Ceza Hukuku Ders Notları – Genel Hükümler Bölüm 2 – Av. Gökhan Yağmur
Ceza Hukuku Ders Notları – Genel Hükümler 2. Bölüm olarak sizlere ücretsiz şekilde sunuyoruz. Amacımız hukuk öğrencilerine erişilebilir bilgi notları paylaşmaktır.
SUÇ HUKUKUNA GİRİŞ – NETİCESİ SEBEBİYLE AĞIRLAŞMIŞ SUÇ
Ceza hukuku bakımından suç, bazı temel unsurlara ayrılarak değerlendirilir. Bu unsurlardan biri somut olayda yoksa suçun oluşumundan söz edilemez. Öğretide suçun kaç unsurdan meydana geldiği konusunda görüş ayrılığı bulunsa da, genel kabul dört kurucu unsurun varlığı yönündedir.
Suç ve cezaların kanuniliği ilkesinin amacı, bireylerin özgürlüklerini ve güvenliğini güvence altına almak; yasama, yürütme ve yargı erklerinin keyfi davranışlarını engellemektir. Failin davranışı, kanunda suç olarak tanımlanmış tipe uygun düşüyorsa cezalandırılır; aksi durumda yaptırım uygulanmaz. Ceza kanununda suç olarak öngörülmeyen bir eylem, ne kadar büyük zarar doğurursa doğursun suç sayılmayacak ve ceza yaptırımı doğurmayacaktır.
SUÇUN KURUCU UNSURLARI
a) Maddi unsur
b) Manevi unsur
c) Hukuka aykırılık
d) Tipiklik
1) Suçun Maddi Unsurları – Ceza Hukuku Ders Notları
A) Fail: Hukukun koruma altına aldığı menfaatleri ihlal eden, yani suçu işleyen kişidir. Tüzel kişiler fail olamaz; yalnızca gerçek kişiler suçun faili sayılır. Çünkü iradi hareket etme yeteneği yalnızca insanlara özgüdür. Nitekim TCK m.20’de ceza sorumluluğunun şahsiliği ilkesi gereği tüzel kişilerin cezai ehliyetleri bulunmadığı açıkça düzenlenmiştir.
B) Mağdur: Suçla birlikte zarar gören ya da tehlikeye düşen hak veya menfaatin sahibidir. Fail ile mağdur aynı kişi olamaz. Tüzel kişiler mağdur olmasa da suçtan zarar görebilirler.
C) Suçun Konusu:
- Hukuki Konu: Suçla ihlal edilen değer ya da yarardır. Örneğin, öldürme suçunda yaşam hakkı, hakarette şeref, hırsızlıkta ise zilyetlik korunur. Hukuki konu hem maddi hem manevi nitelikte olabilir ve her suç mutlaka bir hukuki konuya sahiptir.
- Maddi Konu: Suçun işlendiği somut kişi veya eşyadır. Hırsızlıkta alınan mal, öldürme suçunda öldürülen kişi gibi. Bazı suçlarda ise maddi konu belirgin olmayabilir. Cezaevinden firar suçunda olduğu gibi. Maddi konu daima fiziksel bir varlıktır.
D) Fiil:
- Hareket: Suçun olmazsa olmaz unsurudur. Hareket, kişinin iradesiyle gerçekleştirdiği ve dış dünyada değişiklik yaratan davranıştır. Mutlaka dış dünyada görünür hale gelmelidir. Bu davranış olumlu olabileceği gibi olumsuz yani ihmali de olabilir. Dolayısıyla hareket hem icrai hem ihmali biçimde ortaya çıkabilir. Küçükler, sarhoşlar ya da akıl hastalarının davranışları da ceza hukuku açısından hareket sayılır.
- Nedensellik Bağı (İlliyet): Ortaya çıkan neticenin faile bağlanabilmesi için, netice ile failin hareketi arasında illiyet bağı kurulmalıdır. Kişi yalnızca kendi eyleminin sonucu olan neticeden sorumlu tutulabilir. Suçun oluşması için aranan netice ile hareket arasında doğrudan neden–sonuç ilişkisi bulunmalıdır.
2) Tipiklik
Tipiklik, işlenen fiilin ceza kanununda öngörülen suç tanımına uygun düşmesidir. Kanunilik ilkesinin sonucu olarak, suç tipinin sınırları kanunda açıkça çizilmiş olmalıdır. Dolayısıyla tipiklik, suçun kurucu unsurlarından biridir.
