İnfaz Kurumuna veya Tutukevine Yasak Eşya Sokmak Suçu Nedir? (TCK 297)
Yasak Eşya Sokmak Suçu Ceza infaz kurumları ve tutukevleri, güvenliğin sağlanması ve düzenin korunması açısından sıkı kurallarla yönetilen yerlerdir. Bu nedenle, belirli eşyaların buralara sokulması ya da içeride bulundurulması kanunla yasaklanmıştır. 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 297. maddesi, “Adliyeye Karşı Suçlar” bölümünde düzenlenen infaz kurumuna veya tutukevine yasak eşya sokmak suçu, iki temel seçimlik hareketle işlenebilir:
- Yasak eşyayı sokmak → Silah, uyuşturucu veya uyarıcı madde, elektronik haberleşme aracı gibi kanunda sayılan eşyaların cezaevine sokulması.
- Yasak eşyayı bulundurmak → Bu eşyaların cezaevi içinde ele geçirilmesi veya hükümlü/tutuklu tarafından muhafaza edilmesi.
Temel Cezalar – Yasak Eşya Sokmak Suçu
- Silah, uyuşturucu, elektronik haberleşme aracı sokan veya bulunduranlar: 2 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası.
- Bu eşyaların temini veya bulundurulması ayrıca başka bir suçu oluşturuyorsa, fikri içtima hükümlerine göre ceza yarı oranında artırılır.
Diğer Yasak Eşyalar (TCK 297/2)
Birinci fıkra dışında kalan yasak eşyaları sokmak, bulundurmak veya kullanmak da suçtur. Bunlar arasında:
- Firarı kolaylaştıracak aletler ve malzemeler,
- Saldırı veya savunma araçları, yangın çıkarmaya yarayan malzemeler,
- Alkol içeren içecekler,
- Kumar araç-gereçleri,
- Yeşil reçeteye tabi ilaçlar (TCK 188 kapsamındakiler hariç),
- Suç örgütlerini temsil eden yasaklı yayınlar, afişler, semboller, örgütsel haberleşme araçları,
- İzin dışında ses ve görüntü kaydedici cihazlar.
Bu fiillerin cezası: 1 yıldan 3 yıla kadar hapis.
Ağırlaştırıcı Haller – Yasak Eşya Sokmak Suçu
- Suç, cezaevi personeli veya tutuklu/hükümlü muhafazasıyla görevli kişiler tarafından işlenirse ceza bir kat artırılır (TCK 297/3).
Etkin Pişmanlık – Yasak Eşya Sokmak Suçu
- Yasak eşyayı yanında bulunduran hükümlü veya tutuklu, bunu kimden ve nasıl temin ettiğini bildirirse, ceza yarı oranında indirilir (TCK 297/4).
İnfaz Kurumuna veya Tutukevine Yasak Eşya Sokmak Suçunun Unsurları (TCK 297)
5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 297. maddesi, ceza infaz kurumları ve tutukevlerinde güvenlik, disiplin ve düzenin korunması amacıyla belirli eşyaların sokulmasını veya bulundurulmasını suç saymıştır. Suçun unsurları, maddenin lafzı ve Yargıtay uygulamaları ışığında şu şekilde açıklanabilir:
1. Maddi Unsur – Yasak Eşya Sokmak Suçu
TCK m.297/1’de iki seçimlik hareket öngörülmüştür:
- Yasak eşya sokmak: Silah, uyuşturucu veya uyarıcı madde, elektronik haberleşme aracı gibi eşyaların dışarıdan ceza infaz kurumuna veya tutukevine sokulması.
- Yasak eşya bulundurmak: Bu eşyaların kurum içinde kişinin üzerinde veya hâkimiyet alanında tutulması.
- Bulundurma: Eşyanın kişinin fiili hâkimiyetinde veya kontrol alanında bulunmasıdır. Bu durumun belirli bir süre devam etmesi gerekir. Sadece kısa süreli kullanım, bulundurma olarak kabul edilmez.
