Çocuğun Kaçırılması ve Alıkonulması Suçu Nedir? (TCK 234)
Çocuğun kaçırılması ve alıkonulması suçu, iki farklı durumda ortaya çıkar: (i) kendi isteğiyle evini terk eden bir çocuğun, ailesine ya da yetkili makamlara haber verilmeden yabancı bir kişi tarafından yanında tutulması; (ii) velayet yetkisi elinden alınmış ana-baba veya üçüncü dereceye kadar kan hısımlarının, 16 yaşını doldurmamış çocuğu velisinin rızası dışında kaçırması ya da alıkoyması. Bu suç tipi TCK m.234’te “Aile Düzenine Karşı Suçlar” bölümünde, çocuğun korunmasına yönelik özel hükümler arasında düzenlenmiştir.
Suçun Görünüm Biçimleri (Genel Çerçeve)
- TCK m.234/1: Velayet yetkisi olmayan anne-baba ile üçüncü derece dahil kan hısımlarının, 16 yaşını bitirmemiş çocuğu velisinin yanından kaçırması veya alıkoyması.
- TCK m.234/3: Evi rızasıyla terk eden çocuğun, ailesine ya da yetkili mercilere bildirim yapılmadan yabancı tarafından yanında tutulması.
Anne-Baba veya Akrabalar Tarafından Çocuğun Kaçırılması ve Alıkonulması (TCK 234/1-2)
Bu başlık, velayet yetkisi bulunmayan anne-baba ile üçüncü derece dahil kan hısımlarının eylemlerini kapsar. Çocuğun kaçırılması ve alıkonulması suçu; 16 yaşını doldurmamış çocuğun, veli/vasi veya bakım ve gözetiminden sorumlu kişinin yanından rıza dışı alınması ya da tutulması ile oluşur. Örneğin, boşanma sürecinde geçici velayet yetkisi kendisinde olmayan ebeveynin çocuğu kaçırması tipik bir örnektir.
Unsurlar, Yakınlık Derecesi ve Yaş Sınırı
Üçüncü derece kan hısmı; amca, dayı, hala ve teyze gibi akrabaları kapsar. Kuzen tarafından kaçırma hâlinde “kişiyi hürriyetinden yoksun kılma” gündeme gelebilir. Çocuğun 16 yaşını doldurmuş olması durumunda, anne-baba veya üçüncü dereceye kadar kan hısımlarınca velisinin yanından kaçırma/alıkoyma, TCK m.234 anlamında suç oluşturmaz. Ayrıca zorunluluk hâli mevcut ise faile ceza verilmez.
Çocuğun Kaçırma ve Alıkoyma Suçunun Cezası (TCK 234/1-2)
- Temel hâl (m.234/1): Cebir veya tehdit kullanılmaksızın işlenirse 3 aydan 1 yıla kadar hapis cezası uygulanır.
- Nitelikli hâl (m.234/2): Fiil cebir/tehditle işlenirse veya çocuk 12 yaşını doldurmamışsa, ceza bir kat artırılır.
Yabancılar Tarafından Çocuğun Kaçırılması ve Alıkonulması (TCK 234/3)
Bu bölümde “yabancı”; anne-baba ve üçüncü dereceye kadar kan hısımları dışındaki akrabalar ile çocukla hiç akrabalık bağı olmayan kişiler olarak kabul edilir. Çocuğun kaçırılması ve alıkonulması suçu, evi kendi rızasıyla terk eden çocuğun aileye veya yetkili makamlara haber verilmeden yanında tutulmasıyla oluşur.
Bildirim Yükümlülüğü ve Tipik Örnek
Kanuni temsilcinin (anne-baba veya velayet sahibi kişi) bilgisi/rızası olmadan evi terk eden çocuğu, rızası bulunsa dahi yanında tutan kişi aileyi veya yetkili makamları (polis, jandarma, savcılık vb.) makul sürede bilgilendirmek zorundadır. Örneğin, evden kaçan çocuğu ailesine/mercilere haber vermeden evinde barındıran kişinin eylemi, çocuğun kaçırılması ve alıkonulması suçunu oluşturur.
