Nüfuz ticareti suçu, kamu görevlisi olmayan bir kişinin, kamu görevlileri üzerinde etkili olduğunu iddia ederek haksız bir işi yaptırma vaadiyle kendisine veya üçüncü kişilere çıkar sağlamasıyla meydana gelen bir suçtur.
Bu suç, Türk Ceza Kanunu’nun 255. maddesinde “Kamu İdaresinin Güvenilirliğine ve İşleyişine Karşı Suçlar” başlığı altında düzenlenmiştir. Bu nedenle korunan hukuki değer, vatandaşların kamu idaresine duyduğu güven ve saygıdır.
Nüfuz Ticareti Suçunun Unsurları
Nüfuz ticareti suçunun temel unsuru, failin kamu görevlisi olmadığı halde, kamu görevlileri üzerindeki nüfuzunu kullanabileceğini ileri sürmesidir. Fail, bir kamu görevlisinin yetki ve konumunu kullanarak haksız bir iş yaptırabileceğini iddia eder. Ancak burada dikkat edilmesi gereken husus, kamu görevlisinin bu durumdan haberdar olmamasıdır.
Eğer kamu görevlisi, görevine giren haksız işin yapılmasına bilerek ve isteyerek katkı sağlarsa, artık “rüşvet suçu” söz konusu olur.
Nüfuz Ticareti Anlaşması
Bu suçun oluşabilmesi için fail ile menfaat sağlayan kişi arasında bir nüfuz ticareti anlaşması yapılmalıdır.
- Bu anlaşma doğrudan veya aracılar vasıtasıyla kurulabilir.
- Fail, kamu görevlisi üzerindeki etkisini kullanarak haksız bir iş yaptırmayı taahhüt eder.
- Etki gücünün gerçekte var olup olmamasının ya da sonuca ulaşmaya elverişli bulunup bulunmamasının önemi yoktur.
Menfaat sağlayan kişi ise karşılığında fail ya da üçüncü bir kişiye çıkar sağlamayı kabul eder. Bu çıkar maddi olabileceği gibi (örneğin para, altın vb.) cinsel veya sosyal nitelikte de olabilir.
Anlaşmanın kurulmasıyla suç tamamlanmış sayılır; haksız işin gerçekten yapılmış olması veya menfaatin fiilen sağlanması gerekmez.
Örnek Olay
A isimli kişi, B’ye ait bir arsayı imar uygulamasıyla değerlendirilebileceğini söyleyerek, İstanbul Belediyesinde görevli M adlı memurla tanışıklığını ileri sürer. A, M’nin imar müdürü olduğunu, 100.000 TL karşılığında imar değişikliğini sağlayabileceğini vaad eder. B bu teklifi kabul eder.
M, yapılan anlaşmadan haberdar değildir. Bu durumda A ile B arasında nüfuz ticareti anlaşması kurulmuş ve suç tamamlanmıştır.
Nüfuz Ticareti Suçunun Cezası (TCK 255)
TCK m.255’e göre nüfuz ticareti suçunun cezaları şu şekildedir:
- Temel Ceza:
Kamu görevlisi üzerinde nüfuz sahibi olduğunu öne sürerek, haksız bir işi gördürmek amacıyla kendisine veya başkasına çıkar sağlayan kişi,
2 yıldan 5 yıla kadar hapis ve 5.000 güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır. - Kamu Görevlisi Fail Olursa:
Fail kamu görevlisi ise, verilecek hapis cezası yarı oranında artırılır. - Menfaat Sağlayan Kişi:
Haksız işin yapılması karşılığında veya yapılacağı beklentisiyle menfaat sağlayan kişi, 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır (TCK m.255/1). - Anlaşma Aşamasında Suçun Tamamlanması:
Taraflar yalnızca menfaat temini konusunda anlaşmaya varmışlarsa dahi suç tamamlanmış sayılır.
Suça Teşebbüs (TCK 255/3)
Failin menfaat talebinde bulunmasına rağmen teklifin kabul edilmemesi ya da menfaat vaadinde bulunulmasına rağmen kabul edilmemesi durumlarında suç teşebbüs aşamasında kalır ve verilecek ceza yarı oranında indirilir.
Nüfuz Ticareti Suçuna Aracılık Etme (TCK 255/4)
Bu suça aracılık eden kişiler, müşterek fail olarak kabul edilir ve aynı cezaya tabi tutulur.
