Yaş büyütme ve yaş küçültme davası şartları nelerdir? Kimler yaş düzeltme davası açabilir, hangi deliller gerekir, mahkeme nelere bakar, adım adım anlattık.
Giriş
“Yaşımı büyütmek için dava açabilir miyim?”
“Nüfusta doğum tarihim yanlış yazılmış, yaş küçültme davası açabilir miyim?”
“Emeklilik için yaşımı düzelttirmek istiyorum, yaş düzeltme davası şartları nedir?”
Nüfus kayıtlarındaki doğum tarihi hataları, eğitim, askerlik, emeklilik, ehliyet, evlilik ve miras gibi pek çok alanda ciddi sonuçlar doğuruyor. Bu nedenle vatandaşın aklına sık sık yaş büyütme davası, yaş küçültme davası ve genel olarak yaş düzeltme davası ile ilgili sorular geliyor.
Bu yazıda; yaş büyütme ve yaş küçültme davası şartları, hangi hâllerde yaş düzeltme davası açılabileceği, görevli mahkeme, deliller, Yargıtay uygulamasında öne çıkan kriterler ve bu davalarda dikkat edilmesi gereken noktaları, sistematik ve anlaşılır bir dille ele alacağız.
Hukuki Çerçeve: Yaş Düzeltme Davası Nedir?
Nüfus kaydının düzeltilmesi davasının özel bir türü
Yaş büyütme ve yaş küçültme davası, aslında genel anlamda nüfus kaydının düzeltilmesi davasının özel bir türüdür. Burada amaç:
- Nüfus kaydında yazılı doğum tarihinin,
- Gerçek doğum tarihiyle uyumlu hale getirilmesidir.
Yani mahkeme, “emeklilik, askerlik, okul, iş” gibi nedenlerle sırf avantaj sağlamak için yaş değişikliğine gitmez; gerçekte kaç yaşında olduğunuzu ortaya koyup, kaydı gerçeğe uydurmayı hedefler.
Yaş büyütme davası / yaş küçültme davası ayrımı
Pratikte:
- Doğum tarihinin ileri alınmasını isteyenler için yaş büyütme davası,
- Doğum tarihinin geri alınmasını isteyenler için yaş küçültme davası,
tabirleri kullanılır. Her iki dava için de mahkeme şu soruya cevap arar:
“Nüfus kaydında yazan doğum tarihi, bu kişinin gerçek yaşını yansıtıyor mu, yansıtmıyor mu?”
Cevap “yeterince yansıtmıyor” ise, yaş düzeltme davası kabul edilebilir.
Görevli ve Yetkili Mahkeme, Taraflar
Görevli mahkeme
Yaş büyütme ve yaş küçültme davaları, kural olarak:
- Aile mahkemelerinde,
- Aile mahkemesi bulunmayan yerlerde asliye hukuk mahkemelerinde (aile mahkemesi sıfatıyla)
görülür. Bu mahkemeler, nüfus kaydının düzeltilmesi niteliğindeki bu davalarda görevlidir.
Yetkili mahkeme
Genellikle:
- Davacının yerleşim yeri mahkemesi,
- Uygulamada en sık başvurulan yetkili mahkemedir.
Taraflar (davacı–davalı)
- Davacı: Doğum tarihi kayıtlarının düzeltilmesini isteyen kişi (veya küçük/kısıtlı ise yasal temsilcisi).
- Davalı: İlgili nüfus müdürlüğü; bazı durumlarda, kayıt değişikliğinden doğrudan etkilenecek üçüncü kişiler de davaya dahil edilebilir.
Yaş Büyütme ve Yaş Küçültme Davası Şartları
1. Gerçeğe aykırı nüfus kaydı bulunması
En temel şart:
- Nüfus kayıtlarında yer alan doğum tarihinin, gerçek doğum tarihinizden farklı olmasıdır.
Sadece “emekliliğim kolay olsun”, “askere geç gideyim”, “okula erken başlayayım” gibi çıkar amaçlı gerekçeler, tek başına yeterli değildir. Mahkeme şuna bakar:
“Bu kişinin beden gelişimi, eski kayıtları, hayat hikâyesi ve tıbbi verileri, hangi doğum tarihini doğruluyor?”
2. İspat yükü davacıdadır
Yaş düzeltme davasında:
- Doğum tarihinin yanlış olduğunu iddia eden davacı,
- Gerçek doğum tarihini kanıtlamak zorundadır.
Yani “hissediyorum, öyle olduğunu biliyorum” demek yetmez; somut delil gerekir.