Suçun Oluşması İçin Ön Şartlar
- Çocuğun, kanuni temsilcisinin bilgisi ve izni olmadan fakat kendi isteğiyle evi terk etmesi.
- Çocuğun, failin yanına kendi rızasıyla gitmesi veya onun yanında rızasıyla kalması.
Diğer Suçlarla İlişki ve Makul Süre
Çocuk rızası dışında (cebir, tehdit, hile vb.) tutuluyorsa kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçunun nitelikli hâli oluşur. Kanuni temsilcinin belirli bir yere gitme/kalma yönündeki rızası, TCK 234/3 bakımından suçun oluşmasına engel olur. Fail, makul süre içinde bildirim yükümlülüğünü yerine getirirse, çocuk yanında kalmaya devam etse dahi bu bent kapsamında suç oluşmaz.
Yabancılar Açısından Ceza Hükmü (TCK 234/3)
Kanuni temsilcisinin bilgisi/rızası dışında evi terk eden çocuğu, rızasıyla da olsa, ailesine veya yetkili makamlara haber vermeksizin yanında tutan kişi, şikâyet üzerine 3 aydan 1 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
Adli Para Cezasına Çevirme, Erteleme ve HAGB
Bu kısımda, çocuğun kaçırılması ve alıkonulması suçu nedeniyle hükmedilen hapis cezalarının infaz rejimine ilişkin seçenek kurumlar özetlenmektedir. Uygun şartlarda adli para cezasına çevirme, hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB) ve cezanın ertelenmesi mümkündür.
Adli Para Cezasına Çevirme
İşlenen suça karşılık hükmolunan hapis cezası, kanuni koşullar oluştuğunda adli para cezasına çevrilebilir.
Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB)
HAGB, sanık hakkında kurulan hükmün belirli bir denetim süresi boyunca hukuki sonuç doğurmamasını ifade eder. Yükümlülüklerin yerine getirilmesi hâlinde karar sonuç doğurmayacak şekilde ortadan kaldırılabilir.
Cezanın Ertelenmesi
Ceza ertelemesi, mahkemenin belirlediği hapis cezasının cezaevinde infazından şartlı vazgeçilmesi anlamına gelir ve koşullar varsa uygulanabilir.
Şikâyet, Zamanaşımı, Uzlaşma ve Görevli Mahkeme
Çocuğun kaçırılması ve alıkonulması suçu, bazı hâllerde şikâyete tabi olup uzlaşma kapsamındadır. Ayrıca yargılama mercii ve dava zamanaşımı yönünden de özel kurallar söz konusudur.
Uzlaşma
Uzlaşma; şüpheli/sanık ile mağdurun, bir uzlaştırmacı aracılığıyla iletişim kurarak anlaşmasına imkân veren bir kurumdur. Çocuğun kaçırılması ve alıkonulması suçu uzlaşmaya tabidir.
Şikâyet Rejimi
- TCK m.234/3: Şikâyete tabidir.
- TCK m.234/1-2: Resen soruşturulur.
Şikâyet hakkı, dava zamanaşımı süresi içinde kullanılabilir; şikâyetten vazgeçme ceza davasının düşmesi sonucunu doğurur.
Dava Zamanaşımı
Dava zamanaşımı; suç tarihinden itibaren belirli süre geçmesine rağmen dava açılmaması veya kanuni süre içinde sonuçlandırılamaması hâlinde davanın düşmesi sonucunu doğurur. Bu suç bakımından olağan dava zamanaşımı süresi 8 yıldır.
Görevli Mahkeme
Çocuğun kaçırılması ve alıkonulması suçu yönünden görevli mahkeme asliye ceza mahkemesidir.
Çocuğun Kaçırılması ve Alıkonulması Suçu Yargıtay Kararları
Bu bölümde çocuğun kaçırılması ve alıkonulması suçu bakımından Yargıtay’ın farklı daire ve Ceza Genel Kurulu kararlarının ana gerekçeleri özetlenmektedir. Kararlarda zorunluluk hâli, bildirim yükümlülüğü, geçersiz rıza, suç vasfının tayini ve benzer kritik noktalar somut olaylar üzerinden değerlendirilmiştir.
