Zincirleme Suç (TCK 43) Nedir? Şartları, Uygulama Alanları ve Yargıtay Kararları (Kesintisiz, Güncel Rehber)
Zincirleme Suç (TCK 43) nedir, nasıl uygulanır, hangi suçlarda uygulanmaz? Hukukî ve fiilî kesinti, “aynı suç işleme kararı” ölçütleri, evrakta sahtecilik, vergi ve parada sahtecilik, örgüt üyeliği ve hırsızlık örnekleri ile Yargıtay kararları eşliğinde kapsamlı açıklama.
Zincirleme Suç (TCK 43) Nedir?
Özet: Zincirleme Suç (TCK 43), aynı kişiye veya topluma karşı değişik zamanlarda birden çok eylemle tek bir suç işleme kararının icrası ya da tek bir fiille aynı suçun birden fazla kişiye karşı işlenmesi hâllerini kapsar. Bu durumda faile tek ceza verilir; ancak ceza dörtte birden dörtte üçe kadar artırılır.
Zincirleme Suç (TCK 43), diğer adıyla müteselsil suç, aynı kişiye veya kamusal yarara yönelen birden fazla hareketin tek bir suç iradesi kapsamında tekrarı yahut tek bir hareketle aynı suçun birden çok kişiye yönelmesi durumlarında söz konusudur. Zincirleme Suç (TCK 43) hükümlerinde fail hakkında tek ceza takdir edilir; bununla birlikte hükmolunan ceza ¼–¾ aralığında artırılır. Ceza hukukunda Zincirleme Suç (TCK 43) iki temel şekilde uygulanır: (i) aynı kişiye karşı farklı zamanlarda aynı suçun işlenmesi (TCK 43/1), (ii) tek fiille birden çok kişiye aynı suçun yönelmesi (TCK 43/2). Örneğin, planlı biçimde aynı kişinin işyerinden farklı tarihlerde hırsızlık yapılması, tek bir hırsızlık suçu üzerinden cezanın artırılması sonucunu doğurur; yine “hepiniz …” şeklindeki toplu hakaret, tek hakaret suçu sayılarak artırıma tabi tutulur. Nitekim “aynı suç” kavramı bakımından “bir suçun temel şekli ile nitelikli halleri aynı suç sayılır” ölçütü geçerlidir; eylemlerden bir kısmı teşebbüste kalsa dahi suç ismi değişmedikçe aynı suç sayımı sürer (YCGK 2013/391).
Zincirleme Suç (TCK 43) ve Suçların İçtimaı
Özet: 5237 sayılı TCK’da kural, kaç fiil varsa o kadar suç ve o kadar ceza verilmesidir. Zincirleme Suç (TCK 43), bu genel kuralın istisnasıdır ve fiiller hukuken tek suç gibi değerlendirilir.
5237 sayılı TCK, normalde her icra hareketinin ayrı bir suç ve ceza doğuracağını kabul eder. Zincirleme Suç (TCK 43) ise bu kuralın istisnası olup, failin aynı suç tipini tek karar kapsamında tekrarlaması hâlinde fiiller adeta toplanarak tek suç sayılır; buna “suçların içtimaı” denir. Bu mekanizma, cezayı bir defa belirleyip Zincirleme Suç (TCK 43) gereği artırma yoluna gidilmesini sağlar (YCGK 2015/495).
Zincirleme Suç (TCK 43) Uygulanma Şartları
Özet: Üç şart birlikte aranır: (i) aynı suçun farklı zamanlarda birden çok işlenmesi, (ii) mağdurun aynı kişi olması (mağduru belirsiz suçlar hariç), (iii) eylemlerin aynı suç işleme kararı altında gerçekleşmesi.
Aynı Suçun Farklı Zamanlarda Tekrarı (TCK 43/1)
Aynı suç tipi, aynı mağdura yönelik olarak değişik tarihlerde birden fazla kez icra edilmelidir. Suç isimleri farklıysa Zincirleme Suç (TCK 43) uygulanamaz; örneğin hırsızlık ile yağma birlikte gerçekleşmişse ayrı suçlar söz konusudur. Teşebbüs-tamamlama ayrımı “aynı suç” nitelendirmesini bozmaz; suçun ismi değişmediği sürece zincirleme kabul edilir (YCGK 2013/391).