3. Beden görünümü ve kemik yaşı ile uyum şartı
Uygulamada mahkemeler:
- Özellikle yaş büyütme davası ve yaş küçültme davasında,
- Davacının beden gelişimini ve görünüşünü dikkate alır.
Çoğu durumda:
- Kemik yaşı raporu,
- Adli tıp/ sağlık kurulu raporları
alınır. Bu raporlarda:
- Davacının iskelet gelişiminin hangi yaş aralığına denk geldiği,
- Kayıtlı yaş ile gerçek yaş arasında anlamlı bir farklılık olup olmadığı
değerlendirilir.
Örneğin, nüfusta 25 yaşında görünen birinin, kemik yaşı ve görünümü 35–40 yaş aralığındaysa, yaş büyütme davası daha çok ciddiye alınır. Tersi durumlarda yaş küçültme davası sıkı incelenir; beden gelişimi 18–19 yaş düzeyine gelmiş birinin nüfusta daha küçük gösterilmesi genelde kabul görmez.
4. İlk resmî kayıtlar ile tutarlılık
Mahkeme, sadece mevcut nüfus kaydına bakmaz; şu tür belgeleri de ister:
- Eski nüfus kayıt örnekleri,
- İlkokul kayıtları ve diploma tarihleri,
- Aşı kartları, sağlık ocağı kayıtları,
- Askerlik yoklaması kayıtları,
- Eski fotoğraflar ve tanık anlatımları (özellikle köy ortamında doğanlar için).
Amaç, davacının “ben aslında şu tarihte doğdum” iddiasını ilk resmî kayıtlarla karşılaştırmaktır. İlk resmî kayıtlar ne kadar eski ve ne kadar tutarlı ise, mahkeme onları o kadar ciddiye alır.
Yaş Büyütme Davası Şartları
Hangi hâllerde yaş büyütme davası açılabilir?
Özellikle:
- Doğumun geç bildirildiği,
- Eski yıllarda köy–kasaba şartlarında doğum tarihinin yanlış yazıldığı,
- Çocuğun “okula erken başlasın” veya “askerliğe geç gitsin” gibi sebeplerle daha küçük gösterildiği durumlarda,
yıllar sonra doğum tarihinin ileri alınması için yaş büyütme davası gündeme gelir.
Mahkeme neye bakar?
Mahkeme, yaş büyütme davasında:
- Davacının beden gelişiminin, kayıtlı doğum tarihiyle uyumlu olup olmadığına,
- İlk resmî kayıtlarda (okul, sağlık, askerlik vb.) tarihlerin ne olduğuna,
- Tanıkların anlattığı doğum hikâyesi ve yaş farkı iddialarına,
- Özellikle antropolojik ve radyolojik raporlara (kemik yaşı)
dikkat eder.
Mahkemeler, sırf emeklilik veya başka bir idari avantaj için, tıbben ve belgelerle desteklenmeyen yaş büyütmeleri kabul etme eğiliminde değildir.
Erginlikten sonra yaş büyütme daha zordur
Kişi ergin olduktan sonra, beden gelişimi büyük ölçüde tamamlandığı için:
- Yaş düzeltme talepleri daha sıkı süzgeçten geçirilir,
- Özellikle 18 yaşını aşmış kişilerde, kemik yaşı ile kayıt uyumu varsa, yaş büyütme davasının kabul edilmesi oldukça güçleşir.
Bu yüzden, yaş büyütme davasında mahkemeler, “gerçeği değiştirmek değil, gerçeği tespit etmek” amacını özellikle vurgular.
Yaş Küçültme Davası Şartları
Yaş küçültme niçin istenir?
Bazı kişiler;
- Nüfusta gerçek yaşlarından daha büyük görünmekte,
- Bu durum eğitim, sigorta, spor lisansı, ehliyet veya başka alanlarda sorun çıkarmaktadır.
Bu durumda yaş küçültme davası gündeme gelir.
Yaş küçültme davasında mahkemenin yaklaşımı
Mahkemeler, yaş küçültme davasında genel olarak daha temkinlidir; çünkü yaşın küçültülmesi:
- Erginlik yaşı,
- Ceza sorumluluğu yaşı,
- Evlilik yaşı,
- Askerlik yükümlülüğü,
- Emeklilik ve sigorta süreleri
gibi pek çok alanda ciddi sonuç doğurur.
Bu nedenle:
- Kemik yaşı raporu,
- Eski sağlık ve okul kayıtları,
- İlk nüfus kayıtları
çok daha dikkatli değerlendirilir. Bedensel görünüm ile yaş küçültme talebi arasında bariz çelişki varsa, yaş küçültme davasının reddi olasılığı yüksektir.