Çocuğun Kaçırılması Suçunda Zorunluluk Hâli
Olay dosyası ve Ayancık Devlet Hastanesi Çocuk Hastalıkları Uzmanı raporu birlikte değerlendirildiğinde; mağdur çocuğun suç tarihinde hasta olduğu, velayeti annede bulunan üç yaşındaki kızını hastalığı nedeniyle iki gün geç teslim eden sanığın kastla hareket etmediği ve somut olayda zorunluluk hâlinin bulunduğu anlaşılmıştır. Buna rağmen beraat yerine mahkûmiyet kurulması bozma nedenidir. (Yargıtay 8. CD, Karar: 2021/11967)
H3: Kaçırılan Çocuğun Ailesine Bilgi Verilmesi
Mağdurenin beyanlarındaki çelişkilere karşın sanığın istikrarlı savunmaları ve dosya kapsamına göre; mağdurenin cebir, tehdit ve hile olmaksızın gönüllü olarak sanıkla gitmesi ve sanığın aynı gün müştekileri telefonla bilgilendirmesi karşısında, ne kişiyi hürriyetten yoksun kılma ne de çocuğun kaçırılması ve alıkonulması suçu (TCK 234/3) oluşmuştur. Mahkûmiyet kararı hukuka aykırıdır. (Yargıtay 14. CD, Karar: 2014/97539)
15 Yaşından Küçük Çocuğun Geçersiz Rızası (I)
Nüfus kaydına göre 15 yaş içinde bulunan mağdurenin gece 01.00 sularında diğer sanığın evine götürülüp bir gece tutulması, TCK 109/1 ve 109/3-f kapsamında kişiyi hürriyetten yoksun kılma suçunu oluşturur. Suç vasfı hatalı belirlenerek TCK 234/3 kabulüyle şikâyet yokluğundan düşme verilmesi hukuka aykırıdır. (Yargıtay 14. CD, Karar: 2015/11438)
15 Yaşından Küçük Çocuğun Geçersiz Rızası (II) – Çoklu Eylem
Mağdureyi aynı suç işleme kararı kapsamında değişik zamanlarda cinsel amaçla evinde alıkoyup cebir/tehdit/hile olmadan birden fazla cinsel ilişkiye giren sanığın eylemleri, TCK 109/1-3-f-5 ve 43/1 uyarınca cezalandırılmalıdır. Çocuğun kaçırılması ve alıkonulması suçu (TCK 234/3) kabul edilerek beraat verilmesi hukuka aykırıdır. (Yargıtay 14. CD, Karar: 2014/5668)
15 Yaşından Küçük Çocuğun Geçersiz Rızası (III) – Suç Vasıf Hatası
Suç tarihinde 15 yaşından küçük mağdurenin rızası hukuken geçersizdir; eylem cinsel amaçla hürriyetten yoksun kılma niteliğindedir (TCK 109/1, 109/3-f, 109/5). TCK 234/3 kapsamında beraat verilmesi hatalıdır. (Yargıtay 14. CD, Karar: 2014/5371)
On Üç Gün Bildirimsiz Tutma – Aileye/Makamlara Bilgi Verilmemesi
On yedi yaşındaki mağdurenin kanuni temsilcinin bilgisi dışında evi terk ederek sanığın yanında yaklaşık 13 gün rızayla kalması ve bu durumun aileye bildirilmeyişi, çocuğun alıkonulması suçunun tüm unsurlarını oluşturur. (Yargıtay CGK, Karar: 2015/202)
18 Yaşından Küçükle Eve Gidip Cinsel İlişki – Suç Vasfının Tayini
On yedi yaşındaki mağdure, sanıklarla buluşup rızasıyla alkol almış ve cinsel ilişkiye girmiş; cebir/tehdit/hile yoktur. Eylemler TCK 104/1 (reşit olmayanla cinsel ilişki) ile TCK 234/3 (çocuğun kaçırılması ve alıkonulması suçu) kapsamındadır. Nitelikli cinsel istismar ve hürriyetten yoksun kılma nitelendirmeleri isabetsizdir. (Yargıtay 14. CD, Karar: 2015/10400)
16 Yaş İçindeki Çocuğu Arkadaşın Evine Götürme – Bildirmeme