Tipikliği Ortadan Kaldıran Haller
A) Sözde Suç: Somut olayda işlenen fiil herhangi bir suç tipine uymuyorsa, fail fiilinin cezalandırılacağını düşünse bile ortada suç yoktur. Bu durum iki şekilde ortaya çıkar:
- Hukuki Hataya Dayanan Sözde Suç: Fail, suç olduğunu sandığı bir davranışı yapar; ancak o davranış ceza kanununda suç olarak düzenlenmemiştir. Örneğin, zinanın suç olduğunu sanarak bu fiili işleyen kişinin durumu.
- Fiili Hataya Dayanan Sözde Suç: Fail, bir fiilin suç olduğunu bilse bile, fiilin şartlarında yanılır. Fiil dış dünyada gerçekleşmiş olsa da suç tipine uygun değildir. Örneğin, başkasına ait bir malı kendisine ait zannederek zarar vermek.
B) İşlenemez Suç:
- Araçların Elverişsizliği: Failin kullandığı araç suçun işlenmesine uygun değilse sorumluluk doğmaz. Örneğin, iğnesi kırık bir silahla adam öldürmeye kalkışmak.
- Maddi Konunun Yokluğu:
- Mutlak Yokluk: Failin işlemek istediği suçun maddi konusu hiç yoktur. Örneğin, ölmüş birini canlı sanarak ateş etmek.
- Nispi Yokluk: Suçun maddi konusu vardır fakat olay anında tesadüfen orada bulunmamaktadır. Örneğin, yatakta olduğunu düşündüğü kişiye ateş eden failin, aslında o sırada kişinin mutfakta bulunması. Bu durumda teşebbüs hükümleri uygulanır.
A. Hareketin Şekline Göre Suçlar
1) Sırf İhmal Suçu (Gerçek İhmali Suç):
Kanunda yalnızca ihmalle işlenebileceği açıkça düzenlenen suçlara bu ad verilir. Bu suçlarda dış dünyada somut bir sonuç ortaya çıkmaz ve icrai bir davranışla işlenmeleri mümkün değildir. Dolayısıyla bu suç tipinde teşebbüs hükümleri uygulanmaz.
Örnek: ……………………………
2) İhmal Nedeniyle İcrai Hareketli Suç (Garantörlükten Kaynaklanan Suç):
Normal şartlarda icrai bir hareketle işlenebilen suçun, failin ihmal yoluyla gerçekleştirilmesidir. Bu durumda fail, kanundan, bir sözleşmeden ya da daha önce ortaya koyduğu tehlikeli davranıştan dolayı belirli bir sonucu önleme yükümlülüğü altındadır. Yükümlülüğünü yerine getirmeyip ihmali hareketle suçun meydana gelmesine sebep olur. Bu suçlarda teşebbüs mümkündür ve dış dünyada maddi sonuç doğar.
Örnek: ……………………………
3) Bağlı Hareketli Suçlar:
Kanun koyucunun, suçun yalnızca belirli hareketlerle veya belirli araçlarla işlenebileceğini öngördüğü suç tipleridir.
Örnek: TCK m.157/1’de yer alan dolandırıcılık suçunda; “Hileli davranışlarla bir kimseyi aldatıp, onun veya başkasının zararına olarak, kendisine veya başkasına yarar sağlayan kişi, bir yıldan beş yıla kadar hapis ve beşbin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır.”
4) Serbest Hareketli Suçlar:
Bu suçlarda, hareketin belli bir biçimde yapılması aranmaz. Önemli olan, fiilin tipik sonuca neden olacak şekilde nedensel bir değer taşımasıdır.
B. Hareketin Sayısına Göre Suçlar
1) Seçimlik Hareketli Suçlar:
Kanunda suçun oluşabilmesi için birden fazla hareketin alternatif olarak düzenlendiği hallerdir. Fail, kanunda gösterilen bu hareketlerden yalnızca birini gerçekleştirdiğinde suç tamamlanmış olur. Özellikle kanun metninde “veya” gibi bağlaçların bulunması bu suç tipini ortaya çıkarır.