Mağdurun Aynı Kişi Olması
Mağdurlar farklıysa Zincirleme Suç (TCK 43) uygulanmaz. Örneğin aynı gün bir alışveriş merkezindeki farklı mağazalardan giysi çalınması, mağdur farklılıkları nedeniyle ayrı ayrı hırsızlık suçları olarak değerlendirilir.
Aynı Suç İşleme Kararı (Subjektif Bağ)
“Aynı suç işleme kararı”, salt suç kastından geniş bir iradeyi ifade eder; önceden oluşturulmuş plan veya genel niyetin, fiilleri subjektif bağ ile birbirine eklemesi beklenir. Zaman aralıklarının çok uzunluğu, fırsat suçlarını işaret edebilir ve kararın yenilendiği sonucuna götürebilir; ancak süre tek başına kesin ölçüt değildir. Tüm somut olgu—yer, zaman, yöntem, korunan değer, maddi konu, olayların gelişimi—birlikte değerlendirilmelidir (YCGK-K.2015/47).
Hukukî ve Fiilî Kesinti (Zincirleme Suç (TCK 43) Açısından)
Özet: Hukukî veya fiilî kesinti gerçekleşirse sonraki eylemler ayrı suç oluşturur ve Zincirleme Suç (TCK 43) uygulanmaz. İddianamenin kabulü hukukî kesinti sayılır.
Hukukî kesinti örnekleri:
- İddianamenin kabulü,
- Mahkûmiyet,
- Şikâyetten vazgeçme üzerine düşme,
- Af kanunu.
Fiilî kesinti örnekleri:
- Eyleme ara verilmesi,
- Yakalanma veya tutuklanma,
- Askerlik/hastane gibi sebeplerle icranın sürdürülememesi.
Uygulamada iddianamenin mahkemece kabulü (CMK 175) şarttır; kabulden sonraki eylemler yeni bir suçtur. Örnek olayda, ilk hırsızlığa ilişkin iddianamenin kabulünden sonra aynı mağdura ikinci hırsızlık ayrı suç sayılmış; zincirleme uygulanmamıştır (YCGK 2015/47). Fiilî kesinti yönünden de; sahte paraların farklı yer ve tarihlerde, farklı birimler/değerlerle ele geçirilmesi gibi göstergeler, ayrı suç olarak değerlendirmeyi gerektirebilir (Y8CD-K.2021/21481).
Zincirleme Suç (TCK 43) Hangi Suçlarda Uygulanmaz?
Özet: Bazı suçlar kanunen zincirleme uygulama dışında bırakılmıştır. Bu hâllerde her eylem ayrı ayrı cezalandırılır.
TCK 43/3 uyarınca zincirleme hükümlerinin uygulanmayacağı suçlar:
- Kasten öldürme,
- Kasten yaralama,
- İşkence,
- Yağma.
Evrakta Sahtecilikte Zincirleme Suç (TCK 43)
Özet: Resmî/özel belgede sahtecilikte mağdur kamudur. Aynı anda ibraz/yakalama tek suç sayılır; farklı zamanlarda aynı planla icra edilirse Zincirleme Suç (TCK 43) uygulanır.
Özel Evrakta Sahtecilik – Temel Çerçeve
Özel belgenin sahte düzenlenmesi, değiştirilmesi veya kullanılması bu suçu oluşturur; örneğin kira sözleşmesindeki kira bedelinin tahrifi.
Resmî Evrakta Sahtecilik – Temel Çerçeve
Resmî belgenin sahte üretimi, gerçeğe aykırı düzenlenmesi, aldatacak biçimde değiştirilmesi veya sahte belgenin kullanılması resmî sahteciliktir; örneğin sahte nüfus cüzdanı kullanılması.
Mağdurun Belirlenmesi ve Aynı Anda İbraz
Bu suçlarda korunan değer kamu güvenidir; mağdur toplumdur. Birden fazla sahte belgenin aynı anda ibrazı/yakalanması tek suç sayılır; belge sayısı ve kast yoğunluğu temel cezayı belirlerken alt sınırdan uzaklaşma gerekçesi olabilir. Örn. tek seansta sahte kimlik + üç sahte ruhsat ibrazı, tek resmî sahtecilik suçudur; Zincirleme Suç (TCK 43) uygulanmaz (YCGK 2014/202).