- Sokma: Eşyanın her türlü yöntemle (ziyaretçi aracılığı, kargo, kurum personeli vb.) dışarıdan içeriye geçirilmesi.
Yargıtay uygulamasında, yasak eşyayı kullanma eylemleri de çoğu zaman “bulundurma” kapsamında değerlendirilmiştir.
2. Suçun Konusu – Yasak Eşya Sokmak Suçu
Birinci fıkradaki suçun konusunu yalnızca şu eşyalar oluşturur:
- Silah,
- Uyuşturucu veya uyarıcı madde,
- Elektronik haberleşme aracı.
İkinci fıkrada ise bunların dışındaki yasak eşyalar düzenlenmiştir. Örneğin:
- Firara yardımcı olabilecek araçlar,
- Saldırı-savunma araçları, yangın çıkarıcı malzemeler,
- Alkol, kumar araçları,
- Suç örgütlerini temsil eden yasaklı yayın ve semboller,
- Ses/görüntü kayıt cihazları,
- Yeşil reçeteye tabi ilaçlar (TCK 188 kapsamı hariç).
3. Manevi Unsur – Yasak Eşya Sokmak Suçu
Bu suç, doğrudan kastla işlenebilir. Failin, eşyayı ceza infaz kurumuna soktuğunu veya bulundurduğunu bilmesi ve istemesi gerekir. Özellikle ikinci fıkra kapsamındaki eşyalar bakımından, mevzuata göre yasak olduğunu failin bilmesi şarttır.
4. Nitelikli Haller (TCK 297/3) – Yasak Eşya Sokmak Suçu
Eğer bu suç, hükümlü veya tutukluların muhafazasıyla görevli kişiler tarafından işlenirse, verilecek ceza bir kat artırılır.
5. Etkin Pişmanlık (TCK 297/4)
Hükümlü veya tutuklu, yasak eşyayı kimden ve ne şekilde temin ettiğini yetkililere bildirirse, cezası yarı oranında indirilir. Bu, özellikle kurum içindeki suç zincirinin ortaya çıkarılması amacıyla getirilmiş bir düzenlemedir.
6. Fikri İçtima Hükümleri
Suçun konusunu oluşturan eşyaların temin edilmesi veya bulundurulması ayrıca bir suç teşkil ediyorsa (örneğin uyuşturucu madde bulundurmak), fail daha ağır cezayı gerektiren suçtan cezalandırılır ve bu ceza yarı oranında artırılır (TCK m.44 ve m.297/1).
İnfaz Kurumuna veya Tutukevine Yasak Eşya Sokmak Suçunda Etkin Pişmanlık (TCK 297/4)
Ceza hukukunda etkin pişmanlık, suç işlendikten sonra failin pişmanlık göstererek zararın giderilmesi veya suçun aydınlatılmasına yardımcı olması karşılığında cezasında indirim yapılmasını sağlayan bir kurumdur. Bu düzenleme, failin suç sonrası olumlu davranışlarını teşvik etmeyi amaçlar.
TCK m.297/4 hükmü, infaz kurumuna veya tutukevine yasak eşya sokmak suçunda özel bir etkin pişmanlık hali öngörmektedir. Buna göre:
- Suçun konusunu oluşturan yasak eşyayı yanında bulunduran veya kullanan hükümlü/tutuklu,
- Bu eşyayı kimden ve hangi yolla elde ettiğini açıkça bildirirse,
- Hakkında verilecek ceza yarı oranında indirilir.
Etkin Pişmanlığın Şartları
- Failin Konumu: Failin, cezaevinde hükümlü veya tutuklu olması gerekir. Ziyaretçi ya da dışarıdan sokan kişiler için bu indirim geçerli değildir.