2) Tek Hareketli Suçlar:
Tek bir hareketle işlenebilen suç tipleridir. Örneğin; bir kişinin tartıştığı arkadaşını yalnızca bir bıçak darbesiyle yaralaması ya da yedi bıçak darbesi vurması sonucu meydana gelen kasten yaralama, tek hareketli suç kabul edilir. Burada önemli olan husus, fiilin hukuki anlamda tekliğidir. Maddi anlamda hareketin birden fazla olması sonucu değiştirmez. Yani, tek fiille işlenebilen suçun birden fazla hareketle gerçekleştirilmesi, onun tek hareketli suç olma niteliğini etkilemez.
3) Birden Çok Hareketli Suçlar:
Suçun oluşması için yalnızca tek bir hareketin yeterli olmadığı, kanunda birden fazla hareketin bulunmasının zorunlu olduğu suçlardır. Örneğin; özel belgede sahtecilik suçunun gerçekleşmesi için yalnızca belgenin hazırlanması yeterli olmaz, aynı zamanda bu belgenin bir olayda kullanılması da gerekir.
C. Hareketin Süresine Göre Suçlar
1) Ani Suçlar:
Hareketin yapılmasıyla birlikte neticenin de derhal gerçekleştiği ve böylece suçun sona erdiği suç tipleridir. Bu tür suçlarda ihlal, süreklilik göstermez; suç başlar başlamaz tamamlanır. Ani suçlarda, suçun bitiş anı ile tamamlanma anı birbirinden ayrılmaz. Şikâyet süresi, hareketin gerçekleştiği andan itibaren işlemeye başlar. Ayrıca bu suçlara, tamamlanma anına kadar iştirak mümkündür. Dava zamanaşımı süresi ise suçun tamamlandığı andan itibaren işlemeye başlar.
2) Kesintisiz (Mütemadi) Suçlar:
Bu suç tipinde, fiil bir defa gerçekleştirilmekle birlikte, etkisi kesinti yaşanana kadar devam eder. Yani suç, ya failin kendi iradesiyle sonlandırmasına ya da dışsal bir müdahale ile sona erdirilmesine kadar sürer. Dava zamanaşımı, kesintinin gerçekleştiği andan itibaren işlemeye başlar. Bu suçlarda sona erme anına kadar meşru savunmada bulunulabilir.
Örnek: ……………………………
Kesintisiz suçlarda tamamlanma anı ile bitiş anı birbirinden farklıdır. Fiil ilk icra edildiğinde suç tamamlanmış olur, ancak kesintiye uğrayana kadar devam eder. Şikâyet süresi de kesintinin yaşandığı andan itibaren başlar. Kesintisiz suçlara sona erme anına kadar iştirak mümkündür ve bu suç tiplerinde teşebbüs hükümleri uygulanabilir. Ayrıca kesintisiz suç, işlendiği yer ve zaman açısından, kesintinin gerçekleştiği noktada işlenmiş kabul edilir. Failin yaşı veya isnat yeteneği bakımından ise başlangıç değil, suçun sona erdiği tarih esas alınır.
Ani suç ile kesintisiz suç ayrımı yalnızca tamamlanma anı bakımından değil; sona erme, meşru savunma ve iştirak kuralları açısından da büyük önem taşır.
D. Hareketin Neticeye Bitişik Olup Olmamasına Göre Suçlar
1) Sırf Hareket Suçları (Şekli Suçlar):
Ceza hukukunda bazı suçlar, yalnızca belirli bir hareketin ya da ihmali davranışın yapılmasıyla tamamlanır. Bu suç tiplerinde hareket ile sonuç birbirinden ayrılmaz; hareketin yapılması ile suç tamamlanmış olur. Bu nedenle teşebbüs hükümleri kural olarak uygulanmaz. Ancak hareketin bölünebilir nitelikte olması halinde (örneğin postadaki bir gönderiye el koyma gibi) teşebbüs hükümleri devreye girebilir. Sırf hareket suçlarında dış dünyada maddi bir sonuç meydana gelmez. İftira, yalan tanıklık, tehdit ve hakaret bu gruba örnek verilebilir.
Suçun Manevi Unsuru
Modern ceza hukuku bakımından, yalnızca hukuka aykırı fiilin varlığı failin cezalandırılması için yeterli değildir. Failin aynı zamanda kusurlu davranmış olması da gerekir. Yani failin cezalandırılabilmesi için tipik ve hukuka aykırı fiili kusurlu bir şekilde gerçekleştirmesi zorunludur. Bu bağlamda failin fiili, kast veya taksirle irtibatlandırılabilmektedir.