Farklı Zamanlarda Aynı Kararla İşlenme
Sahte kimlikle noterde vekâlet çıkarıp, bunu sonra tapuya ibraz ederek devri sağlama gibi değişik zamanlı eylemler tek planın icrası ise, tek ceza verilip Zincirleme Suç (TCK 43) gereği artırıma gidilir.
Resmî ve Özel Evrakta Sahteciliğin Birlikteliği
Korunan yararın kamu güveni olması ve düzenlemenin benzerliği nedeniyle bazı hâllerde aynı suç kabulü yapılır. Olayda daha ağır olan resmî belgede sahtecilik esas alınarak tek ceza belirlenir ve Zincirleme Suç (TCK 43) artırımı uygulanır. Resmî belgelerin iğfal kabiliyeti yoksa sadece özel belgede sahtecilik yönünden hüküm kurulur; temel ceza tayininde amaç/saik, konu ve çeşitlilik dikkate alınarak alt sınırdan uzaklaşılır.
Sahte Fatura Düzenleme/Kullanma – Dönemsellik ve Zincirleme Suç (TCK 43)
Özet: Vergi suçlarında dönemsellik esastır. Aynı takvim yılı içindeki birden çok sahte fatura kullanımı tek suç sayılır ve Zincirleme Suç (TCK 43) artırımı uygulanır.
Vergilendirmede dönemsellik ilkesi belirleyicidir. Örneğin, 2009 yılı içinde farklı aylarda 10 sahte fatura kullanımı tek suç kabul edilir, Zincirleme Suç (TCK 43) ile artırılır; 2010 yılındaki farklı kullanım ise ayrı bir suçu oluşturur.
Parada Sahtecilik ve Zincirleme Suç (TCK 43)
Özet: Aynı anda üretilen/nakledilen/sokulan paralar tek suçtur. Bir miktar sahte paranın piyasaya sürülmesi de niteliği gereği tek suç sayılabilir; bu hâllerde zincirleme uygulanmaz.
Parada sahtecilik; sahte para üretme, bilerek ülkeye sokma, nakletme, muhafaza etme veya tedavüle koyma seçimlik hareketlerinden biriyle oluşur. Aynı gün farklı ilçelerde piyasaya sürme, doğal olarak çoklu hareket sayılsa bile hukuki bakımdan tek fiil kabul edilip Zincirleme Suç (TCK 43) uygulanmayabilir. Ancak hukukî/fiilî kesinti veya yeni kastın varlığı hâlinde ayrı suçlara gidilir; yer ve zaman aralıkları ile kastın yenilenmesi titizlikle incelenir.
Örgüt Üyeliği Suçunda Zincirleme Suç (TCK 43)
Özet: Örgüt üyeliği temadi eden suçtur. Hukukî ve fiilî kesinti birlikte gerçekleşene kadar faaliyetler tek suç sayılır; yakalanma ile fiilî kesinti doğar.
Örnek olayda sanık hakkında düzenlenen iddianame, yakalanmadan önce temadi eden fiil için fiilî kesinti sayılmamış; yakalanma tarihi ile fiilî kesintinin gerçekleştiği kabul edilmiştir. Bu tarihe kadarki faaliyetlerin tek bir örgüt üyeliği suçunu oluşturduğu gözetilmeksizin iki ayrı suç kabulü bozma nedeni yapılmıştır (Yargıtay 3. CD, E. 2022/22618, K. 2023/1758).
Hırsızlıkta Zincirleme Suç (TCK 43) – Mağdur ve Bilme Ölçütü
Özet: Aynı mağdura müteaddit hırsızlıkta zincirleme uygulanır. Mağdurlar farklı ise kural olarak uygulanmaz; ancak sanık farklı mağdurları bilemeyecek durumdaysa tek suç kabul edilebilir.
Yargıtay’a göre, sanık çaldığı malların birden fazla kişiye ait olduğunu bilmiyor veya bilemeyecek durumdaysa tek suç dikkate alınmalıdır; aksi hâlde mağdur sayısınca suç oluşur. Bu çerçevede zincirleme nitelendirmesi yerine tek suçtan hüküm kurulması gerektiği belirtilmiştir (Yargıtay 13. CD, 2017/139).
İddianame ve Hukukî Kesinti – Uygulama
Özet: 01.06.2005’ten sonra hukukî kesinti için iddianamenin kabulü şarttır. Kabulden sonraki eylemler yeni bir davanın konusudur; önceki dosya ile zincirleme kurulamaz.