- Yasak Eşyanın Bulunması veya Kullanılması: Failin, maddenin birinci veya ikinci fıkrasında sayılan yasak eşyayı yanında bulunduruyor veya kullanıyor olması gerekir.
- Bilgi Verme: Fail, eşyayı kimden ve nasıl temin ettiğini yetkililere eksiksiz ve doğru şekilde bildirmelidir. Bu bilgi, suçun aydınlatılmasına katkı sağlamalıdır.
- Zamanlama: Bilgi verme, yargılama sürecinde hüküm verilmeden önce yapılmalıdır.
Uygulamadaki Önemi
- Bu hüküm, cezaevine yasak eşya sokulmasına aracılık eden kişi veya organizasyonların ortaya çıkarılması için delil kaynağı oluşturur.
- Failin sağladığı bilgiler, cezaevi güvenliği açısından önemli olduğunda, hâkim etkin pişmanlık indirimi uygulamak zorundadır.
Adli Para Cezası, Erteleme ve Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB) – TCK 297
İnfaz kurumuna veya tutukevine yasak eşya sokmak suçu, niteliğine ve hükmedilecek cezanın miktarına göre bazı alternatif ceza muhakemesi kurumlarının uygulanmasına elverişli olabilir. Bu kapsamda adli para cezasına çevirme, hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB) ve cezanın ertelenmesi hükümleri değerlendirilebilir.
1. Adli Para Cezası
Adli para cezası, mahkeme tarafından hükmedilen hapis cezasının para cezasına çevrilmesi şeklinde uygulanabilir.
- TCK’ya göre, kısa süreli hapis cezaları (1 yıl veya altında olanlar) adli para cezasına çevrilebilir.
- TCK 297/2’de öngörülen 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası alt sınırından verilirse veya takdiri indirim uygulanarak ceza 1 yıl veya altına düşerse adli para cezasına çevrilmesi mümkündür.
- Ancak TCK 297/1’deki 2 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası alt sınır sebebiyle doğrudan çevrilemez; ceza miktarının 1 yılın altına düşmesi için etkin pişmanlık ve indirim sebeplerinin birlikte uygulanması gerekir.
2. Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB)
HAGB, sanık hakkında kurulan hükmün belli bir denetim süresince açıklanmayarak sonuç doğurmaması anlamına gelir.
- Şartlar:
- Sanığa verilen ceza 2 yıl veya altında olmalıdır (TCK 297/2 alt sınırdan verildiğinde mümkündür).
- Sanığın kasıtlı bir suçtan mahkûmiyetinin bulunmaması.
- Mahkemece, sanığın yeniden suç işlemeyeceği kanaatine varılması.
- Sonuç: Denetim süresi (5 yıl) sorunsuz tamamlandığında dava düşer, mahkûmiyet hükmü hiçbir hukuki sonuç doğurmaz.
3. Cezanın Ertelenmesi
Cezanın ertelenmesi, verilen hapis cezasının cezaevinde infaz edilmesinden koşullu olarak vazgeçilmesidir.
- Şartlar:
- Hapis cezası 2 yıl veya altında olmalıdır (bazı durumlarda 3 yıla kadar).
- Sanığın daha önce kasıtlı bir suçtan 3 aydan fazla hapis cezası almamış olması.
- Mahkeme, failin gelecekte suç işlemeyeceği kanaatine varmalıdır.
- Erteleme kararı verildiğinde, sanık belirli bir denetim süresine tabi tutulur. Bu süre sorunsuz tamamlanırsa ceza infaz edilmiş sayılır.
📌 Özetle:
- TCK 297/2 kapsamında verilen alt sınır cezaları adli para cezası, HAGB ve erteleme imkanlarına daha elverişlidir.
- TCK 297/1 kapsamında verilen cezalar ise, alt sınır 2 yıl olduğundan bu imkanlardan yararlanabilmek için etkin pişmanlık, iyi hal indirimi ve takdiri indirim sebeplerinin devreye girmesi gerekir.
