Hırsızlık Suçu Nedir? (TCK 141-142) | Cezalar, Nitelikli Hırsızlık ve Uzlaştırma Rehberi
Hırsızlık suçu (TCK 141-142) nedir, hangi hallerde oluşur, cezaları nelerdir? Nitelikli hırsızlık suçu, uzlaştırma, zamanaşımı, gece vakti artırım ve etkin pişmanlık gibi kritik noktaları bu kapsamlı rehberde öğrenin.
Hırsızlık Suçu Nedir? (TCK 141-142)
Bu bölüm, hırsızlık suçu kavramının yasal tanımını, kapsamını ve hangi maddelerde düzenlendiğini açıklar. Ayrıca nitelikli hallerin genel çerçevesi özetlenir.
Hırsızlık suçu, başkasının zilyetliğinde bulunan taşınır bir malın, zilyedin rızası olmaksızın, failin kendisine veya üçüncü kişiye yarar sağlama amacıyla bulunduğu yerden alınmasıyla ortaya çıkar. Nitelikli hırsızlık suçu, kapalı mekân özelliği, kamu malı niteliği, özel beceri kullanımı veya teknolojiden yararlanma gibi nedenlerle daha ağır ihlalleri kapsar. Hırsızlık suçu, malvarlığı değerlerine yönelen ve ekonomik çıkar amacı güden bir suç tipidir; TCK’nın 141 ile 147. maddeleri arasında düzenlenmiştir.
Hırsızlık Suçunda Şikâyet, Zamanaşımı ve Uzlaştırma
Bu başlıkta hırsızlık suçu bakımından soruşturmanın resen yürütülmesi, zamanaşımı süresi ve uzlaştırma prosedürü özetlenir.
Hırsızlık suçu basit veya nitelikli tüm varyantlarıyla resen soruşturulur; takibi şikâyete bağlı değildir ve bu nedenle şikâyet süresi söz konusu olmaz. Suçun en basit hâli dahi sekiz yıllık dava zamanaşımı süresi içinde ihbar edilirse soruşturma yapılabilir. Şikâyetçi, kamu davası açıldıktan sonra yargılamanın her aşamasında müdahale talebiyle davaya katılabilir; şikâyetten vazgeçme kamu davasını düşürmez. Basit hırsızlık suçu (TCK m.141) uzlaştırmaya tabidir; soruşturma ve kovuşturmada öncelikle uzlaştırma denenir, sağlanamazsa süreç devam eder.
Görevli Mahkeme
Kısa bir çerçeve sunarak hırsızlık suçu yargılamasında görevli mahkemeyi belirtir.
Basit veya nitelikli hırsızlık suçu nedeniyle açılan davalara asliye ceza mahkemesi bakar. Bu görev kuralı, suçun temel veya nitelikli tüm görünümlerini kapsar ve yargılamanın usulünü belirler.
Hırsızlık Suçunun Şartları ve Unsurları
Bu bölüm, hırsızlık suçunun malvarlığına etkisini, düzenlendiği maddeleri ve unsurlarını sistematik biçimde sunar.
Hırsızlık suçu, mağdurun malvarlığını azaltan veya tamamen ortadan kaldıran bir eylemle gerçekleşir ve “Malvarlığına Karşı Suçlar” arasında TCK m.141–147’de yer alır. Uygulamada en sık karşılaşılan ekonomik suçlardan biri olduğu için nitelikli haller bakımından da çok sayıda fiil görünümüne sahiptir. Aşağıdaki alt başlıklarda, suçun konusuna ve zilyetlik merkezli koruma alanına ilişkin temel unsurlar açıklanır.
Hırsızlık Suçunun Konusu Taşınır Maldır
Bu kısım, hırsızlık suçunun yalnızca taşınır mallar bakımından söz konusu olabileceğini açıklar.
TCK uyarınca hırsızlık suçu yalnızca taşınır mallar hakkında işlenebilir; araba, bisiklet, ev eşyası veya cüzdan gibi eşyalar buna örnektir. “Mal”, ekonomik değeri bulunan eşyayı ifade eder; ekonomik değer taşımayan bir eşyanın alınması hırsızlık suçu oluşturmaz. Taşınmazlar bakımından ise hırsızlık suçu oluşmaz; örneğin bir gayrimenkulün sahte evrakla devri durumunda gündeme gelecek suçlar, resmi belgede sahtecilik ve nitelikli dolandırıcılıktır.
Hırsızlık Suçu ile Zilyetliğin Korunması
Bu alt başlık, hırsızlık suçunun mülkiyetten bağımsız olarak zilyetlik hakkını koruduğunu vurgular.
