Haksız rekabet suçu, ticaret hukukunda dürüst ve bozulmamış rekabetin korunmasını hedefleyen önemli bir düzenlemedir. Türk Ticaret Kanunu’nun (TTK) 54. maddesi uyarınca, ekonomik yaşamda rekabetin dürüstlük ilkeleri çerçevesinde yürütülmesi, hem tüketicilerin hem de kamu yararının güvence altına alınmasını amaçlar. Bu kapsamda “haksız rekabet suçu”, hukuka aykırı rekabet davranışlarını cezalandıran özel bir suç tipidir.
Rekabetin adil şekilde yürütülmesi, ticari güvenin tesisine, ekonomik istikrarın sağlanmasına ve piyasa dengesinin korunmasına hizmet eder. Bu nedenle haksız rekabet suçu, sadece rakipler arasında değil; aynı zamanda toplumun genel ekonomik düzeni açısından da koruma işlevi taşır.
Haksız Rekabet Suçunun Kanunî Dayanağı
Haksız rekabet suçları, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 55. ve 62. maddelerinde düzenlenmiştir. TTK’nın 62. maddesi, haksız rekabet fiillerini dört ana bent altında tanımlarken, ilk bentte ayrıca TTK 55. maddeye de atıf yapmıştır. Bu atıf nedeniyle, TTK 55. maddede sayılan fiiller de doğrudan haksız rekabet suçu kapsamına girmektedir.
Kanunun lafzında yer alan bazı ifadeler “suçta ve cezada kanunilik” ilkesine aykırılığa yol açabilecek nitelikte eleştirilmiş olsa da, Yargıtay uygulamalarında bu hükümlerin ceza hukuku ilkeleriyle uyumlu biçimde dar yorumlanması gerektiği kabul edilmektedir.
Haksız Rekabet Suçunun Unsurları
Haksız rekabet suçu bakımından TTK’nın 62. maddesi tali nitelikte bir düzenleme olarak kabul edilir. Başka bir özel veya genel kanunda aynı fiil için daha ağır bir ceza öngörülmüşse, öncelikle o hüküm uygulanır. Yani TTK m.62 ancak başka bir cezai düzenleme bulunmadığında devreye girer.
Haksız Rekabet Suçu Oluşturan Fiiller
TTK m.62’ye göre, aşağıdaki davranışlarda bulunan kişiler, eğer fiilleri daha ağır bir suçu oluşturmadığı takdirde, haksız rekabet suçu kapsamında cezalandırılır:
- a) TTK 55. maddede belirtilen haksız rekabet fiillerinden birini kasten işleyenler,
- b) Rakiplerinin tekliflerine üstünlük sağlamak amacıyla, kendi faaliyetleri veya ürünleri hakkında bilerek yanlış ya da yanıltıcı bilgi verenler,
- c) Çalışanları, vekilleri veya yardımcı kişileri, işverenlerinin ticari sırlarını elde etmeye yönlendiren veya aldatarak bilgi sızdırılmasını sağlayanlar,
- d) Çalışanlarının iş sırasında işlediği haksız rekabet fiilini bilmesine rağmen önlem almayan veya gerçeğe aykırı beyanları düzeltmeyen işverenler ya da müvekkiller.
TTK 55. Maddeye Göre Haksız Rekabet Fiilleri
TTK 62. madde, 55. maddeye yaptığı açık atıf nedeniyle, burada düzenlenen fiiller de haksız rekabet suçu sayılır. Bu fiiller, dürüstlük kuralına aykırı ticari davranışları kapsar. Aşağıda, maddenin ana başlıkları ve örnek fiiller yer almaktadır:
a) Dürüstlük Kuralına Aykırı Reklam ve Satış Yöntemleri
- Rakiplerin mallarını, fiyatlarını veya işlerini yanlış, yanıltıcı ya da gereksiz biçimde incitici açıklamalarla kötülemek,
- Kendi ürünleri veya faaliyetleri hakkında gerçeğe aykırı tanıtımlar yapmak,
- Diploma veya ödül almamış olduğu hâlde bunlara sahipmiş gibi davranmak,
- Başka işletmelerin ürünleriyle karıştırılmaya yol açacak şekilde tanıtım yapmak,
- Gerçeğe aykırı karşılaştırmalarla rakiplerin itibarını zedelemek,
- Müşteriyi yanıltacak biçimde maliyetin altında satış yapmak,
- Saldırgan satış yöntemleriyle müşterinin özgür iradesini kısıtlamak,
- Malların miktarı, niteliği veya amacı konusunda yanıltıcı davranmak.