Suçun Şikayet Süresi ve Zamanaşımı – TCK 297
İnfaz kurumuna veya tutukevine yasak eşya sokmak suçu, niteliği gereği şikayete tabi olmayan suçlardandır. Bu nedenle, suçun soruşturulması için mağdurun veya başka bir kişinin şikâyette bulunmasına gerek yoktur; Cumhuriyet savcılığı tarafından resen (kendiliğinden) soruşturma başlatılır.
1. Şikayet Süresi
- Bu suç bakımından şikâyet hakkı aranmadığından, kanunda öngörülen 6 aylık şikâyet süresi uygulanmaz.
- Şikâyetten vazgeçilmesi, ceza davasının düşmesi sonucunu doğurmaz.
- Mağdur veya başka kişiler şikâyetçi olmasa dahi savcılık soruşturmayı yürütmek zorundadır.
2. Dava Zamanaşımı
- Dava zamanaşımı, suçun işlendiği tarihten itibaren belirli bir süre içinde dava açılmaması veya dava açılmış olsa bile kanuni sürede sonuçlandırılamaması hâlinde ceza davasının düşmesini sağlayan ceza hukuku kurumudur.
- TCK’ya göre, infaz kurumuna veya tutukevine yasak eşya sokmak suçunun olağan dava zamanaşımı süresi 8 yıldır.
- Bu süre içinde suç her zaman soruşturulabilir.
- 8 yıllık süre dolduktan sonra ise artık soruşturma veya kovuşturma yapılamaz.
Uzlaşma
Uzlaşma, suç isnadı altında bulunan kişi ile suçtan zarar görenin, bir uzlaştırmacı aracılığıyla iletişim kurarak anlaşmalarıdır. Ancak infaz kurumuna veya tutukevine yasak eşya sokmak suçu, niteliği itibarıyla uzlaşma kapsamında değildir. Bu nedenle, fail ile mağdur arasında uzlaştırma prosedürü uygulanmaz.
Soruşturma, Kovuşturma ve Görevli Mahkeme
- Bu suç, asliye ceza mahkemesi tarafından yargılanır.
- TCK m.297/2 kapsamında kalan ve daha hafif yaptırım öngörülen fiillerde, soruşturma aşamasında kamu davasının açılmasının ertelenmesi (KDAE) kararı verilebilir.
- Kovuşturma aşamasında olağan yargılama usulü uygulanır; basit yargılama usulü bu suç bakımından geçerli değildir.
İnfaz Kurumuna veya Tutukevine Yasak Eşya Sokmak Suçu – Yargıtay Kararları
Yargıtay, TCK m.297 kapsamında görülen davalarda, suçun maddi unsurları, seçimlik hareketler, içtima kuralları ve etkin pişmanlık hükümlerinin uygulanması gibi konularda önemli içtihatlar geliştirmiştir. Aşağıda öne çıkan kararlar, suçun uygulamadaki görünümünü ve mahkemelerin yaklaşımını özetlemektedir:
1. Cezaevine Uyuşturucu Madde Sokmaya Teşebbüs ve Fikri İçtima
Sanığın esrar maddesini temin ettiği ancak cezaevine sokamadan yakalandığı olayda, eylem “kullanmak için uyuşturucu madde bulundurma” ve “ceza infaz kurumuna uyuşturucu madde sokmaya teşebbüs” suçlarını birlikte oluşturmuştur. Yargıtay, TCK m.297/1’in ikinci cümlesi uyarınca, daha ağır cezayı gerektiren suç esas alınarak cezanın yarı oranında artırılması gerektiğini, yanlış olarak uyuşturucu madde ticareti suçundan hüküm kurulmasının bozma nedeni olduğunu belirtmiştir.