Yaş Düzeltme Davasında Deliller
Zorunlu sayılabilecek başlıca deliller
Yaş büyütme ve yaş küçültme davası şartları açısından en önemli deliller:
- Adli tıp / sağlık kurulu raporları
- Kemik yaşı tespiti,
- Beden gelişiminin hangi yaş aralığını işaret ettiği,
- Özellikle el–bilek, köprücük kemiği ve diş gelişimi gibi kriterler değerlendirilir.
- Nüfus kayıtları ve aile kütüğü
- Aile büyüklerinin ve kardeşlerin doğum tarihleri ile davacının yaşı arasındaki uyum,
- Daha önce yapılmış kayıt düzeltmeleri.
- Okul, askerlik, sağlık kayıtları
- İlkokula başlama yılı,
- Aşı kartları, sağlık ocağı kayıtları,
- Askerlik yoklaması kayıtları.
- Tanık anlatımları
- Aile büyükleri, akrabalar, komşular;
- Doğum zamanı, mevsim, başka kardeşlerin doğum zamanıyla kıyaslama gibi unsurları anlatabilir.
Tanık beyanları tek başına yeterli değildir, ama diğer delillerle birlikte yaş düzeltme davasında önemli tamamlayıcı rol oynar.
Yaş Düzeltme Davasında Sınırlar ve Yargıtay Uygulamasının Genel Çerçevesi
Her istenen doğum tarihine onay verilmez
Yargı uygulamasında genel tavır şudur:
- Kayıtlı yaş ile tıbbi–fiilî yaş arasında açık ve ciddi bir fark yoksa,
- Davacı sadece “şu tarihte doğduğumu biliyorum” diyorsa,
yaş düzeltme davasının kabulü oldukça zordur.
Mahkemeler; kişinin beden gelişimi, kemik yaşı, ilk kayıtlar ve hayat hikâyesiyle uyumlu olmayan yaş düzeltmelerine genellikle izin vermez.
Birden fazla yaş düzeltmesi istisnadır
Uygulamada:
- Bir kişinin aynı konuda birden fazla yaş düzeltme davası açması,
- Çok istisnai durumlar dışında kabul edilmez.
Bir defa yaş düzeltme kararı verilmişse, aynı kişinin doğum tarihini tekrar değiştirmek istemesi hâlinde mahkemeler çok daha sıkı bir inceleme yapar; çoğunlukla yeni bir düzeltmeyi uygun görmez. Çünkü bu durum, hukuki güvenlik ve kayıtların sürekliliğiyle bağdaşmaz.
Sık Sorulan Sorular (FAQ)
Yaş büyütme ve yaş küçültme davası şartları nelerdir, kısaca?
Kısaca özetlersek:
- Nüfus kaydındaki doğum tarihinin gerçeği yansıtmaması,
- Gerçek doğum tarihinin tıbbi raporlar, eski resmî kayıtlar ve tanık anlatımlarıyla ispatlanabilir olması,
- Beden görünümü ve kemik yaşının talep edilen yaşla uyumlu olması,
- Talebin salt emeklilik, askerlik, sigorta gibi menfaat amaçlı olmaktan ibaret olmaması.
Bu unsurlar birlikte değerlendirildiğinde, mahkeme yaş düzeltme davasını kabul edebilir.
Yaşımı emekliliğe erken ayrılmak için büyütmek/küçültmek istiyorum; bu mümkün mü?
Mahkemenin amacı emeklilik kolaylaştırmak değil, gerçek yaşınızı tespit etmektir. Sırf emeklilik, askerlik, ehliyet gibi gerekçeler, ciddi tıbbi ve resmî delillerle desteklenmediği sürece, yaş büyütme davası veya yaş küçültme davası için tek başına yeterli görülmez.
Yaş düzeltme davası birden fazla kez açılabilir mi?
Teorik olarak mümkün görünse de, uygulamada çok istisnaidir. Bir kez yaş düzeltme kararı verilmişse, ikinci kez yaş değiştirme talebi mahkemeler tarafından genellikle kabul edilmez; hukuki güvenlik ve kayıt istikrarı gerekçesiyle çok daha katı davranılır.
Yaş büyütme davası ve yaş küçültme davası ne kadar sürer?
Bu davalarda:
- Adli tıp/sağlık kurulu raporlarının alınması,
- Eski kayıtların ilgili kurumlardan istenmesi,
- Tanıkların dinlenmesi
gibi aşamalar zaman alabilir. Mahkemenin iş yoğunluğuna göre değişmekle birlikte, yaş düzeltme davası genellikle birkaç celse içinde sonuçlanabilir; ancak delil süreci uzarsa dosya süresi de uzar.