Hırsızlık suçu, mülkiyetin ötesinde zilyetlik haklarını korur; zilyet, eşyayı fiilî egemenliği altında bulunduran kişidir ve malik olmak zorunda değildir. Örneğin kullanmak üzere verilen bir otomobilin, kullanıcı rızası dışında üçüncü kişi tarafından alınması hırsızlık suçu oluşturur. Zilyetliğin hukuka uygun ya da aykırı elde edilmesi sonuç bakımından fark yaratmaz; hırsızdan çalınan malda da hırsızlık suçu işlenebilir. Suçun tamamlanması için malın zilyedin egemenlik alanından çıkarılması ve failin fiilî hâkimiyet kurması gerekir; kesintisiz takipte hemen yakalanan fail yönünden teşebbüs söz konusu olur. Ancak takip kesildikten sonra failin yakalanması hâlinde hırsızlık suçu tamamlanmış sayılır. Kanunda “zilyet” ve “başkasına ait” ibareleri birlikte kullanılarak, zilyetlik ile mülkiyet aynı anda korunmuştur. Bu nedenle malı çalarak zilyetliğe sahip olan kişinin elinden tekrar çalınması da hırsızlık suçudur; mağdur malik olabileceği gibi zilyet de olabilir; mal malikinden alınmışsa mağdur malik, zilyetten alınmışsa mağdur zilyet olup malik suçtan zarar görendir (CGK-K.2021/113).
Basit Hırsızlık Suçu ve Açıkta Bırakılan Eşya (TCK 141)
Bu başlık, açıkta bırakılan eşya kavramını, hırsızlık suçunun temel şeklini ve örnekleri açıklar.
Açıkta bırakılan eşya; özel yaşam alanı dışındaki cadde, sokak, park, bahçe, sahil gibi halka açık yerlerde bırakılan eşyayı ifade eder ve hırsızlık suçunun basit temel şekli TCK m.141’de bu bağlamda düzenlenir. Kullanımı gereği açıkta bulunan eşyada ise nitelikli görünüm doğabilir; tarlada bırakılan tarım aletlerinin rıza dışında alınması, açıkta olmalarına rağmen nitelikli hırsızlık suçu sayılır. Yargıtay uygulamasına göre basit hırsızlık suçu kapsamına giren fiil örnekleri (Yargıtay CGK-2015/98 K.) şunlardır:
- İnşaat işçilerinin açıkta bıraktığı kişisel eşyaların alınması,
- İşyerleri önüne teşhir amacıyla konulan eşyaların çalınması,
- Pazar yerindeki açık sebze-meyvelerin ve tezgâhtaki giyim eşyalarının alınması,
- Tarım mevsimi dışında tarlalarda bırakılan araçların çalınması,
- İnşaata bırakılan, inşaat malzemesi dışı eşyaların alınması,
- Mal indirilirken kısa süreli açıkta bırakılan eşyaların çalınması,
- Ev taşırken sokakta korunaksız bırakılan eşyaların alınması,
- Sokak ve caddelerde kilitsiz bırakılan bisikletlerin çalınması,
- Plajlarda açıkta bırakılan eşyaların alınması,
- Parkta bank üzerine konan çantanın çalınması,
- Çocuk arabası veya pazar arabasındaki eşyanın çalınması.
Basit hırsızlık suçunun cezası 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezasıdır (TCK m.141).
Nitelikli Hırsızlık Suçu ve Cezası (TCK 142)
Bu bölüm, hırsızlık suçunun nitelikli hallerini iki ana grupta toplayarak cezalarıyla birlikte özetler.
Nitelikli hırsızlık suçu TCK m.142’de gösterilmiştir. İlk grupta sayılan hâllerde 3–7 yıl arası hapis cezası öngörülür:
- Kamu kurumlarında veya ibadete ayrılmış yerlerde herhangi bir kimseye ait eşya ya da kamu hizmetine özgü mallar hakkında (m.142/1-a),
- Toplu taşıma araçlarında, duraklarında, varış-kalkış yerlerinde (m.142/1-c),
- Afet veya genel bir felaketin etkilerini önlemek/azaltmak için hazırlanan mallar hakkında (m.142/1-d),
- Gelenek, özgülenme veya kullanımları gereği açıkta bırakılan eşya hakkında (m.142/1-e).