(Yarg. 10. CD – 2015/33231)
2. Uyuşturucu Niteliğinde Olmayan İlacın Cezaevine Sokulması
Uyuşturucu veya uyarıcı madde sayılmayan, ancak yeşil reçeteye tabi olan “Benzodiazepin”in cezaevine sokulması, suç tarihi itibarıyla TCK 297’de düzenlenmediği için suç teşkil etmemiştir. Yargıtay, bu nedenle sanık hakkında beraat kararı verilmesi gerektiğini vurgulamıştır.
(Yarg. 16. CD – 2017/3415)
3. Cezaevinde Uyuşturucu Madde Bulundurma – Fikri İçtima Uygulaması
Sanığın cezaevinde uyuşturucu maddeyi bulundurduğu sabit olmasına rağmen, mahkemece eylem iki ayrı suç gibi değerlendirilip bir kısmından beraat verilmiş, diğerinden mahkûmiyet hükmü kurulmuştur. Yargıtay, bunun hukuka aykırı olduğunu, eylemin tek suç kapsamında değerlendirilmesi gerektiğini belirtmiştir.
(Yarg. 20. CD – 2016/1259)
4. Etkin Pişmanlık ve Ceza Artırımı Uygulaması
Sanık, uyuşturucu maddeyi cezaevinde kimden aldığını açıklamış, ancak mahkeme etkin pişmanlık hükümlerini tartışmamıştır. Ayrıca TCK 297/1’in ikinci cümlesi gereği cezanın yarı oranında artırılması gerektiği halde artırılmaması da bozma nedeni olmuştur.
(Yarg. 16. CD – 2015/3955)
5. Cezaevine Cep Telefonu Sokma ve Kullanma
Sanıkların cezaevinde bulundurdukları cep telefonuyla iki ay boyunca birçok görüşme yaptıkları tespit edilmiştir. Yargıtay, “kullanma” fiilinin, belirli süre ve sıklıkta gerçekleştiğinde “bulundurma” kapsamında değerlendirileceğini, bu nedenle sanıkların cezalandırılması gerektiğini vurgulamıştır.
(Yarg. 16. CD – 2016/3301)
6. Uyuşturucu Madde Nakletme ve Cezaevine Sokmaya Kalkışma
Sanığın, ayakkabı topuğunda gizlediği esrarla cezaevine girmeye çalıştığı olayda Yargıtay, eylemin hem uyuşturucu madde nakletme hem de cezaevine uyuşturucu madde sokmaya teşebbüs suçlarını oluşturduğunu, TCK m.44 ve m.297/1 uyarınca daha ağır cezayı gerektiren suçtan hüküm kurulup cezanın yarı oranında artırılması gerektiğini belirtmiştir.
(Yarg. 10. CD – 2007/13851)
📌 Bu kararlar, TCK 297 uygulamasında suçun unsurlarının doğru tespiti, teşebbüs hâlinde cezalandırma, fikri içtima, etkin pişmanlık ve kullanma–bulundurma ayrımı konularında yol gösterici niteliktedir.
vukat Gökhan Yağmur – Hukuki Danışmanlık ve Ceza Hukuku Uzmanı
Bu içerik, ceza hukuku alanında uzun yıllara dayanan tecrübesi bulunan Avukat Gökhan Yağmur tarafından hazırlanmıştır. Ceza infaz kurumları, tutukevleri ve ceza hukuku uygulamalarında uzmanlaşan Av. Gökhan Yağmur; müvekkillerine hem soruşturma hem kovuşturma aşamalarında profesyonel hukuki destek sunmaktadır.
Ceza hukuku davalarında etkin savunma stratejileri geliştiren, Yargıtay ve AİHM içtihatlarını yakından takip eden Av. Gökhan Yağmur, infaz kurumuna yasak eşya sokma suçu başta olmak üzere pek çok özel ceza hukuku alanında çalışmaktadır.
📞 İletişim: 0542 157 06 34
🌐 Web: www.gokhanyagmur.com.tr – www.gokhanyagmur.com