b) Sözleşmeyi İhlale veya Sona Erdirmeye Yöneltmek
- Rakip müşterileri kendi lehine sözleşme ihlaline teşvik etmek,
- Başka firmaların çalışanlarına haksız çıkar sağlamak suretiyle onları yükümlülüklerine aykırı davranmaya yöneltmek,
- İş sırlarını öğrenmek amacıyla işçileri veya vekilleri kandırmak,
- Taksitle satış veya kredi sözleşmelerinde rakip firmaların alıcılarını caydırmak.
c) Başkalarının İş Ürünlerinden Yetkisiz Yararlanmak
- Kendisine emanet edilmiş teklif, plan veya projelerden izinsiz yararlanmak,
- Üçüncü kişilere ait iş ürünlerinden, yetkisiz şekilde elde edildiğini bilmesine rağmen faydalanmak,
- Başkalarının pazarlamaya hazır ürünlerini teknik çoğaltma yöntemleriyle devralmak.
d) Üretim ve Ticaret Sırlarının Hukuka Aykırı Açıklanması
Gizlice veya izinsiz elde edilen bilgileri üçüncü kişilerle paylaşmak ya da bu bilgileri kendi lehine kullanmak, dürüstlük kuralına açıkça aykırı bir haksız rekabet suçu fiilidir.
e) İş Şartlarına Uymamak
Rakipler için geçerli olan meslekî veya sözleşmesel iş şartlarına uymayanlar da haksız rekabet suçu işlemiş sayılır. Bu durum, ticari eşitlik ilkesini ihlal eder.
f) Dürüstlük Kuralına Aykırı İşlem Şartları Kullanmak
Sözleşmelerde, kanuni düzenlemelerden önemli ölçüde ayrılan veya karşı taraf aleyhine haksız dengesizlik yaratan genel işlem şartları kullanmak da haksız rekabet suçu kapsamındadır.
Haksız Rekabet Suçunun Niteliği
Haksız rekabet suçu, kastla işlenebilen bir suçtur. Failin, rekabet ortamını bozacak fiili bilerek ve isteyerek gerçekleştirmesi gerekir. Taksirle, yani dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırı davranışla haksız rekabet suçu oluşmaz.
Bu suç, hem bireysel ekonomik menfaatleri hem de piyasa düzenini koruyan karma nitelikte bir suçtur. Bu nedenle, hem özel hukuk hem de ceza hukuku bakımından sonuçlar doğurur.
Haksız Rekabet Suçunun Cezası
Haksız rekabet suçu, Türk Ticaret Kanunu’nun 62. maddesi kapsamında düzenlenmiş olup, ticari dürüstlüğü bozan fiilleri cezalandırmayı amaçlar. Bu suçun yaptırımı, 2 yıla kadar hapis cezası veya adli para cezasıdır.
Fail, TTK m.55 ve m.62’de sayılan fiillerden herhangi birini işlediğinde, eğer bu eylem daha ağır cezayı gerektiren başka bir suç teşkil etmiyorsa, haksız rekabet suçu nedeniyle cezalandırılır.
Bu yönüyle suç, tali (yardımcı) nitelikte bir düzenlemedir; yani başka bir özel ceza hükmü uygulanmadığı takdirde devreye girer.
Cezanın Uygulanma Biçimi
Mahkeme, somut olayın özelliklerine göre faile hapis veya adli para cezası verebilir.
Ceza, genellikle ticari hayatta güveni zedeleyen fiillerin ağırlığına ve failin kast derecesine göre belirlenir.
Basit nitelikteki ihlaller genellikle adli para cezası ile sonuçlanırken, ticari itibarı veya kamu güvenini sarsacak düzeydeki ağır fiiller hapis cezası ile cezalandırılır.
Haksız Rekabet Suçunda Şikayet Hakkı ve Şikayet Süresi
Anahtar kelime: haksız rekabet suçu
Haksız rekabet suçu, şikayete tabi suçlardandır. Yani savcılık, şikayet olmaksızın resen (kendiliğinden) soruşturma başlatamaz.
Şikayet hakkı, fiilin işlendiğini ve failin kim olduğunu öğrenen kişinin bu durumu 6 ay içinde yetkili mercilere bildirmesiyle kullanılır.