Üçüncü Kişiye Sağlanan Menfaat (TCK 255/5)
Eğer çıkar dolaylı olarak bir şirket, vakıf veya başka bir tüzel kişiliğe sağlanmışsa, bu menfaati kabul eden yetkililer de müşterek fail sayılarak aynı ceza ile cezalandırılır.
Müstakil Suçlar (TCK 255/6)
Eğer fail, haksız işin gördürülmesi amacıyla ayrıca başka bir suç işlemişse, bu fiil ayrıca cezalandırılır.
Nüfuz Ticareti Suçu ile Rüşvet ve Dolandırıcılık Suçu Arasındaki Fark
Rüşvet Suçuyla Farkı
Rüşvet suçunda kamu görevlisi aktif olarak suça katılmakta, menfaat karşılığında bir işi yapmayı veya yapmamayı kabul etmektedir.
Nüfuz ticareti suçunda ise kamu görevlisi hiçbir şekilde suça dahil değildir; fail, kamu görevlisinin adını ve konumunu onun bilgisi olmadan kullanmaktadır.
Dolandırıcılık Suçuyla Farkı
Nitelikli dolandırıcılık suçunda mağdur, hileyle kandırılarak menfaat sağlanır ve kandırıldığını bilmez.
Oysa nüfuz ticareti suçunda hem fail hem de menfaat sağlayan kişi, yaptıkları eylemin hukuka aykırı olduğunu bilmektedir.
Eğer kamu görevlisi, görevli olmadığı bir konuda yetkiliymiş gibi davranarak menfaat elde ederse, bu durumda eylem dolandırıcılık suçu kapsamında değerlendirilir.
Nüfuz Ticareti Suçunda Cezanın Alternatifleri
Adli Para Cezasına Çevirme
Hapis cezasının alt sınırdan verilmesi veya indirime gidilmesi halinde, cezanın adli para cezasına çevrilmesi mümkündür.
Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB)
Nüfuz ticareti suçu, sanık hakkında HAGB kararı verilebilecek suçlardandır. Bu durumda belirli bir denetim süresi içinde yükümlülüklerin yerine getirilmesi halinde hüküm hiçbir sonuç doğurmaz.
Cezanın Ertelenmesi
Mahkeme, belirli koşulların sağlanması halinde hapis cezasının infazını erteleyebilir. Nüfuz ticareti suçu da ertelenme kapsamındadır.
Nüfuz Ticareti Suçunda Şikayet, Zamanaşımı ve Uzlaşma
Uzlaşma
Nüfuz ticareti suçu, uzlaştırma kapsamındaki suçlar arasında yer almaz. Tarafların uzlaşması halinde dahi soruşturma sona ermez.
Şikayet ve Re’sen Soruşturma
Bu suç şikayete tabi değildir; savcılık tarafından re’sen soruşturulur.
Şikayetten vazgeçme, kamu davasının düşmesi sonucunu doğurmaz.
Dava Zamanaşımı
Nüfuz ticareti suçu için olağan dava zamanaşımı süresi 8 yıldır.
Bu süre içinde soruşturma veya kovuşturma yapılmadığı takdirde ceza davası düşer.
Nüfuz Ticareti Suçunda Görevli Mahkeme
Nüfuz ticareti suçu nedeniyle açılan davalarda görevli mahkeme Asliye Ceza Mahkemesidir.
Suçun niteliği itibarıyla, yargılama bu mahkeme tarafından yürütülür.
Nüfuz Ticareti Suçu Yargıtay Kararları
Nüfuz ticareti suçu, Türk Ceza Kanunu’nun 255. maddesinde düzenlenmiş olup kamu idaresinin güvenilirliği ile işleyişine karşı işlenen suçlar arasındadır. Yargıtay kararlarına göre bu suç, failin kamu görevlisi üzerinde nüfuz sahibi olduğunu öne sürerek haksız bir işi gördürme vaadiyle menfaat sağlaması durumunda oluşur.
Yargıtay uygulaması, hem fail hem de menfaat sağlayan kişinin hukuka aykırı bir zeminde bulunduklarını bilerek hareket ettiklerini, dolayısıyla mağdurun kamu idaresi olduğunu vurgulamaktadır.