Sosyal medya üzerinden tanışılan mağdurenin aile/merciler haberdar edilmeden arkadaşın evinde rızayla alıkonulması ve cinsel ilişkinin gerçekleşmesi, TCK 234/3 kapsamında değerlendirilmelidir. Hürriyetten yoksun kılmadan beraat kararı hukuka aykırıdır. (Yargıtay 14. CD, Karar: 2016/2801)
Kız Yurdundan Kaçan Çocuğun Rızasıyla Alıkonulması – Temsilci Sıfatı
Yurttan kaçıp sanığın evinde kalan çocuk yönünden çocuğun kaçırılması ve alıkonulması suçu (TCK 234/3) oluşur; mağdur, çocuğun kanuni temsilcisi konumundaki Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığıdır. Bu madde yerine hürriyetten yoksun kılmadan beraat verilmesi isabetsizdir. Ayrıca reşit olmayanla cinsel ilişki yönünden şikâyet yokluğu varsa düşme gerekir. (Yargıtay 14. CD, Karar: 2016/401)
Evden Kaçan Çocuğun Yerinin Aileye Bildirilmesi
Mağdurenin sanıkla kaçmasından sonra annenin durumu öğrenip şikâyetçi olması ve mağdurenin telefonla “sanığın yanında olduğunu” bildirmesi nedeniyle, çocuğun kaçırılması ve alıkonulması suçu unsurları oluşmamıştır; beraat gerekir. (Yargıtay 14. CD, Karar: 2014/10783)
Ailenin Haberi Olmadan Başka İlde Kalma – Suç Vasfı
On yedi yaşındaki mağdure, aileden habersiz sanıkla başka ile gidip diğer sanığın evinde kalmıştır. Hürriyetten yoksun kılma unsurları bulunmadığından, eylem TCK 234/3 kapsamındadır; buna rağmen beraat verilmesi hukuka aykırıdır. (Yargıtay 14. CD, Karar: 2014/10660)
Aileye Haber Vermeden Beş Gün Yanında Tutma
Sanığın, 15–18 yaş grubundaki mağdureyi duygusal ilişki nedeniyle beş gün boyunca aile/mercileri haberdar etmeden yanında tutması çocuğun kaçırılması ve alıkonulması suçunu oluşturur. Hürriyetten yoksun kılmadan beraat kararı isabetsizdir. (Yargıtay 14. CD, Karar: 2014/10231)
Evde Cinsel İlişki Sonrası Aynı Gün Eve Dönme – Evi Terk Unsuru
On beş yaşını tamamlamış mağdurenin cinsel ilişki için sanığın evine gidip aynı gün evine dönmesi, evi terk iradesi ve eylemini göstermediğinden TCK 234/3 oluşmaz. (Yargıtay 14. CD, Karar: 2014/9328)
Kısa Süre Birliktelik ve Eve Dönüş – Suçun Unsurları
On yedi yaşındaki mağdurenin sanıkla birkaç saat gezip rızasıyla cinsel ilişkiye girdikten sonra evine dönmesi karşısında evi terk unsuru gerçekleşmediği için çocuğun kaçırılması ve alıkonulması suçu oluşmaz; beraat gerekir. (Yargıtay 14. CD, Karar: 2014/3911)
Kız Çocuğunun Gönüllü Kaçması – Doğru Suç Vasıfı
On beş yaşını tamamlamayan mağdurenin cebir/tehdit/hile olmaksızın sanıklarla başka ile gitmesi ve kısa süre sonra kolluğa teslim edilmesi hâlinde, eylem TCK 234/3 kapsamında çocuğun kaçırılması ve alıkonulması suçudur. Hürriyetten yoksun kılmadan beraat verilmesi hukuka aykırıdır. (Yargıtay 14. CD, Karar: 2014/9345)
18 Yaşından Küçük Çocuğu 7–8 Saat Haber Vermeden Tutma
Sanığın, 15–18 yaş aralığındaki mağdureyi 7–8 saat boyunca aile/mercilere haber vermeksizin yanında tutup rızaya dayalı cinsel ilişkide bulunması, TCK 234/3 kapsamında mahkûmiyet gerektirir. Beraat kararı hukuka aykırıdır. (Yargıtay 14. CD, Karar: 2014/6998)