İkinci grupta sayılan hâllerde 5–10 yıl arası hapis cezası söz konusudur:
- Mağdurun malını koruyamayacak durumda olmasından veya ölmesinden yararlanarak (m.142/2-a),
- Elde/üstte taşınan eşyayı çekip almak ya da özel beceriyle (m.142/2-b),
- Doğal afet veya sosyal olay kaynaklı korku/kargaşadan yararlanarak (m.142/2-c),
- Haksız elde bulundurulan veya taklit anahtarla ya da başka aletle kilit açmak “veya kilitlenmeyi engellemek” suretiyle (m.142/2-d),
- Bilişim sistemlerinin kullanılması suretiyle (m.142/2-e),
- Tanınmamak için tedbir alarak veya yetkisiz resmi sıfat takınarak (m.142/2-f),
- Büyük veya küçükbaş hayvan hakkında (m.142/2-g),
- Herkesin girebileceği yerde bırakılmış olmakla birlikte kilitlenmek suretiyle ya da bina/eklenti içinde muhafaza altındaki eşya hakkında (m.142/2-h).
Bu bentteki eylemler, beden veya ruh bakımından kendini savunamayacak durumdaki kişiye karşı işlenmişse ceza üçte bire kadar artırılır. Sıvı veya gaz hâlindeki enerji ile bunların nakil, işleme veya depolama tesislerinde işlenmesi hâlinde ceza 5–12 yıl arasıdır; fiil örgüt faaliyeti çerçevesinde işlenmişse ceza yarı oranında artırılır ve on bin güne kadar adlî para cezası da verilir (m.142/3). Ayrıca haberleşme, enerji, demiryolu veya havayolu kamu hizmetinde geçici de olsa aksamaya yol açılması hâlinde, ilgili fıkralara göre belirlenen ceza yarısından iki katına kadar artırılır (m.142/5).
Cezayı Artıran veya Azaltan Nedenler
Bu bölüm, hırsızlık suçu bakımından özel artırım/indirim hükümlerini madde bazında özetler.
Gece vakti hırsızlık: Suç gece işlendiğinde belirlenen temel ceza yarı oranında artırılır; bu artırım, basit ve nitelikli hırsızlık suçu için geçerlidir (TCK m.143).
Ortak mülkiyet ve alacak tahsili: Paylı veya iştirak hâlindeki mal üzerinde ortaklardan birince, yahut hukuki ilişkiye dayanan alacağını tahsil amacıyla işlenirse, 2 aydan 1 yıla kadar hapis veya adlî para cezası uygulanır; bu hâlde soruşturma mağdurun şikâyetine bağlıdır (TCK m.144).
Malın değerinin azlığı: Konu malın değerinin az olması hâlinde cezada indirim yapılabileceği gibi ceza vermekten vazgeçilebilir (TCK m.145).
Hırsızlık Suçunda Etkin Pişmanlık (TCK 168)
Bu başlık, hırsızlık suçu yönünden etkin pişmanlığın sonuçlarını açıklar.
Hırsızlık suçu nedeniyle oluşan zararın giderilmesi hâlinde sanık lehine etkin pişmanlık indirimi uygulanabilir (TCK m.168). Zarar soruşturma evresinde karşılanırsa verilecek cezanın üçte ikisine kadar, kovuşturma evresinde giderilirse yarısına kadar indirim yapılabilir. Bu hükümler, zararın giderildiği aşamaya göre cezanın miktarını doğrudan etkiler.
Kullanma Hırsızlığı (TCK 146)
Bu bölüm, hırsızlık suçunun kullanma amaçlı görünümünü ve sonuçlarını açıklar.
Bir taşınır malı geçici süreyle kullanıp iade etmek amacıyla zilyedin rızası olmadan almak kullanma hırsızlığıdır ve fiil, malın geçici hâkimiyet altına alınıp kullanılmasında tamamlanır. Kullanma hırsızlığı şikâyete tabi olup ceza yarı oranında indirilir; ancak malın başka bir suçun işlenmesinde kullanılması hâlinde bu indirim uygulanmaz (TCK m.146). Örneğin otoparka teslim edilen aracın, otopark sahibinin arkadaşı tarafından uyuşturucu naklinde kullanılıp iade edilmesi durumunda hırsızlık suçuna ilişkin genel hükümler uygulanır.
Bilişim Sistemi Kullanılarak Hırsızlık
Bu başlık, hırsızlık suçunun bilişim sistemleri aracılığıyla işlenmesini ve ispat araçlarını açıklar.
