Suçu bildirmeme suçu, işlenmekte olan ya da işlendikten sonra sonuçlarının hâlen sınırlandırılma imkânı bulunan bir suçun yetkili makamlara haber verilmemesiyle oluşur. Bu düzenleme, “adliyeye karşı suçlar” bölümünde yer almakta ve TCK’nın 278 ile 280. maddeleri arasında sistematik şekilde hükme bağlanmıştır. Suçu bildirmeme suçu, aynı bilgi içeriğini koruyacak biçimde üç ayrı maddede, basit ve nitelikli görünüşleriyle düzenlenir.
Kısa Özet
Suçu bildirmeme suçu, bildirim yükümlülüğünün doğduğu hâllerde yetkili makamlara bilgi verilmemesini cezalandırır. Düzenleme TCK 278, 279 ve 280. maddelerde, basit hâl ve kamu görevlisi/sağlık mensubu yönünden nitelikli hâller olarak yapılandırılmıştır.
Suçu Bildirmeme Suçunun Düzenlenişi ve Türleri
Bu suç, temel hâl ile daha yüksek yaptırım öngören nitelikli hâller şeklinde üç başlıkta toplanmıştır. Her biri, aynı korunan yarar çerçevesinde fakat failin statüsüne göre farklı sonuçlar doğurur. Aşağıdaki alt başlıklar, suçu bildirmeme suçu açısından normatif ayrımı gösterir.
Suçu Bildirmeme Suçunun Basit Hâli (TCK md. 278)
Herhangi bir kişinin, bildirim yükümlülüğünün doğduğu şartlarda suçu yetkili makamlara iletmemesi hâlinde basit hâl gündeme gelir. Bu kapsam, belirli bir meslek veya sıfat aramaksızın herkese yöneliktir. Suçu bildirmeme suçu burada temel yaptırımıyla uygulanır.
Kamu Görevlisinin Suçu Bildirmemesi (TCK md. 279)
Kamu görevlisinin, görevine bağlı olarak öğrendiği ve kamu adına soruşturma-kovuşturma gerektiren bir suçu bildirmemesi daha ağır yaptırıma bağlanmıştır. Kamu görevlisi kavramı TCK md. 6’ya göre belirlenir ve memuriyet statüsüyle sınırlı değildir. Bu durumda suçu bildirmeme suçu nitelikli hâl niteliği kazanır.
Sağlık Mesleği Mensuplarının Suçu Bildirmemesi (TCK md. 280)
Sağlık mesleği mensupları yönünden, görevin ifası sırasında suça ilişkin belirtiyle karşılaşıldığı hâllerde bildirim yükümlülüğünün ihlali ayrıca yaptırıma bağlanır. Tabip, diş tabibi, eczacı, ebe, hemşire ve sağlık hizmeti sunan tüm kişiler bu kapsamdadır. Böylece suçu bildirmeme suçu, sağlık alanında da nitelikli hâl olarak düzenlenmiştir.
Suçu Bildirmeme Suçunun Unsurları ve Cezası
Suçu bildirmeme suçu, basit veya nitelikli görünümü fark etmeksizin iki seçimlik hareketle işlenebilen “somut tehlike” suçudur. Her bir seçimlik hareket, tek başına suçun oluşması için yeterlidir. Aşağıda bu seçimlik hareketler, suçu bildirmeme suçu bağlamında ayrıntılandırılmıştır.
İşlenmekte Olan Suçu Bildirmeme
“İşlenmekte olan suç”, failin icra hareketlerine başladığı aşamayı ifade eder; hazırlık hareketleri bu kapsama girmez. Suç en azından teşebbüs seviyesine ulaştığında bildirim yükümlülüğü doğar ve artık suçu bildirmeme suçu söz konusu olabilir. Örneğin, insan öldürme suçu için eldiven ve maske satın alınmasını görmek, henüz hazırlık aşaması olduğundan bildirim yükümlülüğü doğurmaz.