A) Kast: Ceza Hukuku Ders Notları
Ceza hukukunda temel kusurluluk hali kasttır ve her suçun kural olarak kasıtlı şekli vardır. Suçun oluşabilmesi kastın varlığına bağlıdır. Kast, suçun kanuni tanımında yer alan unsurların bilerek ve istenerek gerçekleştirilmesidir. Kastın iki unsuru vardır: bilme ve isteme. Failin, suçun maddi unsurunu oluşturan hareketi, neticeyi, netice ile hareket arasındaki illiyet bağını ve kanundaki diğer unsurları bilmesi gerekir. Ancak yalnızca bilmek yeterli değildir, bunları istemesi de şarttır. Örneğin, öldürülen kişinin insan olduğunu bilmek zorunludur. Başkasına ait bavulu kendi zanneden kişiye hırsızlıktan ceza verilemez.
Kastın bilme unsuru, failin ağırlaştırıcı sebepleri de bilmesini gerektirir. Buna karşın failin hafifletici nedenleri ya da şahsi cezasızlık sebeplerini bilmesi zorunlu değildir.
Kast Türleri – Ceza Hukuku Ders Notları
A) Doğrudan Kast:
Failin iradesi, suçun kanuni tanımında öngörülen neticeyi gerçekleştirmeye yöneldiğinde doğrudan kast vardır. Fail, hareketin ve bu hareketin doğuracağı sonucun bilincindedir ve bunu özellikle istemektedir. Başka bir deyişle, failin suç tipinde öngörülen sonucu bilerek ve isteyerek meydana getirmesi durumunda doğrudan kasttan bahsedilir. Örneğin; A’nın, B’yi öldürmek amacıyla silahla ateş etmesi ve bu eylem sonucu B’nin ölmesi doğrudan kasta örnektir.
B) Dolaylı (Olası) Kast:
Kişi, davranışının kanuni tanımda belirtilen sonuçları doğurabileceğini öngörmesine rağmen, “olursa olsun” düşüncesiyle hareket ediyorsa olası kast söz konusudur. Fail, neticenin gerçekleşme ihtimalini bilmekte, ancak bunu göze alarak fiili işlemektedir. Bu durumda fail, asıl amacı için hareket ederken olası sonuçları da kabullenmiş olur. Hakim, olası kast halinde cezada indirim yapmak zorundadır (TCK m.21/2). Olası kast, bilinçli taksirden ayrılmalıdır. Olası kastta fail, neticenin gerçekleşmesini öngörüp razı olurken; bilinçli taksirde fail, neticenin doğabileceğini öngörmesine rağmen gerçekleşmeyeceğini düşünerek hareket eder.
C) Ani Kast:
Ani kast, failin önceden plan yapmaksızın, anlık bir kararla suç işlemesi halinde söz konusu olur. Bu kast türünde, hazırlık aşaması ile icra hareketi arasında herhangi bir zaman aralığı bulunmaz.
D) Tasarlama (Taammüt) Kastı:
Tasarlama, failin suç işleme kararı aldıktan sonra bu kararından dönmeyip, üzerinde düşünerek eylemini gerçekleştirmesidir. Bu durum, özellikle kasten öldürme suçlarında daha ağır ceza verilmesini gerektiren nitelikli haldir.
E) Başlangıç Kastı:
Suç işleme kararı, failin fiili icra etmeye başlamasıyla birlikte mevcutsa buna başlangıç kastı denir. Örneğin, babasına silahla ateş eden kişinin daha sonra pişman olup onu hastaneye götürmesi, ilk anda mevcut olan kastın varlığını ortadan kaldırmaz. Ancak gönüllü vazgeçme hükümleri uygulanabilir.
F) Eklenen Kast:
İlk olarak farklı bir suç işlemek amacıyla harekete geçip, sonradan daha ağır bir suç işlemeye yönelmesi halinde eklenen kast ortaya çıkar. Örneğin; A, B’yi yalnızca yaralama niyetiyle döverken, B’nin hakaret etmesi üzerine A’nın onu öldürmesi. Burada başlangıçta yaralama kastı mevcutken, olay sırasında öldürme kastı eklenmiştir.