Bilişim sistemi kullanılarak yapılan fiiller nitelikli hırsızlık suçu sayılır (TCK m.142/2-e). İnternet bankacılığına yetkisiz erişimle para transferi yapılması veya sosyal medya/diğer bilişim sistemlerinde ele geçirilen bilgilerle banka hesabından para havalesi gerçekleştirilmesi bu kapsamdadır. Bu hâllerde de zilyedin rızasının bulunmaması, yarar sağlama amacı ve taşınır malın (para, hisse senedi, altın gibi) bulunduğu yerden “alınması” unsurları gerçekleşmelidir. Güncel sistemlerde ekonomik değeri temsil eden taşınır mallar, bilişim ortamında “veri” üzerinden işlem görür; fail, fiziki temas olmaksızın verileri başka yere aktararak fiilî hâkimiyet sağlar.
Uygulamada en yaygın örnek, mağdurun internet bankacılık şifresinin öğrenilerek hesabındaki parayı temsil eden verilerin failin kontrolündeki hesaba aktarılması ve paranın oradan çekilmesidir; Ceza Genel Kurulu’nun 17.11.2009 tarih ve 193-268 sayılı kararında da bu tür eylemlerin bilişim yoluyla hırsızlık suçu oluşturduğu belirtilmiştir (Y8CD-K.2020/15892). Delil bakımından; sisteme girişte kullanılan IP adresinin tespiti ve statik/dinamik niteliğinin belirlenmesi, kablosuz (wifi) erişim olanakları ile dışarıdan bağlanma ihtimalinin araştırılması ve IP kopyalama veya hat üzerinden izinsiz işlem yapılabilirliğinin incelenmesi gerekir. Bilişim sistemi kullanılarak hırsızlık için öngörülen ceza 5 yıldan 10 yıla kadar hapis cezasıdır. Sanıkların mağdur hesaplarına internet üzerinden girip para aktardığı olaylarda, eylemin TCK m.142/2-e uyarınca nitelendirilmesi gerekirken TCK m.244/1-4 kapsamında hüküm kurulması hukuka aykırıdır (Yargıtay 2. CD, K.2017/5340).
Adlî Para Cezasına Çevirme, Erteleme ve HAGB
Bu bölüm, hırsızlık suçu bakımından yaptırım seçeneklerini ve uygulanma koşullarını özetler.
Adlî para cezası, hapisle birlikte veya tek başına uygulanabilen bir yaptırımdır; basit hırsızlık suçu nedeniyle verilen hapis cezası adlî para cezasına çevrilebilir. Ancak nitelikli hırsızlık suçunda, etkin pişmanlık veya yaş küçüklüğü gibi indirimler uygulanmadıkça ceza miktarı nedeniyle paraya çevirmeye elverişli olmayabilir. Hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB), hükmolunan cezanın denetim süresinde sonuç doğurmaması ve koşullar yerine gelirse düşmesi sonucunu doğurabilir; basit veya nitelikli hırsızlık suçu bakımından HAGB kararı verilebilir. Erteleme ise belirlenen hapis cezasının infazından şartlı vazgeçmeyi ifade eder ve basit ya da nitelikli suç hâllerinde de uygulanabilir.
Hırsızlık Suçu Yargıtay Kararları
Bu bölüm, hırsızlık suçu ile ilgili Yargıtay içtihatlarını konu başlıklarına ayrılmış şekilde, önceki ana metnin devamı olarak özetler. Her alt başlıkta somut olaylar, suç vasfı, teşebbüs–tamamlanma ayrımı, nitelikli haller ve hırsızlık suçu ile diğer suç tipleri arasındaki sınırlar; karar metinlerindeki ifadeler korunarak açıklayıcı ve akademik bir dille yeniden yazılmıştır.
Hırsızlık Suçu ve Suç Eşyasının Satın Alınması veya Kabul Edilmesi
Sanığın, ekonomik değeri yüksek 2001 model aracı “G.M.” lakaplı birinden “emanet” aldığını söylemesi; soruşturma ve kovuşturmada bu kişinin kimlik/adres bilgilerini ısrarla vermemesi; beyanlarında isim değişiklikleri yapması ve sabıka durumu birlikte değerlendirildiğinde, yalnızca hayali bir isme dayanarak hırsızlık suçu isnadından kaçınamayacağı kabul edilmiştir. Gerçekte var olan bir kişiden aracı emanet almış olsa dahi, bunu kanıtlamaya yönelik etkin çaba göstermesi beklenir. Bu nedenle eylem, “suç eşyasını satın alma veya kabul etme” değil, hırsızlık suçu olarak nitelendirilmelidir (CGK 2013/203 E., 2014/308 K.).