İşlenmiş Ancak Neticeleri Sınırlanabilecek Suçu Bildirmeme
Suç tamamlandıktan sonra dahi olumsuz sonuçların kısmen önlenmesi mümkünse bildirim yükümlülüğü doğar. Örneklemek gerekirse, bıçakla yaralama sonrası mağdurun başında ölüm gerçekleşmesini bekleyen failin eylemine tanık olan üçüncü kişinin bildirim yapması gerekir. Bu durumda ihbar edilmeyen fiil nedeniyle daha ağır bir neticeye engel olunabilecekken, suçu bildirmeme suçu oluşur.
Suçu Bildirmeme Suçunda Özel Hususlar
Suçu bildirmeme suçu bakımından bazı durumlar özellikle not edilmelidir. Bu başlık altında aynı bilgi ve anlam korunarak kritik ayrıntılara yer verilmektedir. Böylelikle suçu bildirmeme suçu uygulamasında hata payı azaltılır.
İhmali Davranışla Asıl Suçun İşlenmesi Hâli
Failin hukuken suçu önleme yükümlülüğü mevcutsa, bildirmeme değil; ihmali davranışla asıl suçu işlemekten sorumluluk doğar. Örneğin, somut olayda B’nin aile hukukundan kaynaklanan yükümlülüğü gereği (TCK md. 233), hamile olan S’yi çaresiz bırakmaması gerekirken böyle davranması, suçu bildirmeme suçu değil TCK md. 233/2’deki “kendisinden hamile kalan kadını çaresiz bırakma” suçunu gündeme getirir.
Bildirimin Usulü ve Yeri
Suçu bildirme yükümlülüğü, yetkili makamlara her yolla yerine getirilebilir. Polis, jandarma veya herhangi bir kamu görevlisine doğrudan başvuru mümkündür; bir başkası aracılığıyla bildirim yapılması da yeterlidir. Yazılı başvuru (dilekçe, e-posta) veya sosyal medya dahil elektronik yollarla yetkili makamlara ulaştırılan ihbar da suçu bildirmeme suçu yükümlülüğünü ortadan kaldırır.
Tanıklıktan Çekinme Hakkı Olanlar
Tanıklıktan çekinme hakkı bulunan kişiler için suçu bildirmeme suçu bakımından yükümlülük doğmaz. CMK md. 45 uyarınca; nişanlı, eş (evlilik sona erse dahi), üstsoy-altsoy, üçüncü derece dâhil kan hısımları, ikinci derece dâhil kayın hısımları ve evlatlık bu haktan yararlanır. Bu kişiler, işlenmiş bir suçu kural olarak bildirmek zorunda değildir.
Suçu Bildirmeme Suçunun Cezası (Basit Hâl – TCK md. 278)
Bu bölümde, suçu bildirmeme suçu açısından temel yaptırımlar özetlenir. Hükümler, aynı anlam korunarak maddeye uygun şekilde sıralanmıştır. Böylece suçu bildirmeme suçu yaptırım çerçevesi netleşir.
TCK md. 278/1
İşlenmekte olan bir suçu yetkili makamlara bildirmeyen kişi, bir yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılır.
TCK md. 278/2
İşlenmiş olmakla birlikte neticeleri sınırlandırılabilir bir suçu bildirmeme hâlinde de aynı yaptırım uygulanır.
TCK md. 278/3 (Ağırlaştırıcı Neden)
Mağdur on beş yaşını doldurmamış çocuk ise veya mağdur bedensel/ruhsal engelli ya da hamileliği nedeniyle kendini savunamayacak durumdaysa verilecek ceza yarı oranında artırılır.
Kamu Görevlisinin Suçu Bildirmemesi (TCK 279)
Kamu görevlisinin, görevinden kaynaklanan bilgi edinme sebebiyle suçu bildirmemesi daha ağır yaptırıma bağlanmıştır. Kamu görevlisi, TCK md. 6 uyarınca kamusal faaliyeye her ne surette olursa olsun katılan kişidir; memurlukla sınırlı değildir. Bu çerçevede suçu bildirmeme suçu, kamu görevlileri bakımından nitelikli bir görünüm kazanır.