Yaş düzeltme davasında avukat tutmak zorunlu mu?
Hukuken zorunlu değildir; ancak yaş büyütme ve yaş küçültme davası şartları, delil toplama ve usul kuralları açısından oldukça teknik bir alan olduğundan, hatalı bir dilekçe veya eksik delil yüzünden talebin reddedilmesi sık görülen bir durumdur. Bu nedenle, özellikle tek seferlik kullanılabilecek böyle önemli bir hak söz konusuyken, profesyonel hukuki yardım almak çoğu zaman en güvenli yoldur.
Sonuç ve Değerlendirme
Yaş büyütme ve yaş küçültme davaları, ilk bakışta “yaşı değiştirme” davası gibi görünse de, özünde:
- Nüfus kaydındaki doğum tarihini gerçek yaşa uygun hâle getirme,
- İdari ve adli işlemlerde kullanılacak kimlik bilgilerinin doğruluğunu sağlama
amacını taşır.
Özetle:
- Yaş düzeltme davası, nüfus kaydının düzeltilmesi davalarının en hassas alanlarından biridir; emeklilik, askerlik, ceza sorumluluğu, evlenme, eğitim gibi çok temel alanlara etkisi vardır.
- Mahkemeler, kemik yaşı, beden gelişimi, ilk resmî kayıtlar ve tanık anlatımlarını bir bütün hâlinde değerlendirir; salt menfaat amaçlı ve delille desteklenmemiş taleplere mesafeli yaklaşır.
- Kural olarak, bir kişi için aynı nitelikte birden fazla yaş düzeltmesi yapılması istenmeyen bir durumdur; bu nedenle ilk başvuruda dosyanın doğru kurgulanması hayati önemdedir.
Sonuçta, yaşınız hukuken sadece bir sayı değil; pek çok hakkın kapısını açan temel bir kimlik unsurudur. Eğer nüfus kaydınızdaki doğum tarihinin gerçeği yansıtmadığını düşünüyorsanız, yaş büyütme ve yaş küçültme davası şartlarını somut olayınıza göre dikkatle değerlendirmek ve delillerinizi baştan doğru kurgulamak, ileride telafisi güç hak kayıplarını önlemenin en sağlıklı yoludur.
Önceki makale: Nüfus Kayıtlarında Yapılan Hatalar Nasıl Düzeltilir?
Sonraki makale: Anne veya Baba Adının Yanlış Yazılması Hâlinde Ne Yapılır?
Avukat Gökhan Yağmur Kimdir?
Av. Gökhan Yağmur, İstanbul merkezli olarak faaliyet gösteren, ceza hukuku, aile hukuku, ticaret hukuku ve fikri mülkiyet hukuku alanlarında uzmanlaşmış bir avukattır. Uzun yıllara dayanan mesleki deneyimiyle birlikte yalnızca dava ve uyuşmazlıkların çözümünde değil, aynı zamanda önleyici hukuk danışmanlığı, sözleşme yönetimi ve şirketlere stratejik hukuki destek sunmaktadır.
Ceza yargılamaları, boşanma ve velayet davaları, ticari uyuşmazlıklar ve marka–patent süreçlerinde müvekkillerine etkin savunma ve çözüm odaklı yaklaşımıyla hizmet vermektedir. Ayrıca TÜRKPATENT, USPTO ve EUIPO nezdinde marka tescili ve fikri mülkiyet koruması konularında hem yerli hem de yabancı müvekkillere danışmanlık sağlamaktadır. – Turkey Brand Law
Kurucusu olduğu Hukuk Plus, HukukBankasi.net ve diğer dijital projeleriyle hukuk öğrencileri, stajyer avukatlar ve meslektaşlara yönelik özgün bir ekosistem geliştirmiştir. Bu sayede hukuk bilgisinin paylaşımı, güncel içtihatların takibi ve mesleki dayanışmanın güçlenmesine katkı sunmaktadır.
Av. Gökhan Yağmur, girişimci vizyonu ile yalnızca klasik avukatlık hizmeti sunmakla kalmayıp; marka yönetimi, e-ticaret hukuku, uluslararası şirket danışmanlığı ve dijital hukuk çözümleri alanlarında da fark yaratan çalışmalara imza atmaktadır.
Daha fazla bilgi için:
📌 www.gokhanyagmur.com
📌 www.gokhanyagmur.com.tr
📞 0542 157 06 34
Yolculuk Süresini Hesaplayın
Yakındaki yerler için seyahat süresini ve yol tariflerini görün