Bilişim Sistemleri Kullanılarak Hırsızlık – Kilitli Eşya Hakkında Hırsızlık
Hırsızlık suçu, zilyedin rızası olmaksızın başkasına ait taşınır malın yarar sağlama amacıyla bulunduğu yerden alınmasıdır (TCK 141–142). Bilişim yoluyla işlenmesi TCK 142/2-e kapsamında nitelikli haldir. “Bilişim sistemi” verileri toplayıp otomatik işleyen manyetik sistemlerdir; verilerin kullanılmasıyla menfaat temini, sistemin çözülmesi suretiyle hırsızlık suçu oluşturabilir.
Somut olayda sanık, tamirci mağdurun işyerinde, mağdur fark etmeden kendi hattına 25 kontör transfer ettirmiştir. Bu eylem, sistem kilidini aşmaya benzer bir korumayı bertaraf etmeye değil; kilitlenerek muhafaza edilen eşyaya yönelik hırsızlığa benzetilmiştir. Bu nedenle eylem TCK 142/2-e (bilişim) değil, TCK 142/1-b (kilitlenmek suretiyle muhafaza altına alınan eşya) kapsamında değerlendirilmelidir (Yargıtay 6. CD, 2013/15275 K.).
Alışveriş Merkezinde Mağazada Hırsızlık Suçuna Teşebbüs ve Cezası
- Sanığın mağazadan ayakkabıyı koynuna saklayıp ödeme yapmadan çıkması, çalışan tarafından fark edilip takip edilmesi ve sanığın ürünü atarak kaçarken yakalanması; eylemin hırsızlık suçu bakımından teşebbüs aşamasında kaldığını gösterir. Bu nedenle TCK 35 uygulanmalıydı (Yargıtay 13. CD, 2015/9990).
- Kolluğun, çok sayıda dükkâna girip çıkan sanığı kesintisiz takip edip suça konu parayla yakaladığı olayda da teşebbüs hükümleri uygulanmalıydı; uygulanmaması fazla ceza sonucunu doğurur (Yargıtay 2. CD, 2017/4572).
- AVM’de işyeri sorumlusunun lokantadan hırsızlık sonrası sanıkları çıkışta görmesi üzerine yakalanmaları hâlinde suç tamamlanmıştır; teşebbüs indirimi yapılması hukuka aykırıdır (Yargıtay 2. CD, 2017/3653).
- Polislerce gözle izlenen sanığın farklı tezgâhlardan eşya alması ve bir mağdur yönünden takibin kesintiye uğraması durumunda o mağdur bakımından hırsızlık suçu tamamlanmıştır; teşebbüs uygulanamaz (Yargıtay 2. CD, 2015/7950).
- Otoparkta kamera araştırmasıyla yakalanma halinde de eylem tamamlanmıştır; teşebbüs indirimi hatalıdır (Yargıtay 2. CD, 2017/6034).
Hırsızlık Suçunda Malın Değerinin Azlığı
İcra müdürlüğünde masadaki çantadan 50–60 TL alınması örneğinde, değerin azlığı (TCK 145) ve olayın işleniş biçimi tartışılmadan hüküm kurulması hukuka aykırıdır (Yargıtay 2. CD, 2018/42).
Güveni Kötüye Kullanma ile Hırsızlık Arasındaki Fark
“Eşine göstereceğini söyleyerek” alınan cep telefonunun iade edilmemesi olayında zilyetlik devri gerçekleşmediğinden eylem güveni kötüye kullanma değil; hırsızlık suçudur (Yargıtay 23. CD, 2016/315).
Hırsızlıkta Etkin Pişmanlık ve Çalınan Malın Satılması
CGK’nın 26.03.2013 tarihli içtihadına göre; çalınan mal üçüncü kişiye satılmışsa, TCK 168 için failin yalnızca malın yerini söylemesi yetmez. Alıcı iyi niyetli ise malı iade ettirmek yanında alıcının zararını da gidermeli; kötü niyetli ise elde ettiği menfaati müsadere için teslim etmelidir. Bu şartlar oluşmadan TCK 168 uygulanması eksik ceza doğurur (Yargıtay 2. CD, 2019/9445; Yargıtay 13. CD, 2019/9105).
Açıkta Bırakılan Eşya Hakkında Hırsızlık
TCK 142/1-e’deki “adet, tahsis veya kullanımı gereği açıkta bırakılan eşya” örnekleri arasında; direkler, lambalar, raylar, tarladaki araçlar ve mahsuller, kıyıdaki kayık-ağlar, trafik işaretleri, inşaat demirleri, paratonerler, sel setleri ve deprem konteynerleri sayılabilir (YCGK 2015/98 K.).
Kontak Anahtarı Üzerinde Unutulan Arabanın Çalınması
Kontak üzerinde ve çalışır haldeki aracın alınması, nitelikli değil; TCK 141/1 kapsamında basit hırsızlık suçudur (Yargıtay 2. CD, 2017/7849).