Kısa Özet
TCK md. 279, suçu göreviyle bağlantılı olarak öğrenen kamu görevlisine ihbar yükümlülüğü getirir. Bildirimde gecikme veya ihmal, suçu bildirmeme suçu kapsamında cezalandırılır; adlî kolluk görevlilerinde ceza artırımlıdır.
Görev Nedeniyle Öğrenme Şartı
Cezalandırma için kamu görevlisinin suçu “görevi nedeniyle” öğrenmiş olması gerekir. Görev başında olmayıp tesadüfen tanık olunan suçlar, TCK md. 278 kapsamında basit hâl olarak değerlendirilir. Bu ayırım, suçu bildirmeme suçu bakımından belirleyicidir.
Özel-Kamu Ayrımı (Sağlık Görevlileri Örneği)
Devlet hastanelerinde görev yapan doktor, ebe, hemşire, laborant gibi personel kamu görevlisidir. Özel hastanelerde çalışan sağlık görevlileri ise kamu görevlisi sayılmaz; bu kişiler yönünden suçu bildirmeme suçu TCK md. 280 hükümlerine göre değerlendirilir.
TCK md. 279 Cezai Sonuçları
- TCK md. 279/1: Kamu adına soruşturma ve kovuşturmayı gerektiren bir suçu göreviyle bağlantılı olarak öğrenip bildirimde bulunmayı ihmal eden veya geciken kamu görevlisi, altı aydan iki yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılır.
- TCK md. 279/2: Suçun adlî kolluk görevlisince işlenmesi hâlinde verilecek ceza yarı oranında artırılır.
Sağlık Mesleği Mensuplarının Suçu Bildirmemesi (TCK 280)
Sağlık mesleği mensupları yönünden ihbar yükümlülüğünün ihlali ayrıca cezalandırılır. Bu kapsama doktor, diş tabibi, eczacı, ebe, hemşire ve sağlık hizmeti sunan diğer tüm kişiler girer. Böylece suçu bildirmeme suçu, sağlık alanında da nitelikli hâl olarak şekillenmiştir.
Kısa Özet
TCK md. 280, sağlık hizmeti ifası sırasında suça ilişkin belirtiyle karşılaşıldığında bildirim yapmama hâlini yaptırıma bağlar. Devlet hastanelerindeki personel kamu görevlisi sayıldığından bu durumda TCK md. 279 hükümleri uygulanır.
Görevle Bağlantı ve Kapsam
Bu maddenin uygulanabilmesi için sağlık mensubunun suçu “görevi nedeniyle” öğrenmesi gerekir. Görev dışı öğrenme söz konusuysa TCK md. 278 kapsamında suçu bildirmeme suçu (basit hâl) gündeme gelir. Örneğin, bir doktor sokakta bir öldürme vakasına tanık olup durumu bildirmezse, görev haricinde öğrenildiğinden md. 278 uygulanır.
TCK md. 280 Cezai Sonuçları
- TCK md. 280/1: Görev sırasında suça ilişkin belirtiyi görmesine rağmen durumu yetkili makamlara bildirmeyen veya geciken sağlık mesleği mensubu, bir yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılır.
- TCK md. 280/2: Sağlık mesleği mensubu; tabip, diş tabibi, eczacı, ebe, hemşire ve sağlık hizmeti veren diğer kişileri kapsar.
Memurlar ve Diğer Kamu Görevlileri Hakkında Soruşturma İzni (4483 Sayılı Kanun)
Görevi nedeniyle öğrendiği suçu bildirmeyen memur veya diğer kamu görevlilerinin yargılanabilmesi için 4483 sayılı Kanun uyarınca soruşturma izni gereklidir. Soruşturma izni olmaksızın ifade alma dahi mümkün değildir. Bu yönüyle suçu bildirmeme suçu, usulî bir önkoşula bağlanmıştır.
Kısa Özet
Soruşturma izni, memurlar ve diğer kamu görevlileri için zorunlu usul şartıdır. İzin verilmezse suçu bildirmeme suçu soruşturulamaz ve kovuşturmaya yer olmadığına karar verilir.