G) Genel Kast:
Bu kast türünde, failin özel bir amaca sahip olması gerekmez. Suçun işlenmesi için hareketin ve sonucun bilinmesi ve istenmesi yeterlidir.
H) Özel Kast:
Kanunun açıkça belirttiği bazı suçlarda, yalnızca fiilin bilinip istenmesi yeterli değildir; failin ayrıca özel bir amaca sahip olması gerekir. Örneğin, hırsızlık suçunda failin başkasına ait malı kendisine veya başkasına yarar sağlamak amacıyla alması gerekir.
Taksir ve Unsurları
Taksir:
Taksir, dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırı bir davranış sonucunda, kanunda tanımlanan neticenin fail tarafından öngörülmeksizin gerçekleşmesidir. Ceza hukukunda istisnai bir kusur biçimi olarak kabul edilir. Taksirli hareketlerle meydana gelen fiillerde fail, bilerek veya isteyerek hareket etmez; yalnızca gerekli dikkat ve özeni göstermediği için sonuç ortaya çıkar. Bu nedenle taksirle işlenen bazı suçlarda teşebbüs ve iştirak hükümleri uygulanmaz (TCK m.22).
Taksirin Unsurları -Ceza Hukuku Ders Notları
- Kanuni Düzenleme: Suçun taksirli halinin cezalandırılabilir olması için kanunda açıkça düzenlenmiş bulunması gerekir.
- İradi Hareket: Neticeyi doğuran davranış, failin kendi iradesine dayanmalıdır.
- Neticenin Öngörülmemesi: Ortaya çıkan sonuç, fail tarafından öngörülmemiş olmalıdır.
- Nedensellik Bağı: İradi olarak gerçekleştirilen davranış ile ortaya çıkan sonuç arasında illiyet bağı bulunmalıdır.
- İstememe: Fail, neticeyi istememiş olmalıdır.
Taksir Türleri
a) Bilinçli (Öngörülü) Taksir:
Fail, hareketi sonucu bir netice doğabileceğini öngörmesine rağmen, “nasılsa bir şey olmaz” düşüncesiyle davranışını sürdürür. Bu durumda kişi, bilgisini, tecrübesini ve becerisini dikkate alarak hareket etmiş fakat öngördüğü neticenin gerçekleşmesini istememiştir. Bilinçli taksir, cezayı artırıcı bir sebep olarak kabul edilir.
b) Basit (Bilinçsiz / Öngörüsüz) Taksir:
Bu durumda fail, gerçekleşen sonucu öngörebilecek durumda olmasına rağmen hiç öngörmemiştir. Yani netice, dikkat ve özen yükümlülüğünün ihlali nedeniyle ortaya çıkmıştır.
Taksirde Cezanın Belirlenmesi
TCK m.22/4 uyarınca, taksirli suçlarda verilecek ceza, neticenin ağırlığına göre değil, failin kusur derecesine göre belirlenir. Ayrıca aynı maddenin 6. fıkrasına göre, taksirli hareket sonucu meydana gelen netice, failin kişisel ve ailevi durumu bakımından onu zaten yeterince mağdur etmişse, ceza verilmesine gerek olmayabilir. Bilinçli taksir halinde ise ceza, yarıdan altıda bire kadar indirilebilir.
Mahkeme, taksirli suçtan dolayı bir yıldan uzun süreli hapis cezasına hükmetse bile bu cezayı adli para cezasına çevirebilir. Ancak bu imkân, bilinçli taksir hallerinde uygulanmaz.
Neticesi Sebebiyle Ağırlaşmış Suç
Bir fiilin, failin kastettiğinden daha ağır ya da farklı bir sonuca yol açması durumunda neticesi sebebiyle ağırlaşmış suç gündeme gelir. Failin bu ağır veya başka neticeden sorumlu tutulabilmesi için, en azından taksir derecesinde bir kusurunun bulunması gerekir. Başka bir ifadeyle, failin öngörmesinin mümkün olmadığı bir sonuç ortaya çıkmışsa, taksirden söz edilemeyeceğinden neticesi sebebiyle ağırlaşmış suç da oluşmaz.
Örnek: Failin, yaralama kastıyla hareket etmesine rağmen mağdurun ölmesi ağır neticeye örnektir.