Gece Vakti Nedeniyle Cezanın Artırılması
Güneş doğuş-batış çizelgesine göre olay saatlerinin “gece” aralığına denk geldiği belirlenen olayda TCK 143 uygulanmadan hüküm kurulması hukuka aykırıdır (Yargıtay 2. CD, 2017/7757).
Malın Değeri ve Yararlanma Kastı
Hırsızlık suçunda “yararlanma” özel kastı, maddi veya manevi her türlü istifade amacını kapsar; şaka veya alay amacı bu kapsamda değildir. Mal kavramı, ceza hukuku bakımından ekonomik değer taşımayan ancak sahibi için manevi değer ifade eden eşyayı da içerebilir. Bu nedenle ekonomik değeri olmasa da manevi değeri bulunan eşya, hırsızlık suçunun konusunu oluşturabilir (CGK 2018/601 E., 2022/490 K.).
İddianamede Yer Almayan Olaydan Hüküm Kurulması
İddianamede yalnız bir mağdura karşı hırsızlık suçu isnadı varken, fiil anlatımını aşarak iki hırsızlık suçundan mahkûmiyet kurulması bozma nedenidir (CGK 2013/6-667 E., 2015/5 K.; 17.02.2015).
Müşterek Zilyetlikte Tek Suç
Aynı odada kalan sanık ve mağdurların eşyaları müşterek zilyetliğe terk edilmiş olduğundan, birden fazla mağdur yerine tek hırsızlık suçundan hüküm kurulmalıdır (Yargıtay 6. CD, 2021/20628 K.).
Market İçinde Nitelikli Hırsızlık – Yağma Ayrımı
Market içinde ürünleri saklayıp uyarı üzerine sandalyeyle saldırarak iki kişiyi basit tıbbi müdahale ile giderilebilir şekilde yaralayan sanığın eyleminde yağma ihtimali bulunduğundan görevli mahkeme ağır ceza olmalıdır. Ayrıca eylem yer itibarıyla TCK 142/2-h uygulanmalıydı; 141/1 ile hüküm kurulması hatalıdır (Yargıtay 6. CD, 2014/10501).
Hırsızlık – Yağma Farkı: Cebir ve Tehdit
Yankesicilik sonrası sanığın jilet gösterip mağduru yaraladığı olay, nitelikli hırsızlık suçu değil; gasp (yağma) suçudur (Yargıtay 6. CD, 2012/16384 E., 2014/22169 K., 15.12.2014).
Kamu Hizmetine Tahsis Edilmeyen Malzemeler
Belediyeye ait olsa da kamu hizmetine tahsis edilmeyen hurdalıktaki malzemeler yönünden eylem TCK 142/1-a değil; TCK 141 kapsamında basit hırsızlık suçudur (Yargıtay 13. CD, 2014/8998 E., 2014/27949 K., 14.10.2014).
Hırsızlık ile Mala Zarar Vermenin Birlikte Değerlendirilmesi
Motosikleti çalmaya teşebbüs sırasında elektrik kablolarının kesilmesi, motosikletten bağımsız bir mala zarar verme sayılmaz; ayrı ceza verilemez (CGK 2013/2-687 E., 2014/228 K., 06.05.2014).
Pazar Yerinde Basit Hırsızlık
Kapalı pazar yerinde, tezgâhlardan alışveriş saatlerinde alınan eşyalar “kullanım gereği açıkta bırakılan eşya” nitelikli halini doğurmaz; TCK 141/1 uygulanmalıdır (Yargıtay 2. CD, 2015/11007).
Değer Azlığı İndirimi – Ölçülülük
- 23,50 TL’lik ürün hırsızlığında ceza vermekten vazgeçilmese bile TCK 145 gereği makul oranda indirim yapılmalıdır (Yargıtay 13. CD, 2017/5101).
- İzinsiz kiraz yeme ve dalları kırma olayında malın değeri ve işleniş şekli dikkate alındığında beraat gerekirken mahkûmiyet verilmesi hatalıdır (Yargıtay 13. CD, 2014/16390 E., 2015/3661 K.).
- 40 TL bozuk paranın çalınmasında TCK 145 indirim oranı somut olaya göre gerekçelendirilmelidir (Yargıtay 17. CD, 2018/9273).
Bilişim Yoluyla Hırsızlık ve Delil Araştırması
Banka hesabından internet yoluyla sanığın hesabına para aktarılması hâlinde; para çekim kanalları, kamera kayıtları, IP bilgilerinin kaynağı ve bağlantılar araştırılmalı; uzman bilirkişiden rapor alınmalıdır. Nitelendirme TCK 142/2-e olmalı; TCK 244/4 ile cezalandırma hukuka aykırıdır (Yargıtay 2. CD, 2017/6916).