İzin Verilmemesi Hâlinde Sonuç
4483 sayılı Kanun’da öngörülen usule göre soruşturma izni verilmeyen kamu görevlileri hakkında soruşturma yapılamaz. Bu durumda kovuşturmaya yer olmadığı (takipsizlik) kararı verilir.
Adlî Para Cezası, Erteleme ve HAGB
Suçu bildirmeme suçu yönünden hükmolunan hapis cezaları, kanuni şartları varsa adlî para cezasına çevrilebilir. Hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB) şartları oluştuğunda, ceza belirli denetim süresi içinde sonuç doğurmaz. Denetim koşulları yerine getirildiğinde, karar tüm sonuçlarıyla ortadan kalkar.
Kısa Özet
Suçu bildirmeme suçu hükümlerinde, hapis cezasının adlî para cezasına çevrilmesi, HAGB ve cezanın ertelenmesi kurumları uygulanabilir. Bu kurumlar, infaz ve sonuçlar açısından farklı hukuki etkiler doğurur.
Cezanın Ertelenmesi
Ertleme, hükmolunan hapis cezasının cezaevinde infazından koşullu olarak vazgeçilmesidir. Suçu bildirmeme suçu bakımından da erteleme kararı verilebilir.
Şikâyet, Zamanaşımı, Uzlaşma ve Görevli Mahkeme
Suçu bildirmeme suçu uzlaşma kapsamında değildir ve şikâyete bağlı suçlardan sayılmaz. Bu nedenle savcılık resen soruşturma yapar; şikâyet süresi söz konusu olmaz ve şikâyetten vazgeçmenin davanın düşmesine etkisi bulunmaz.
Kısa Özet
Suçu bildirmeme suçu resen soruşturulur; olağan dava zamanaşımı süresi sekiz yıldır. Görevli mahkeme asliye ceza mahkemesidir ve uzlaşma hükümleri uygulanmaz.
Zamanaşımı ve Görev
Dava zamanaşımı dolmadan her zaman soruşturma yapılabilir; süre geçtiğinde soruşturma imkânsız hâle gelir. Suçu bildirmeme suçu yargılamalarında görevli mahkeme asliye ceza mahkemesidir. Olağan dava zamanaşımı süresi sekiz yıldır.
Suçu Bildirmeme Suçu Yargıtay Kararları
Yargıtay uygulaması, suçu bildirmeme suçu kapsamındaki temel ilkeleri pekiştirmektedir. Aşağıda, aynı bilgi içeriği korunarak karar özetleri sıralanmıştır. Böylece suçu bildirmeme suçu yönünden içtihatların vurguladığı noktalara ışık tutulur.
Yakınlarının İşlediği Suçu Bildirme Yükümlülüğü
Hiç kimse kendisini veya yakınlarını suçlayıcı beyanda bulunmaya zorlanamaz (Anayasa md. 38/5). Bu nedenle sanık B. A.’nın suçu bildirmeme suçu yönünden mahkûmiyeti yerine beraatine karar verilmesi gerekirken mahkûmiyet kurulması hukuka aykırıdır (Yargıtay 5. Ceza Dairesi – Karar: 2011/2656).
Kamu Görevlisinin Suçu Bildirmemesi
TCK md. 279’un uygulanabilmesi için kamu görevlisinin, göreviyle bağlantılı biçimde suçu öğrenmiş olması şarttır. Suçun bildirilmesi konusunda kurum içi düzenlemelerin, hiyerarşik sorumluluğun ve en üst yetkilinin bildirime ilişkin yükümlülüğünün araştırılması gerekir. Somut olayda başhekimin haberdar olmasına rağmen ihbar edilmemesi karşısında hastane müdürü ve müdür yardımcısının mahkûmiyeti yerine beraatleri gerekirken mahkûmiyet kurulması hukuka aykırıdır (Yargıtay 9. Ceza Dairesi – Karar: 2014/6568).