Bu suç tipi, ikiye ayrılır:
- Gerçek neticesi sebebiyle ağırlaşmış suçlar
- Gerçek olmayan neticesi sebebiyle ağırlaşmış suçlar
Şartları
- Fail, suçun temel şeklini kasıtlı olarak gerçekleştirmelidir.
- Failin kastettiği neticeden daha ağır veya farklı bir sonuç meydana gelmiş olmalıdır.
- Kasıtlı davranış ile gerçekleşen ağır veya farklı sonuç arasında nedensellik bağı bulunmalıdır.
- Failin, ortaya çıkan ağır veya farklı netice bakımından en azından taksirle sorumluluğu bulunmalıdır.
- Neticesi sebebiyle ağırlaşmış suçlarda, temel fiil kasıtla işlenir; ağır veya farklı netice açısından ise taksir araştırılır.
Objektif Cezalandırılabilme Şartları
Objektif cezalandırılabilme şartı, suçun bütün unsurları oluşmasına rağmen failin cezalandırılması için kanunun ayrıca aradığı koşuldur. Bu şart gerçekleşmedikçe, fiil haksızlık ve suç teşkil etse de fail hakkında yaptırım uygulanamaz.
Bu tür suçlarda, fiil tüm unsurlarıyla gerçekleşse de objektif şart oluşmadan failin cezalandırılması mümkün değildir. Bu koşullar suç işlenmeden önce, işlenirken ya da suç tamamlandıktan sonra gerçekleşebilir. Gerçekleşmedikleri takdirde, failin hareketi hukuka aykırı ve suç oluşturucu olsa da cezalandırma engellenmiş olur.
Örnekler:
- TCK m.170: Kişilerin hayatı, sağlığı veya malvarlığı bakımından tehlikeli olacak biçimde yangın çıkarma. Burada failin cezalandırılması için, yangının somut olarak bu tehlikeyi yaratması gerekir.
- TCK m.216: Halkın bir kesiminin benimsediği dini değerleri alenen aşağılamak. Failin cezalandırılması için fiilin kamu barışını bozacak nitelikte olması şarttır.
Şahsi Cezasızlık Nedenleri
Bir fiil, tipe uygun, hukuka aykırı ve kusurlu olsa bile failin bazı kişisel özellikleri, özel durumları veya ilişkileri, cezalandırılmasına engel teşkil edebilir. İşte bu haller “şahsi cezasızlık nedenleri” olarak adlandırılır.
Bu durumlarda, fiil suç olma niteliğini kaybetmez; yalnızca failin cezalandırılmamasına yol açar. Başka bir ifadeyle, şahsi cezasızlık sebepleri, failin suçu işlemeye başladığı andan itibaren mevcut olan kişisel nitelik, durum veya ilişkilere dayanır. Dolayısıyla suç tüm unsurlarıyla gerçekleşmiş olsa dahi failin cezalandırılmasına baştan engel oluştururlar.
Örneğin; Anayasa’nın 83. maddesinde milletvekillerine, Meclis çalışmalarında sarf ettikleri oy, söz ve düşüncelerinden dolayı dokunulmazlık tanınması, şahsi cezasızlık nedenine örnek teşkil eder. Yine TCK m.167’de malvarlığına karşı suçlarda bu durum kabul edilmiştir. Ayrıca TCK m.22/6’da da düzenlendiği üzere, bilinçsiz taksir sonucu doğan netice, failin şahsi veya ailevi durumu bakımından onu yeterince mağdur etmişse ceza verilmez.
Cezayı Kaldıran Şahsi Sebepler
Şahsi cezasızlık nedenleri, suçun işlenmesi anından itibaren cezalandırmaya engel teşkil ederken; cezayı kaldıran şahsi sebepler ise suç tamamlandıktan sonra ortaya çıkar ve cezalandırılmaya engel olur.
Dolayısıyla, bu sebepler fiilin işlendiği anda mevcut değildir. Ancak suç tamamlandıktan sonra ortaya çıkan bazı şartların varlığı halinde, fail ya hiç cezalandırılmaz ya da verilen cezada indirime gidilir.
Örneğin; organ ve doku ticareti suçu, kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçu, malvarlığına karşı işlenen suçlar, uyuşturucu suçları, örgüt kurma, zimmet, rüşvet ve iftira suçları gibi birçok suç tipinde etkin pişmanlık düzenlenmiştir. Failin etkin pişmanlık göstermesi halinde ceza tamamen ortadan kalkabilir ya da azaltılabilir.