Etkin Pişmanlık – Suça Sürüklenen Çocuk
Suça konu bilgisayarların, çocuğun gösterdiği yerden bulunup mağdura iadesi sağlandığında TCK 168/1 indirimi uygulanmalıdır (Yargıtay 13. CD, 2017/575).
Arama Öncesi Rızai İade İddiası
Arama kararı uygulanmadan, sanığın yakını tarafından eşyaların “rızayla” teslim edildiği iddiası; arama ile zaten bulunabilecek eşya yönünden TCK 168/1 anlamında rızai iade sayılmamıştır (Yargıtay 2. CD, 2018/292).
Suç Eşyasının Satın Alınması – Nitelikli Hırsızlık
Çalıntı minibüsü sahte plaka ve ruhsatla kullanırken yakalanan sanığın, yalnız isim verdiği kişiye dayanması ve sabıka geçmişi gözetildiğinde; eylem “suç eşyasını satın alma/kabul” değil, nitelikli hırsızlık suçudur (YCGK, 2016/26 K.).
Bilişim Sistemleri Kullanılarak Nitelikli Hırsızlık – Şartlar ve TCK 244 ile İlişki
Bilişim sistemleri kullanılarak hırsızlık suçu işlenmesi TCK 142/2-e’de nitelikli haldir. Rıza yokluğu, yarar sağlama amacı ve “alma” unsurunun tamamı gerçekleşmelidir; bilişimde “alma”, verinin (para/hisse/altın gibi değeri temsil eden) failin zilyetliğine geçirilmesidir.
Sistem işleyişine zarar veren fiiller TCK 244’te düzenlenir; haksız çıkar sağlama başka bir suçu oluşturmuyorsa 244/4 uygulanır. Ancak haksız çıkar, hırsızlık suçu tipikliğini sağlıyorsa öncelikle TCK 142/2-e tatbik edilir. Bu çerçevede internet bankacılığı şifresiyle paranın fail kontrolündeki hesaba aktarılması bilişim yoluyla hırsızlıktır (YCGK, 17.11.2009; YCGK 2014/524).
Özel Becerinin Varlığı – Elde/Üstte Taşınan Eşyanın Çekip Alınması
Altınların “el çabukluğu” ile alınmasına ilişkin olayda, TCK 142/2-b bendinin kapsamı elde/üstte taşınan eşyayı çekip almak veya özel beceriyle almaktır. Somut beyana göre bileziklerin ani hareketle koldan çıkarılması “çekip almak” kapsamında kabul edilmiştir (Yargıtay 13. CD, 2017/3185).
Yaş Küçüklüğü (18 Yaş Altı) ve Rapor–İndirim Sırası
- 15–18 yaş grubunda, zihinsel/sağlık durumuna ilişkin raporlarla algılama–yönlendirme yeteneğinde önemli azalma şüphesi varsa Adli Tıp/ruh sağlığı hastanesinden rapor alınmalı; değerlendirme buna göre yapılmalıdır. Ayrıca 31/3 uyarınca 1/3 indirim yerine 1/2 indirim yapılması hatalıdır (Yargıtay 2. CD, 2019/12132).
- Hüküm kurarken indirim sırası; önce TCK 31/3 (yaş küçüklüğü), sonra TCK 168 (etkin pişmanlık) şeklinde olmalıdır (Yargıtay 2. CD, 2019/12242).
Kesintisiz Takipte Teşebbüs
Bisiklet hırsızlığında, tanığın sanığı kamerada görmesi ve kesintisiz takip ile yakalaması halinde teşebbüs–tamamlanma ayrımı, takibin kesintisiz olup olmadığına göre yapılmalıdır. Bu husus tartışılmadan karar verilmesi bozma nedenidir (Yargıtay 2. CD, 2018/4438).
Hırsızlık Sırasında Mala Zarar Verme
Aracın çalınması sırasında ve sonrasında araca verilen zarar nedeniyle ayrıca mala zarar verme cezası verilemez; hırsızlık suçu içinde tüketilir (Yargıtay 8. CD, 2019/11051).
Polis Çevirmesinde Ortaya Çıkan Olayda Etkin Pişmanlık
Rutin kontrolde durdurulan sanık ve çocukların, çaldıkları eşyaları ikrarla yerini gösterip iadesini sağlamaları halinde TCK 168/1 uygulanmalıdır. “Yakalama sonrası eşyayı atma” gerekçesiyle etkin pişmanlığı uygulamamak bozma nedenidir (Yargıtay 17. CD, 2020/6523).