Devlet Hastanesinde Görevli Doktorun Suçu Bildirmemesi
Devlet hastanesinde görevli doktorun eylemi, TCK md. 279 kapsamındaki kamu görevlisinin suçu bildirmemesi suçunu oluşturur. Nitelendirme hatasıyla farklı hüküm kurulması hukuka aykırıdır (Yargıtay 9. Ceza Dairesi – Karar: 2014/6220). Ayrıca, suçu bildirmeme suçu kasten işlenebilir; nöbetçi olmama ve iş yoğunluğu savunmasının aksinin kanıtlanamaması hâlinde yetersiz gerekçeyle mahkûmiyet verilemez (Yargıtay 4. Ceza Dairesi – Karar: 2012/30482).
Sağlık Görevlisinin Suçu Bildirmemesi
Özel hastanede beyin cerrahı olan sanığın ölümle sonuçlanan trafik kazasını bilmesine rağmen; başhekimin de MERNİS ölüm tutanağını imzalamasına rağmen bildirimde bulunmamaları, TCK md. 280 kapsamında suçu bildirmeme suçu oluşturur. Beraat yerine mahkûmiyet gerekirdi (Yargıtay 4. Ceza Dairesi – Karar: 2010/20981).
Polis Memurunun Suçu Bildirmemesi
Görevli olduğu sırada diğer polislerin darp eylemine sadece uyarıda bulunup engel olmayan ve olayı farklı şekilde aktaran sanığın, göreviyle bağlantılı olarak suçu öğrenmesine rağmen bildirmemesi TCK md. 279/1-2 kapsamında değerlendirilmelidir. Tartışılmadan beraat kararı verilmesi hukuka aykırıdır (Yargıtay 8. Ceza Dairesi – Karar: 2014/5504).
Köy Muhtarının Suçu Bildirmemesi
TCK md. 154/2’de köy tüzel kişiliğine ait ortak kullanım alanlarına tecavüz suçtur. Köy muhtarının bu tecavüzü ihbar etmemesi, TCK md. 279 kapsamında suçu bildirmeme suçu oluşturur. Yetersiz gerekçeyle beraat verilmesi kanuna aykırıdır (Yargıtay 4. Ceza Dairesi – Karar: 2011/21674).
Avukat Gökhan Yağmur Kimdir?
Av. Gökhan Yağmur, İstanbul merkezli olarak faaliyet gösteren, ceza hukuku, aile hukuku, ticaret hukuku ve fikri mülkiyet hukuku alanlarında uzmanlaşmış bir avukattır. Uzun yıllara dayanan mesleki deneyimiyle birlikte yalnızca dava ve uyuşmazlıkların çözümünde değil, aynı zamanda önleyici hukuk danışmanlığı, sözleşme yönetimi ve şirketlere stratejik hukuki destek sunmaktadır.
Ceza yargılamaları, boşanma ve velayet davaları, ticari uyuşmazlıklar ve marka–patent süreçlerinde müvekkillerine etkin savunma ve çözüm odaklı yaklaşımıyla hizmet vermektedir. Ayrıca TÜRKPATENT, USPTO ve EUIPO nezdinde marka tescili ve fikri mülkiyet koruması konularında hem yerli hem de yabancı müvekkillere danışmanlık sağlamaktadır. – Turkey Brand Law
Kurucusu olduğu Hukuk Plus, HukukBankasi.net ve diğer dijital projeleriyle hukuk öğrencileri, stajyer avukatlar ve meslektaşlara yönelik özgün bir ekosistem geliştirmiştir. Bu sayede hukuk bilgisinin paylaşımı, güncel içtihatların takibi ve mesleki dayanışmanın güçlenmesine katkı sunmaktadır.
Av. Gökhan Yağmur, girişimci vizyonu ile yalnızca klasik avukatlık hizmeti sunmakla kalmayıp; marka yönetimi, e-ticaret hukuku, uluslararası şirket danışmanlığı ve dijital hukuk çözümleri alanlarında da fark yaratan çalışmalara imza atmaktadır.
Daha fazla bilgi için:
📌 www.gokhanyagmur.com
📌 www.gokhanyagmur.com.tr
📞 0542 157 06 34
Yolculuk Süresini Hesaplayın
Yakındaki yerler için seyahat süresini ve yol tariflerini görün