Öğretide ve uygulamada, iddianamenin mahkemece kabulü ile hukukî kesinti oluşur; sonradan işlenen eylemler ayrı yargılamaya konu edilir ve kendi aralarında zincirleme değerlendirilir. Somut olayda 13.05.2009 tarihli iddianamenin 26.05.2009’da kabulü, 24.05.2009 tarihli eylemi ayrı suç kılmış; yerel mahkemenin zincirleme uygulanamaz yönündeki direnmesi onanmıştır (YCGK 2015/47).
Kesinleşen Dosyada Zincirleme Suç (TCK 43) Nasıl Uygulanır?
Özet: Aynı karar kapsamında işlenmiş birden fazla suçtan en ağır sonuç doğuran esas alınır; Zincirleme Suç (TCK 43) artırımı yapılarak bulunan sonuç ceza, önceki kesin hükümden fazlaysa fark kadar ek ceza verilir.
Somut olayda farklı tarihlerde açılan davalardan biri kesinleşmiştir. Diğer eylemin de aynı kararın icrası kapsamında olup olmadığı tartışılmalı; zincirleme kabul edilirse en ağır sonuçtan hareketle artırımla bulunan ceza, kesin hükümdeki sonuçtan fazla ise sadece fark kadar ek cezaya hükmolunmalıdır (Y10CD, 2018/101).
Artırım Oranındaki Çelişki – TCK 43/2 Uygulaması
Özet: Aynı dosyada farklı eylemler için aynı gerekçelerle farklı artırım oranları belirlenmesi çelişkidir ve bozma nedenidir.
Bir dosyada, zincirleme hakarette ¼ artırım yapılırken, zincirleme görevi yaptırmamak için direnmede ½ artırım uygulanması gerekçeyle uyumsuz bulunmuş ve bozma nedeni yapılmıştır (Y18CD, 2019/13138).
“Değişik Zaman” ve “Aynı Zaman” Kavramları (Zincirleme Suç (TCK 43))
Özet: TCK 43/1, suçların değişik zamanlarda işlenmesini arar. Aynı zaman dilimindeki birden çok icra, tek suç sayılır; artırım TCK 61 kapsamında temel ceza belirlenirken gözetilebilir.
“Kaç fiil varsa o kadar suç, kaç suç varsa o kadar ceza” ilkesi, içtima hükümlerinin istisnaları saklı kalmak üzere geçerlidir. Zincirleme Suç (TCK 43) için eylemlerin değişik zamanlarda bulunması aranır; çok kısa aralıklar “aynı zaman” kabul edilebilir (YCGK, 08.06.2010, 98-143). Aynı kararın varlığı, suçun işleniş biçimi, yer-zaman, süre, mağdur yapısı ve korunan yarar gibi ölçütlerle somut olayda belirlenir. Aynı neviden fikrî içtima (TCK 43/2) ise tek hareketle birden çok kişiye aynı suç yönelmesidir; hareket hukuken tektir ve artırım 43/1’e göre yapılır.
Tehdit Mektubunda Tek Fiil – Aynı Neviden Fikrî İçtima
Özet: Tek zarf içinde farklı mağdurlara yönelik iki ayrı tehdit mektubu gönderilmesi, icra hareketi itibarıyla hukuken tek fiil sayılmış ve TCK 43/2–43/1 gereğince artırımla tek suç kabul edilmiştir.
Sanığın cezaevinden, eşine ve kayınbiraderine hitaben ayrı ayrı tehdit içerikli mektupları tek zarfla göndermesi, hazırlık hareketlerinin ayrılığına rağmen icra hareketi yönünden tek fiil olarak değerlendirilmiş; Zincirleme Suç (TCK 43) kapsamında artırımla tek suç sayılması gerektiği belirtilmiştir (YCGK, 2018/541).
Propaganda Suçunda Zincirleme Suç (TCK 43)
Özet: Kamu güvenliği aleyhine somut tehlike suçlarından olan propaganda, kısa zaman aralığında aynı suç işleme kararıyla tekrarlandığında Zincirleme Suç (TCK 43) uygulanır.
Örgüt çağrısı üzerine 12.11.2012 ve 30.12.2012 tarihlerindeki eylemler arasında makul süre bulunduğu kabul edilerek Zincirleme Suç (TCK 43) uygulanması gerektiği, ayrı ayrı mahkûmiyet verilmesinin bozma nedeni olduğu belirtilmiştir (Y16CD, 2015/215 E., 2015/746 K.).