Yüzünü Gizleyerek Nitelikli Hırsızlık
Sanığın yüzünü bezle gizleyerek işlediği hırsızlık suçu, TCK 142/2-h yanında 142/2-f (tanınmamak için tedbir) kapsamına da girer; yalnız 142/2-h uygulanmış olsa da sonuç ceza değişmiyorsa bozma sebebi yapılmamıştır (Yargıtay 2. CD, 2020/2550).
Nitelikli Hırsızlık – Dolandırıcılık Ayrımı
İnternet kafede, “babasıyla konuşma” bahanesiyle telefonun alınması ve dükkândan uzaklaşılması; zilyetlik devredilmediği ve eylem bina/eklenti içinde işlendiği için TCK 142/2-h kapsamında nitelikli hırsızlık suçudur; dolandırıcılık değildir (Yargıtay 11. CD, 2021/7621 K.).
Cebir ve Tehdit Unsurları Açısından Hırsızlık–Yağma Ayrımı
Hırsızlık suçu zilyedin rızası olmaksızın “alma” ile; yağma ise cebir/tehdit kullanılarak alma ile oluşur. Tehdidin ağırlığı ve elverişliliği olay bazında değerlendirilir. Somut olayda sanıkların “üst araması” bahanesiyle 120 TL’yi almaları, yağma düzeyinde cebir/tehdit oluşturmadığından hırsızlık hükümlerinin uygulanması gerekir (Yargıtay 6. CD, 2023/15316 E., 2023/9462 K.).
Uyuşturucu Maddenin Hırsızlık Konusu Olabilmesi
Kural olarak esrar, eroin, kokain gibi uyuşturucu maddeler mülkiyete konu edilemeyeceğinden hırsızlık suçunun konusu olamaz. Ancak meşru zilyetlik (adli emanet, ruhsata bağlı üretim hammaddesi vb.) varsa, bu maddeler de hırsızlık konusu olabilir (Yargıtay 6. CD, 2021/9709 E., 2022/5098 K.).
Not: Hırsızlık suçu, malvarlığını koruyan temel suç tipidir. Bu nedenle mala zarar verme, yağma (gasp), dolandırıcılık ve güveni kötüye kullanma gibi suçlarla sık temas eder. Uygulamada nitelendirme hataları yaygın olduğundan, Yargıtay kararlarındaki ölçütler, hırsızlık suçu ile komşu suç tiplerinin ayrımında belirleyicidir.
Avukat Gökhan Yağmur Kimdir?
Av. Gökhan Yağmur, İstanbul merkezli olarak faaliyet gösteren, ceza hukuku, aile hukuku, ticaret hukuku ve fikri mülkiyet hukuku alanlarında uzmanlaşmış bir avukattır. Uzun yıllara dayanan mesleki deneyimiyle birlikte yalnızca dava ve uyuşmazlıkların çözümünde değil, aynı zamanda önleyici hukuk danışmanlığı, sözleşme yönetimi ve şirketlere stratejik hukuki destek sunmaktadır.
Ceza yargılamaları, boşanma ve velayet davaları, ticari uyuşmazlıklar ve marka–patent süreçlerinde müvekkillerine etkin savunma ve çözüm odaklı yaklaşımıyla hizmet vermektedir. Ayrıca TÜRKPATENT, USPTO ve EUIPO nezdinde marka tescili ve fikri mülkiyet koruması konularında hem yerli hem de yabancı müvekkillere danışmanlık sağlamaktadır. – Turkey Brand Law
Kurucusu olduğu Hukuk Plus, HukukBankasi.net ve diğer dijital projeleriyle hukuk öğrencileri, stajyer avukatlar ve meslektaşlara yönelik özgün bir ekosistem geliştirmiştir. Bu sayede hukuk bilgisinin paylaşımı, güncel içtihatların takibi ve mesleki dayanışmanın güçlenmesine katkı sunmaktadır.
Av. Gökhan Yağmur, girişimci vizyonu ile yalnızca klasik avukatlık hizmeti sunmakla kalmayıp; marka yönetimi, e-ticaret hukuku, uluslararası şirket danışmanlığı ve dijital hukuk çözümleri alanlarında da fark yaratan çalışmalara imza atmaktadır.
Daha fazla bilgi için:
📌 www.gokhanyagmur.com
📌 www.gokhanyagmur.com.tr
📞 0542 157 06 34
Yolculuk Süresini Hesaplayın
Yakındaki yerler için seyahat süresini ve yol tariflerini görün
