Kişilerin Malları Üzerinde Usulsüz Tasarruf Suçu (TCK 261)

5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 261. maddesinde düzenlenen kişilerin malları üzerinde usulsüz tasarruf suçu, “Kamu İdaresinin Güvenilirliğine ve İşleyişine Karşı Suçlar” başlığı altında yer alır. Kanun maddesine göre:

Madde 261 – (1) İlgili kanunlarda belirlenen şartlara aykırı olduğunu bilerek, kişilerin taşınır veya taşınmaz malları üzerinde, karşılık ödenerek dahi olsa zorla tasarrufta bulunan kamu görevlisi; fiil daha ağır cezayı gerektiren başka bir suçu oluşturmadığı takdirde, altı aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

Bu suçun oluşabilmesi için;

• Failin kamu görevlisi olması,
• Tasarruf edilen malın başkasına ait taşınır veya taşınmaz olması,
• Tasarrufun ilgili kanunlarda öngörülen koşullara aykırı şekilde yapılması,
• Tasarrufun zorla gerçekleştirilmesi (karşılık ödenmiş olsa bile),
• Ve fiilin daha ağır cezayı gerektiren bir suç oluşturmaması gerekir.

Amaç, kamu görevlilerinin yetkilerini hukuka aykırı biçimde kullanarak kişilerin mülkiyet hakkını ihlal etmelerini engellemektir. Bu nedenle suç, hem mülkiyet hakkını hem de kamu idaresine duyulan güveni koruma işlevi görür.

Kişilerin Malları Üzerinde Usulsüz Tasarruf Suçunun Unsurları

Madde gerekçesine göre, bu suç, kamu görevlisinin kişilerin taşınır veya taşınmaz malları üzerindeki tasarruf haklarını hukuka aykırı biçimde ortadan kaldırması ya da sınırlandırmasıyla oluşur. Bu kapsamda, kamulaştırma usul ve kurallarına aykırı olarak mallara el konulması da suçun konusuna girer.

TCK m. 261, tali (tamamlayıcı) nitelikte bir düzenlemedir. Yani, eğer işlenen fiil daha ağır cezayı gerektiren başka bir suçu oluşturuyorsa, fail o suça ilişkin hükümler uyarınca cezalandırılır. Ancak fiil, daha ağır bir suçu oluşturmazsa bu madde uygulanır.

Suçun unsurları şu şekilde özetlenebilir:

1. Fail
   • Sadece kamu görevlisi bu suçun faili olabilir.
   • Kamu görevlisi; kamusal bir faaliyetin yürütülmesine atama, seçilme veya başka bir yöntemle, sürekli, süreli ya da geçici olarak katılan kişidir.
   • Örnekler: Polis memuru, belediye başkanı, bilirkişi, kaymakam, muhtar vb.
2. Mağdur
   • Suçun mağduru, taşınır veya taşınmaz üzerinde mülkiyet veya tasarruf hakkı bulunan gerçek veya tüzel kişilerdir.
3. Fiil
   • Taşınır ya da taşınmaz mal üzerinde ilgili kanunlarda belirtilen koşullara aykırı biçimde zorla tasarrufta bulunmak.
   • Karşılık ödenmiş olsa dahi fiilin hukuka aykırı olması.
4. Hukuka Aykırılık
   • Tasarrufun, kanunların öngördüğü prosedürlere ve yetkilere uygun olmaması gerekir.
   • Özellikle kamulaştırma prosedürüne uyulmaksızın yapılan el koymalar bu kapsamdadır.
5. Özel Nitelik
   • Madde, tali nitelikte olduğu için daha ağır suç hükümleri uygulanmadığında devreye girer.

Dilerseniz bir sonraki adımda bu suçun cezası, uygulama örnekleri ve Yargıtay kararları kısmını da özgün şekilde hazırlayabilirim.

Adli Para Cezası, Erteleme ve Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB)

Kişilerin malları üzerinde usulsüz tasarruf suçu nedeniyle hükmedilen yaptırımlar, cezanın niteliğine ve süresine göre bazı ceza muhakemesi kurumlarıyla hafifletilebilir veya infazı ertelenebilir.