Nüfuz Ticareti Suçunun Unsurları
Suçun Faili ve Niteliği
Maddenin ilk halinde bu suç yalnızca kamu görevlisi tarafından işlenebilen bir özgü suç niteliğindeyken, 6352 sayılı Kanun ile yapılan değişiklikle birlikte artık her gerçek kişi bu suçun faili olabilmektedir. Ancak failin kamu görevlisi olması, suçu nitelikli hâle dönüştürmekte ve cezayı artırıcı etki doğurmaktadır.
Bu değişiklikle birlikte, nüfuz ticareti suçu, rüşvet suçu benzeri şekilde karşılıklı menfaat ilişkisine dayalı bir suç haline getirilmiştir. Artık yalnızca menfaat temin eden değil, menfaat sağlayan kişi de suçun faili kabul edilmektedir.
Kanun Değişikliğinin Gerekçesi
6352 sayılı Kanun’un gerekçesinde, eski düzenlemenin kamu görevlisi olmayan kişilerin kamu görevlisi üzerinde nüfuz sahibi olduklarını ileri sürerek menfaat elde etmeleri halinde cezasız kalmalarına yol açtığı belirtilmiştir.
Bu nedenle, aldatma unsuru bulunmasa bile yetkili olmadığı bir işten çıkar sağlama davranışının yaptırıma tabi tutulabilmesi için madde metni ve başlığı değiştirilmiştir.
Yani, aldatma olmadan yalnızca kamu görevlisi ile ilişkisinden kaynaklanan bir “nüfuz kullanımı” söz konusuysa, bu durum artık suç kapsamına alınmıştır.
Fail ve Menfaat Sağlayan Kişinin Konumu
Yargıtay ve öğretide kabul edildiği üzere, her iki düzenleme biçiminde de failden menfaat sağlayan kişi meşru bir zeminde olmadığını bilerek hareket eder.
Zira bir kamu görevlisine, hukuka aykırı biçimde bir işi yaptırmak için menfaat sağlamak başlı başına hukuka aykırıdır.
Bu nedenle, menfaat sağlayan kişi mağdur değil, suça iştirak eden faildir.
Bu bağlamda sağlanan menfaatin hukuka aykırı olduğu kabul edilir ve müsaderesi gerekir.
Bu görüş, Osman Yaşar, Hasan Tahsin Gökcan ve Mustafa Artuç’un eserinde de açıkça ifade edilmiştir (Yorumlu-Uygulamalı Türk Ceza Kanunu, Cilt V, Adalet Yayınevi, Ankara 2010, s. 7202–7203).
Suçun Mağduru
Her iki düzenlemede de suçun mağduru, kamu görevlileri üzerinde nüfuz kullanılması nedeniyle güvenilirliği ve işleyişi zedelenen kamu idaresidir.
Zeki Hafızoğulları ve Muharrem Özen’in değerlendirmelerine göre (Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler, Millete ve Devlete Karşı Suçlar, US-A Yayıncılık, 1. Baskı, Ankara 2016, s.63), kanun koyucu yeni düzenlemeyle farklı bir mağdur tanımı getirmemiştir.
Yargıtay Kararları Işığında Nüfuz Ticareti Suçu
Yargıtay Ceza Genel Kurulu Kararı – 2018/638
Sanığın, çeşitli mahkemelerde görevli olmadığ halde hâkimler ve Cumhuriyet savcılarıyla ilişkisi bulunduğunu ileri sürerek, davaları lehine sonuçlandırabileceği izlenimini yaratıp katılandan 30.000 Euro, 1.318 TL değerinde cep telefonu ve 5.000 TL para aldığı; bu şekilde zincirleme biçimde yetkili olmadığı iş için yarar sağlama suçunu işlediği sabit görülmüştür.
Ceza Genel Kurulu, sanığın bu eylemleriyle kamu adaletine duyulan güveni ciddi biçimde sarstığını ve fiilinin hiçbir tereddüde yer bırakmayacak biçimde sübuta erdiğini belirtmiştir.
Ayrıca, sanığın savunmasında ileri sürdüğü araştırma taleplerinin maddi gerçeğin ortaya çıkarılmasına katkı sunmadığı tespit edilmiştir.
Mahkemece suçun unsurları doğru şekilde uygulanmış ve hüküm usulüne uygun bulunmuştur.