Şikâyetten Vazgeçme – Düşme Sonucu
Mağdurenin gönüllü olarak sanıkla gitmesi, dosyadaki adli raporlar ve beyanlar birlikte değerlendirildiğinde kişiyi hürriyetten yoksun kılma oluşmamaktadır; eylem TCK 234/3 kapsamındadır ve bu suç şikâyete bağlıdır. Mağdur anne sonradan şikâyetten vazgeçtiğinden, düşme kararı verilmelidir. (Yargıtay 14. CD, Karar: 2014/6667)
15 Yaşını Doldurmayan Çocuğu 8 Gün Amcanın Evinde Tutma – Şikâyetten Vazgeçme Değerlendirmesi
Sanığın, evi terk eden ve 15 yaşını doldurmayan mağdureyi 8 gün amcasının evinde, başka hukuka aykırı eylem olmaksızın aile/mercilere bildirmeden alıkoyması TCK 234/3 kapsamındadır. Mağdur velisinin duruşmada şikâyetten vazgeçtiğini beyan etmesi karşısında buna ilişkin beyanlar alınıp sonucuna göre karar verilmesi gerekirken hürriyetten yoksun kılmadan mahkûmiyet kurulması hukuka aykırıdır. (Yargıtay 14. CD, Karar: 2014/6059)
Cinsel Amaç Olmadan 15 Yaşından Küçük Çocuğun Rızasıyla Alıkonulması
Nüfus kaydına göre 14 yaşındaki mağdurenin, sanıklarla başka ile gidip yaklaşık 13 gün kaldığı; bu süreçte cinsel eylem bulunmadığı anlaşılmıştır. Bu durumda TCK 109/1 yönünden unsurlar oluşmaz; ancak kanuni temsilcinin bilgisi dışında evi terk nedeniyle eylem TCK 234/3 kapsamında çocuğun kaçırılması ve alıkonulması suçudur. Beraat kararı hukuka aykırıdır. (Yargıtay 14. CD, Karar: 2014/1818)
Avukat Gökhan Yağmur Kimdir?
Av. Gökhan Yağmur, İstanbul merkezli olarak faaliyet gösteren, ceza hukuku, aile hukuku, ticaret hukuku ve fikri mülkiyet hukuku alanlarında uzmanlaşmış bir avukattır. Uzun yıllara dayanan mesleki deneyimiyle birlikte yalnızca dava ve uyuşmazlıkların çözümünde değil, aynı zamanda önleyici hukuk danışmanlığı, sözleşme yönetimi ve şirketlere stratejik hukuki destek sunmaktadır.
Ceza yargılamaları, boşanma ve velayet davaları, ticari uyuşmazlıklar ve marka–patent süreçlerinde müvekkillerine etkin savunma ve çözüm odaklı yaklaşımıyla hizmet vermektedir. Ayrıca TÜRKPATENT, USPTO ve EUIPO nezdinde marka tescili ve fikri mülkiyet koruması konularında hem yerli hem de yabancı müvekkillere danışmanlık sağlamaktadır. – Turkey Brand Law
Kurucusu olduğu Hukuk Plus, HukukBankasi.net ve diğer dijital projeleriyle hukuk öğrencileri, stajyer avukatlar ve meslektaşlara yönelik özgün bir ekosistem geliştirmiştir. Bu sayede hukuk bilgisinin paylaşımı, güncel içtihatların takibi ve mesleki dayanışmanın güçlenmesine katkı sunmaktadır.
Av. Gökhan Yağmur, girişimci vizyonu ile yalnızca klasik avukatlık hizmeti sunmakla kalmayıp; marka yönetimi, e-ticaret hukuku, uluslararası şirket danışmanlığı ve dijital hukuk çözümleri alanlarında da fark yaratan çalışmalara imza atmaktadır.
Daha fazla bilgi için:
📌 www.gokhanyagmur.com
📌 www.gokhanyagmur.com.tr
📞 0542 157 06 34
Yolculuk Süresini Hesaplayın
Yakındaki yerler için seyahat süresini ve yol tariflerini görün