Şikayet Süresinin Hesaplanması
- Süre, suçun ve failin öğrenildiği gün başlar.
- Şikayet hakkı 6 ay içinde kullanılmazsa, aynı fiil nedeniyle fail bir daha şikayet edilemez.
- Sürenin geçirilmesi halinde kamu davası açılamaz; açılmış davalarda ise şikayetten vazgeçilirse yargılama düşer.
Bu düzenleme, ticari ilişkilerde belirsizliklerin sürmesini önlemek ve taraflar arasında hukuki güvenlik sağlamayı amaçlar.
Haksız Rekabet Suçunda Şikayet Hakkına Sahip Kişiler
Türk Ticaret Kanunu’nun 62. maddesi, haksız rekabet suçuna ilişkin şikayet hakkını TTK m.56’ya atıfla düzenlemiştir. Buna göre aşağıdaki kişi ve kurumlar şikayet hakkına sahiptir:
- Zarar gören veya zarar tehlikesiyle karşılaşan kişiler:
Haksız rekabet sebebiyle müşterileri, itibarı, kredisi veya ticari faaliyetleri zarar gören ya da böyle bir tehlikeyle karşılaşabilecek olan gerçek veya tüzel kişiler (örneğin şirketler, dernekler, vakıflar) şikayet hakkına sahiptir. - Ekonomik çıkarları tehlikeye düşen müşteriler:
Haksız rekabet fiilinden doğrudan etkilenebilecek müşteriler de şikayet hakkını kullanabilir. - Meslek kuruluşları ve ekonomik birlikler:
Ticaret ve sanayi odaları, esnaf birlikleri, borsalar veya üyelerinin ekonomik menfaatlerini korumaya yetkili diğer birlikler, ayrıca tüketicilerin çıkarlarını koruyan sivil toplum kuruluşları da haksız rekabet suçu için şikayette bulunabilir.
Bu geniş kapsam, suçun sadece bireysel değil, aynı zamanda kamusal ve kurumsal düzeyde de korunmaya değer bir menfaati ilgilendirdiğini gösterir.
Haksız Rekabet Suçunda Dava Zamanaşımı
Dava zamanaşımı, suçun işlendiği tarihten itibaren belirli bir süre geçmesine rağmen dava açılmaması veya açılmış davanın kanuni süre içinde sonuçlandırılmaması halinde davanın düşmesi sonucunu doğurur.
Haksız rekabet suçu bakımından dava zamanaşımı süresi 8 yıldır.
Bu süre içinde kamu davası açılmamış veya açılmış olsa dahi tamamlanmamışsa, ceza davası düşer.
Zamanaşımı, ticari hayatın sürekliliğini korumak ve uzun süreli belirsizliklerin önüne geçmek amacıyla öngörülmüştür.
Cezanın Ertelenmesi, Adli Para Cezası ve Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB)
Adli Para Cezası
Adli para cezası, hapis cezasının yerine veya yanında uygulanabilen mali bir yaptırımdır.
Mahkeme, suçun niteliği, failin kişisel durumu ve zararın ağırlığı gibi unsurları değerlendirerek haksız rekabet suçu için adli para cezasına hükmedebilir.
Bu yaptırım, özellikle fiilin ticari ilişkilerdeki güveni sınırlı ölçüde zedelediği durumlarda tercih edilir.
Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB)
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB), sanık hakkında verilen mahkûmiyet hükmünün belli koşullar altında sonuç doğurmamasını sağlayan bir ceza muhakemesi kurumudur.
Haksız rekabet suçu nedeniyle verilen hapis cezası için HAGB kararı verilebilir.
Sanığın belirlenen denetim süresi boyunca yeni bir suç işlememesi ve mahkemece belirlenen yükümlülüklere uyması halinde, hüküm hiçbir sonuç doğurmadan ortadan kaldırılır. Bu durumda dava düşer ve sanık sabıkasız sayılır.
Cezanın Ertelenmesi
Cezanın ertelenmesi, hükmolunan hapis cezasının infazından şartlı olarak vazgeçilmesini ifade eder.
Sanık, belirlenen denetim süresi boyunca iyi hâlli davranırsa, ceza infaz edilmiş sayılır.
Haksız rekabet suçu bakımından verilen hapis cezasının ertelenmesi de mümkündür.