1. Adli Para Cezası
   • Adli para cezası, işlenen suça karşılık hapis cezasının yerine veya hapis cezasıyla birlikte uygulanabilen bir yaptırımdır.
   • Bu suçtan dolayı verilen 1 yıl veya daha az süreli hapis cezaları, mahkeme tarafından adli para cezasına çevrilebilir.
   • Bu durumda sanık, belirlenen miktardaki parayı ödeyerek hapis cezasını infaz etmekten kurtulur.
2. Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB)
   • HAGB, sanık hakkında verilen cezanın belirli bir denetim süresi boyunca hukuki sonuç doğurmamasını sağlayan bir ceza muhakemesi kurumudur.
   • Denetim süresi içinde yükümlülüklere uyulursa hüküm ortadan kalkar ve dava düşer.
   • Kişilerin malları üzerinde usulsüz tasarruf suçunda hükmedilen hapis cezası 2 yıl veya altında olduğunda HAGB uygulanabilir.
3. Erteleme
   • Erteleme, hükmolunan hapis cezasının cezaevinde infazından şartlı olarak vazgeçilmesidir.
   • Suçtan dolayı verilen 2 yıl veya daha az süreli hapis cezaları için mahkeme, sanığın geçmişteki hali, duruşmadaki tutumu ve pişmanlığı gibi kriterleri dikkate alarak cezanın ertelenmesine karar verebilir.
   • Erteleme kararı verildiğinde sanık, belirli koşullara uymak şartıyla cezaevine girmez.

Suçun Şikayet Süresi ve Zamanaşımı

Kişilerin malları üzerinde usulsüz tasarruf suçu, şikayete bağlı olmayan suçlar arasında yer alır. Bu nedenle, savcılık bu suçu resen soruşturur ve herhangi bir şikayet süresi bulunmaz. Mağdurun şikayetten vazgeçmesi, ceza davasının düşmesine yol açmaz. Suçun soruşturulabilmesi için tek sınır, dava zamanaşımı süresidir.

Dava Zamanaşımı

• Dava zamanaşımı, suçun işlendiği tarihten itibaren belirli bir sürenin geçmesiyle ceza davası açma veya yürütme hakkının sona ermesidir.
• TCK hükümlerine göre, kişilerin malları üzerinde usulsüz tasarruf suçu için olağan dava zamanaşımı süresi 8 yıldır.
• Bu süre içinde soruşturma ve kovuşturma yapılabilir.
• 8 yıllık sürenin dolması halinde ise soruşturma ve yargılama yapılamaz, mevcut dava düşer.

Uzlaşma
Uzlaşma, suç isnadı altındaki kişi ile suçun mağduru arasında, tarafsız bir uzlaştırmacı aracılığıyla yürütülen ve tarafların karşılıklı olarak anlaşmaya varmalarını sağlayan bir çözüm yöntemidir. Ancak, kişilerin malları üzerinde usulsüz tasarruf suçu, uzlaşma kapsamında değerlendirilen suçlar arasında yer almaz. Bu nedenle, taraflar arasında uzlaşma prosedürü uygulanamaz.

Görevli Mahkeme
Bu suç nedeniyle açılan davalarda yargılama görevi asliye ceza mahkemesine aittir.

Soruşturma ve Kovuşturma Usulü

• Soruşturma aşaması: Savcılık, şartların oluşması halinde kamu davasının açılmasının ertelenmesi (KDAE) kararı verebilir.
• Kovuşturma aşaması: Mahkeme, şartların uygun olması halinde basit yargılama usulü uygulayarak dosyayı duruşma yapmadan hükme bağlayabilir.

Avukat Gökhan Yağmur – Hukuki Çözüm Ortağınız

Kişilerin malları üzerinde usulsüz tasarruf suçu ve benzeri tüm ceza hukuku konularında, deneyim ve uzmanlık gerektiren hukuki süreçlerde yanınızda olan Avukat Gökhan Yağmur, müvekkillerine hem soruşturma hem de kovuşturma aşamalarında etkili hukuki destek sunmaktadır.

Ceza hukuku, ticaret hukuku, fikri mülkiyet, aile hukuku ve idare hukuku başta olmak üzere geniş bir yelpazede dava takibi ve danışmanlık hizmeti veren Gökhan Yağmur; yasal haklarınızın korunması, delillerin etkin şekilde toplanması ve en doğru savunma stratejisinin oluşturulması konusunda titizlikle çalışır.

Detaylı bilgi ve profesyonel hukuki destek için
📞 0542 157 06 34
🌐 gokhanyagmur.com.tr