Aynı Odada/Kompleks Alanda Hırsızlık – Fiilin Tekliği
Özet: Aynı zaman ve mekân birliği altında ardışık hareketlerle birden fazla dolabın açılması, her bir oda yönünden hukuken tek fiil kabul edilmiştir. Farklı odalar bakımından ise farklı fiiller oluşur.
Hastane personel soyunma odalarındaki birden fazla dolaptan aynı zaman-mekân içinde ardışık hareketlerle para çalınması, her oda için hukuki anlamda tek fiil sayılmış; erkek ve kadın soyunma odaları yönünden mekân farklılığı nedeniyle iki ayrı hırsızlık suçu kabul edilmiştir. Bu kapsamda TCK 43/2 yollamasıyla TCK 43/1 uygulanmasında isabetsizlik görülmemiştir (CGK 2021/204 E., 2022/744 K.).
Zincirleme Suç (TCK 43) Nasıl Uygulanır? – Ölçüt ve Sonuç
Özet: Uygulamada üç şartın birlikte gerçekleşmesi aranır: aynı suçun değişik zamanlarda tekrarı, mağdurun aynı kişi olması ve tek karar. Kararın yenilenmesi, hukukî/fiilî kesinti ve suç isminin değişmesi zincirlemeyi dışlar.
Sonuç olarak Zincirleme Suç (TCK 43); (a) aynı suç tipinin farklı tarihlerde, (b) aynı mağdura karşı, (c) aynı suç işleme kararı ile icrası hâlinde tek ceza üzerinden ¼–¾ artırım yapılmasını öngörür. Suçların kapsamı, isim değişikliği, hukukî/fiilî kesinti, zaman-mekân ilişkisi ve kastın yenilenip yenilenmediği; somut olayın tüm verileriyle değerlendirilmelidir. Yargıtay içtihatları (örn. YCGK 2015/47; 2013/391; 2018/541; Y10CD 2018/101; Y18CD 2019/13138; Y16CD 2015/215, 2015/746; Y8CD 2021/21481; CGK 2021/204 E., 2022/744 K.) bu esasları teyit eder.
Avukat Gökhan Yağmur Kimdir?
Av. Gökhan Yağmur, İstanbul merkezli olarak faaliyet gösteren, ceza hukuku, aile hukuku, ticaret hukuku ve fikri mülkiyet hukuku alanlarında uzmanlaşmış bir avukattır. Uzun yıllara dayanan mesleki deneyimiyle birlikte yalnızca dava ve uyuşmazlıkların çözümünde değil, aynı zamanda önleyici hukuk danışmanlığı, sözleşme yönetimi ve şirketlere stratejik hukuki destek sunmaktadır.
Ceza yargılamaları, boşanma ve velayet davaları, ticari uyuşmazlıklar ve marka–patent süreçlerinde müvekkillerine etkin savunma ve çözüm odaklı yaklaşımıyla hizmet vermektedir. Ayrıca TÜRKPATENT, USPTO ve EUIPO nezdinde marka tescili ve fikri mülkiyet koruması konularında hem yerli hem de yabancı müvekkillere danışmanlık sağlamaktadır. – Turkey Brand Law
Kurucusu olduğu Hukuk Plus, HukukBankasi.net ve diğer dijital projeleriyle hukuk öğrencileri, stajyer avukatlar ve meslektaşlara yönelik özgün bir ekosistem geliştirmiştir. Bu sayede hukuk bilgisinin paylaşımı, güncel içtihatların takibi ve mesleki dayanışmanın güçlenmesine katkı sunmaktadır.
Av. Gökhan Yağmur, girişimci vizyonu ile yalnızca klasik avukatlık hizmeti sunmakla kalmayıp; marka yönetimi, e-ticaret hukuku, uluslararası şirket danışmanlığı ve dijital hukuk çözümleri alanlarında da fark yaratan çalışmalara imza atmaktadır.
Daha fazla bilgi için:
📌 www.gokhanyagmur.com
📌 www.gokhanyagmur.com.tr
📞 0542 157 06 34
Yolculuk Süresini Hesaplayın
Yakındaki yerler için seyahat süresini ve yol tariflerini görün