Bu uygulama, özellikle ilk kez suç işleyen kişiler açısından bir “ıslah” fırsatı yaratır ve ceza infaz kurumlarının yükünü hafifletir.
Haksız Rekabet Suçunda Görevli Mahkeme
Anahtar kelime: haksız rekabet suçu
Haksız rekabet suçu, Türk Ticaret Kanunu’nun 62. maddesinde düzenlenmiş olup, adli yargı alanına giren bir ceza suçudur. Bu nedenle, söz konusu suçla ilgili yargılama yapma görevi asliye ceza mahkemesine aittir.
Asliye ceza mahkemeleri, genel ceza mahkemesi sıfatıyla, TTK’da düzenlenen ticari nitelikli suçları da yargılama yetkisi kapsamında değerlendirir. Yargıtay kararlarında da, haksız rekabet suçu davalarının istisnasız olarak asliye ceza mahkemelerinde görülmesi gerektiği açıkça belirtilmiştir.
Bu görev kuralı, kamu düzenine ilişkin olup tarafların anlaşmasıyla değiştirilemez. Dolayısıyla, dava yanlış mahkemede açılırsa görevsizlik kararı verilerek dosya ilgili mahkemeye gönderilir.
Haksız Rekabet Suçu Yargıtay Kararları
Aşağıda, haksız rekabet suçu ile ilgili emsal nitelikteki Yargıtay kararları yer almaktadır.
Bu kararlar, suçun unsurlarının somut olaylarda nasıl yorumlandığını ve hangi davranışların cezai sorumluluk doğurduğunu göstermektedir.
Şirkette Kopyalanan Bilgilerin Kendi İşinde Kullanılması
Katılan şirkette yönetici olarak çalışan sanığın, işyerindeki ticari sırları bilgisayardan kopyalayarak kendi kurduğu şirkette kullanması olayı, haksız rekabet suçu kapsamındadır.
Yargıtay’a göre, sanığın kopyaladığı bilgileri gerçekten kullanıp kullanmadığı araştırılmalı, eğer kullanıldığı sabit olursa TTK m.62/1 kapsamında cezai sorumluluk doğar.
Aksi takdirde, suç vasfında hataya düşülerek karar verilmesi bozma nedenidir.
(Yargıtay 23. Ceza Dairesi, Karar: 2016/952)
Görevli Mahkeme Asliye Ceza Mahkemesidir
Benzer olaylarda Yargıtay 5. Ceza Dairesi de, haksız rekabet fiillerinin TTK m.55/c ve m.62/1 kapsamında kaldığını, bu nedenle davaya asliye ceza mahkemesinin bakması gerektiğini vurgulamıştır.
Yargıtay, görevsizlik nedeniyle verilen kararların yanlış olduğunu belirterek, CMK’nın 309. maddesi uyarınca bu tür kararların kanun yararına bozulması gerektiğine hükmetmiştir.
(Yargıtay 5. Ceza Dairesi, Karar: 2018/3746)
Basına Gerçeğe Aykırı Haber Yaptırmak
Şüphelilerin, basın kuruluşlarına yanlış bilgi vererek rakip firmayı kamuoyu önünde küçük düşürmesi, TTK m.55 ve m.62 hükümleri kapsamında haksız rekabet suçu oluşturur.
Yargıtay 7. Ceza Dairesi, bu tür yanlış, yanıltıcı ve gereksiz yere incitici beyanların, ticari itibarı zedelediği için cezai sorumluluk doğurduğunu kabul etmiştir.
Bu kapsamda, kovuşturmaya yer olmadığı kararının kaldırılması gerektiğine karar verilmiştir.
(Yargıtay 23. Ceza Dairesi, Karar: 2015/7468)
İşten Ayrılan Çalışanın Aynı Sektörde Şirket Kurması
Sanığın, daha önce çalıştığı otelde edindiği müşteri bilgilerini kullanarak aynı sektörde yeni bir şirket kurduğu iddiası, haksız rekabet suçu kapsamında değerlendirilmiştir.
Ancak Yargıtay 12. Ceza Dairesi, somut olayda sanığın hukuka aykırı şekilde müşteri verilerini kullandığına ilişkin delil bulunmadığından, beraat kararını yerinde görmüştür.
Yargıtay’a göre, sadece aynı sektörde yeni bir işletme kurmak, tek başına haksız rekabet suçunu oluşturmaz.