Yargıtay, TCK’nın 3. maddesi (adalet ve kanun önünde eşitlik ilkesi) ve 61. maddesi (cezanın belirlenmesi) uyarınca, sanığın eylemlerinin kamu güvenine verdiği zararın büyüklüğü nedeniyle üst sınıra yakın ceza verilmesi gerektiğini, ancak aleyhe temyiz bulunmadığından bu hususun bozma nedeni yapılmadığını belirtmiştir.
Rüşvet Suçu ile Nüfuzu Kötüye Kullanma Suçu Arasındaki Fark
Yargıtay 5. Ceza Dairesi – 2016/3802 Kararı
Belediye tarafından düzenlenen yazıya göre sanığın “su endeks görevlisi” olduğu tespit edilmiştir.
Bu durumda, sanığın suç tarihinde kaçak inşaat kontrol ekibinde görevlendirilip görevlendirilmediği, görevlendirmenin yasal bir dayanağının bulunup bulunmadığı araştırılmalıdır.
Eğer usulüne uygun bir görevlendirme mevcutsa eylem, rüşvet alma suçunu oluşturur.
Aksi halde, sanık özgü suç niteliğindeki rüşvet suçuna TCK m.40/2 uyarınca yalnızca azmettiren veya yardım eden olarak katılabilir.
Ayrıca, eylemin 6352 sayılı Kanun’dan önceki düzenleme uyarınca TCK m.255/1’deki yetkili olmadığı bir iş için yarar sağlama suçuna girip girmediği de değerlendirilmelidir.
Bu inceleme yapılmaksızın, eksik araştırma ile zincirleme rüşvet alma suçundan mahkûmiyet hükmü kurulması hukuka aykırı bulunmuştur.
Nüfuz Ticareti Suçunun Rüşvet ve Dolandırıcılık Suçlarıyla Benzerliği
Yargıtay’ın yerleşik içtihatlarına göre, nüfuz ticareti suçu kamu idaresinin güvenilirliğine yönelmiş olması bakımından rüşvet ve dolandırıcılık suçlarıyla benzer özellikler taşımaktadır.
Rüşvet suçunda kamu görevlisi aktif olarak menfaat ilişkisine katılırken, nüfuz ticareti suçunda kamu görevlisinin bu durumdan haberi dahi bulunmaz.
Dolandırıcılıktan farkı ise, nüfuz ticareti suçunda her iki tarafın da hukuka aykırı zeminde bulunduklarını bilerek hareket etmeleridir.
Avukat Gökhan Yağmur Kimdir?
Av. Gökhan Yağmur, İstanbul merkezli olarak faaliyet gösteren, ceza hukuku, aile hukuku, ticaret hukuku ve fikri mülkiyet hukuku alanlarında uzmanlaşmış bir avukattır. Uzun yıllara dayanan mesleki deneyimiyle birlikte yalnızca dava ve uyuşmazlıkların çözümünde değil, aynı zamanda önleyici hukuk danışmanlığı, sözleşme yönetimi ve şirketlere stratejik hukuki destek sunmaktadır.
Ceza yargılamaları, boşanma ve velayet davaları, ticari uyuşmazlıklar ve marka–patent süreçlerinde müvekkillerine etkin savunma ve çözüm odaklı yaklaşımıyla hizmet vermektedir. Ayrıca TÜRKPATENT, USPTO ve EUIPO nezdinde marka tescili ve fikri mülkiyet koruması konularında hem yerli hem de yabancı müvekkillere danışmanlık sağlamaktadır. – Turkey Brand Law
Kurucusu olduğu Hukuk Plus, HukukBankasi.net ve diğer dijital projeleriyle hukuk öğrencileri, stajyer avukatlar ve meslektaşlara yönelik özgün bir ekosistem geliştirmiştir. Bu sayede hukuk bilgisinin paylaşımı, güncel içtihatların takibi ve mesleki dayanışmanın güçlenmesine katkı sunmaktadır.
Av. Gökhan Yağmur, girişimci vizyonu ile yalnızca klasik avukatlık hizmeti sunmakla kalmayıp; marka yönetimi, e-ticaret hukuku, uluslararası şirket danışmanlığı ve dijital hukuk çözümleri alanlarında da fark yaratan çalışmalara imza atmaktadır.
Daha fazla bilgi için:
📌 www.gokhanyagmur.com
📌 www.gokhanyagmur.com.tr
📞 0542 157 06 34
Yolculuk Süresini Hesaplayın
Yakındaki yerler için seyahat süresini ve yol tariflerini görün