Bununla birlikte, cezayı kaldıran şahsi nedenler iştirak halinde işlenen suçlarda yalnızca ilgili faile uygulanır; diğer suç ortaklarına sirayet etmez.
Ceza Sorumluluğunu Kaldıran ve Azaltan Nedenler
1. Kusurluluğu Etkileyen Nedenler
- Zorunluluk (zaruret) hali
- Hukuka aykırı fakat bağlayıcı emir
- Kaza ve tesadüf
- Mücbir sebepler
- Cebir, şiddet, korkutma ve tehdit etkisi
- Haksız tahrik
- Hata (yanılgı)
- Sapma
2. Kusur Yeteneğini Etkileyen Nedenler
- Yaş küçüklüğü
- Sağır ve dilsizlik
- Akıl hastalığı
- Geçici nedenler (alkol, uyuşturucu etkisi)
3. Hukuka Uygunluk Nedenleri
- Kanunun hükmünü ifa
- Meşru müdafaa
- Hukuka uygun emrin yerine getirilmesi
- Hakkın kullanılması
- İlgilinin rızası
📌 Not:
- Haksız tahrik → failin kusurunu azaltır, tamamen kaldırmaz. Bu nedenle cezada indirim yapılır.
- Kusur yeteneğini kaldıran nedenlerde ise failin kusuru ortadan kalktığı için hiç ceza verilmez.
- Hukuka uygunluk nedenlerinde fiil zaten suç olmaktan çıkar → doğrudan BERAAT hükmü doğar.
- Cebir, şiddet, tehdit, mücbir sebep gibi nedenlerde ise kusur tamamen ortadan kalkar.
Ceza Hukuku Ders Notları – Genel Hükümler Bölüm 1
Ceza Hukuku Ders Notları – Genel Hükümler Bölüm 2
Ceza Hukuku Ders Notları – Genel Hükümler Bölüm 3
Ceza Hukuku Ders Notları – Genel Hükümler Bölüm 4
Ceza Hukuku Ders Notları – Genel Hükümler Bölüm 5
Ceza Hukuku Ders Notları – Genel Hükümler Bölüm 6
Avukat Gökhan Yağmur Kimdir?
Av. Gökhan Yağmur, İstanbul merkezli olarak faaliyet gösteren, ceza hukuku, aile hukuku, ticaret hukuku ve fikri mülkiyet hukuku alanlarında uzmanlaşmış bir avukattır. Uzun yıllara dayanan mesleki deneyimiyle birlikte yalnızca dava ve uyuşmazlıkların çözümünde değil, aynı zamanda önleyici hukuk danışmanlığı, sözleşme yönetimi ve şirketlere stratejik hukuki destek sunmaktadır.
Ceza yargılamaları, boşanma ve velayet davaları, ticari uyuşmazlıklar ve marka–patent süreçlerinde müvekkillerine etkin savunma ve çözüm odaklı yaklaşımıyla hizmet vermektedir. Ayrıca TÜRKPATENT, USPTO ve EUIPO nezdinde marka tescili ve fikri mülkiyet koruması konularında hem yerli hem de yabancı müvekkillere danışmanlık sağlamaktadır. – Turkey Brand Law
Kurucusu olduğu Hukuk Plus, HukukBankasi.net ve diğer dijital projeleriyle hukuk öğrencileri, stajyer avukatlar ve meslektaşlara yönelik özgün bir ekosistem geliştirmiştir. Bu sayede hukuk bilgisinin paylaşımı, güncel içtihatların takibi ve mesleki dayanışmanın güçlenmesine katkı sunmaktadır.
Av. Gökhan Yağmur, girişimci vizyonu ile yalnızca klasik avukatlık hizmeti sunmakla kalmayıp; marka yönetimi, e-ticaret hukuku, uluslararası şirket danışmanlığı ve dijital hukuk çözümleri alanlarında da fark yaratan çalışmalara imza atmaktadır.
Daha fazla bilgi için:
📌 www.gokhanyagmur.com
📌 www.gokhanyagmur.com.tr
📞 0542 157 06 34
Yolculuk Süresini Hesaplayın
Yakındaki yerler için seyahat süresini ve yol tariflerini görün