(Yargıtay 12. Ceza Dairesi, Karar: 2015/585)
Bayisi Olmadığı Şirketin Ürünlerini Satmak
Bir kişinin bayisi olmadığı şirketin tüplerini kendi işletmesinde doldurtması veya bu tüpleri satışa sunması, haksız rekabet suçu olarak değerlendirilir.
Yargıtay 19. Ceza Dairesi, sanığın bayilik ilişkisini ispatlayamadığı durumlarda, bu eylemin TTK m.55 ve m.62 kapsamında cezalandırılması gerektiğini belirtmiştir.
Eksik inceleme sonucu verilen beraat kararının ise hukuka aykırı olduğu ifade edilmiştir.
(Yargıtay 19. Ceza Dairesi, Karar: 2018/739)
Şirket Bilgilerinin Yanıltıcı Şekilde Kullanılması
Sanığın, kendi firmasını müşteki şirkete aitmiş gibi tanıtarak internet sitesinde aynı irtibat bilgilerini kullanması, haksız rekabet suçu teşkil eder.
Yargıtay 7. Ceza Dairesi, bu tür davranışların TTK 62/1-b kapsamında değerlendirileceğini, gerçeğe aykırı ticari bilgi kullanmanın dürüst rekabet ilkelerini ihlal ettiğini belirtmiştir.
Bu nedenle beraat kararı verilmesi hukuka aykırı bulunmuş ve karar bozulmuştur.
(Yargıtay 7. Ceza Dairesi, Karar: 2014/14689)
Sonuç: Haksız Rekabet Suçunun Hukuki Önemi
Haksız rekabet suçu, sadece rakip firmalar arasındaki ticari çıkar dengesini değil, aynı zamanda tüketicilerin ve toplumun ekonomik güvenini de korumayı amaçlar.
TTK m.55 ve m.62 hükümleri, rekabetin serbestliğini değil, dürüstlüğünü teminat altına alır.
Bu nedenle, ticari hayatın temel ilkelerinden biri olan dürüst rekabet, Türk ceza sistemi tarafından da koruma altına alınmıştır.
Yargıtay içtihatları, haksız rekabet suçunun sınırlarını daraltıcı biçimde yorumlayarak, sadece gerçekten hukuka aykırı ve kasıtlı davranışları cezalandırmayı hedeflemektedir.
Avukat Gökhan Yağmur Kimdir?
Av. Gökhan Yağmur, İstanbul merkezli olarak faaliyet gösteren, ceza hukuku, aile hukuku, ticaret hukuku ve fikri mülkiyet hukuku alanlarında uzmanlaşmış bir avukattır. Uzun yıllara dayanan mesleki deneyimiyle birlikte yalnızca dava ve uyuşmazlıkların çözümünde değil, aynı zamanda önleyici hukuk danışmanlığı, sözleşme yönetimi ve şirketlere stratejik hukuki destek sunmaktadır.
Ceza yargılamaları, boşanma ve velayet davaları, ticari uyuşmazlıklar ve marka–patent süreçlerinde müvekkillerine etkin savunma ve çözüm odaklı yaklaşımıyla hizmet vermektedir. Ayrıca TÜRKPATENT, USPTO ve EUIPO nezdinde marka tescili ve fikri mülkiyet koruması konularında hem yerli hem de yabancı müvekkillere danışmanlık sağlamaktadır. – Turkey Brand Law
Kurucusu olduğu Hukuk Plus, HukukBankasi.net ve diğer dijital projeleriyle hukuk öğrencileri, stajyer avukatlar ve meslektaşlara yönelik özgün bir ekosistem geliştirmiştir. Bu sayede hukuk bilgisinin paylaşımı, güncel içtihatların takibi ve mesleki dayanışmanın güçlenmesine katkı sunmaktadır.
Av. Gökhan Yağmur, girişimci vizyonu ile yalnızca klasik avukatlık hizmeti sunmakla kalmayıp; marka yönetimi, e-ticaret hukuku, uluslararası şirket danışmanlığı ve dijital hukuk çözümleri alanlarında da fark yaratan çalışmalara imza atmaktadır.
Daha fazla bilgi için:
📌 www.gokhanyagmur.com
📌 www.gokhanyagmur.com.tr
📞 0542 157 06 34
Yolculuk Süresini Hesaplayın
Yakındaki yerler için seyahat süresini ve yol tariflerini görün
