Birinci (1) Bölüm İdare Hukukuna Giriş – İdare Kavramı, İdari Fonksiyonlar ve Görev Alanları
Bu bölüm, idare hukukunun temelini oluşturan kavramları sistematik biçimde açıklar. İlk olarak “idare” kavramının anlamı, devletin yürütme organı içindeki konumu ve diğer güçlerle (yasama ve yargı) ilişkisi incelenir. Ardından, idari fonksiyonun unsurları, sınırları ve siyasi fonksiyonlardan farkı örneklerle açıklanır.
Devamında idarenin temel görevleri ele alınır:
- Milli güvenliğin korunması kapsamında devletin iç ve dış tehditlere karşı aldığı idari önlemler,
- Kolluk faaliyetleri ile kamu düzeni, güvenlik ve sağlığın sağlanması,
- Kamu hizmetlerinin yürütülmesi sürecinde idarenin organizasyon ve hizmet sorumluluğu,
- Özendirme ve destekleme faaliyetleri aracılığıyla ekonomik ve toplumsal kalkınmanın teşviki,
- İç düzen faaliyetleri kapsamında kamu kurumlarının işleyişini düzenleyen idari işlemler,
- Planlama faaliyetleri başlığı altında kalkınma planları, stratejik hedefler ve uzun vadeli idari yönelimler açıklanır.
Tüm bu başlıklar, öğrencinin idarenin yapısını, işlevini ve toplumsal rolünü bütüncül biçimde anlamasını sağlar. Güncel mevzuat, öğretideki tanımlar ve idari uygulamalardan örneklerle desteklenmiştir.
BİRİNCİ BÖLÜM – GİRİŞ
İdare Hukukunun Tanımı ve Konusu
İdare hukuku, kamu hukukunun en dinamik ve en canlı dallarından biridir. Bu alan, devletin idari faaliyetlerini, yani kamu yararını gerçekleştirme amacıyla yapılan kamu hizmetlerinin hukuk düzeni içinde nasıl yürütüleceğini inceler.
Bir başka deyişle, idare hukuku, idari teşkilatı, idarenin sahip olduğu yetkileri, bu yetkilerin sınırlarını ve idarenin bireylerle olan ilişkilerini düzenleyen hukuk dalıdır.
Bu bağlamda “idare”, devletin yürütme organı içinde yer alan, ancak Cumhurbaşkanı ve bakanlar dışında kalan kamu kurum ve kuruluşlarının tamamını ifade eder.
Yani yasama (TBMM) ve yargı (mahkemeler) organlarının dışında kalan; yürütme içinde yer alan tüm kamu kurumları, “idare” kavramının kapsamındadır.
Dolayısıyla “idare”, yürütme organının bir parçasıdır, ancak yürütmenin tamamı değildir.
Yürütme organı anayasal olarak iki temel fonksiyona sahiptir:
- İdari Fonksiyon: Kamu yararı amacıyla yapılan ve idare hukukunun inceleme alanına giren iş ve işlemler.
- Siyasi Fonksiyon: Devletin genel siyasetini belirleyen, hükümet etme yetkisini kullanan ve anayasa hukukunun konusunu oluşturan işlemler.
Kısacası, idari fonksiyon, yasama ve yargı faaliyetlerinin dışında kalan; devletin kamu hizmeti sunma, düzenleme, denetleme ve kamu düzenini sağlama gibi faaliyetlerini kapsar.
Bu nedenle idari fonksiyon, devletin en sürekli ve en geniş kapsamlı faaliyet alanıdır.
İdari Fonksiyonun Özellikleri
İdari fonksiyonun temelinde kamu yararını gerçekleştirme amacı bulunur.
Bu fonksiyonun en belirgin özellikleri şunlardır:
- Kamu yararına yöneliktir. Devletin yürüttüğü tüm idari işlemler, bireysel çıkarları değil, toplumun ortak menfaatini hedefler.
- İdari işlemler aracılığıyla gerçekleştirilir. İdarenin kamu gücü kullanarak yaptığı her işlem, bir idari işlem niteliğindedir.
- Üstün ve ayrıcalıklı yetkilere dayanır. İdare, kamu gücünü (imperium) kullanma yetkisine sahiptir. Bu yetki, idareye özel kişiler karşısında üstünlük sağlar.
- Süreklilik gösterir. İdari fonksiyon, devletin değişmeyen ve sürekli devam eden bir görevidir; hükümetler değişse bile idari yapı devam eder.
- Eşitlik ilişkisi bulunmaz. İdare ile birey arasındaki ilişki, özel hukukta olduğu gibi “eşitler arası” bir ilişki değildir; kamu gücü kullanan idare, üstün konumdadır.
- Kâr amacı taşımaz. İdarenin amacı, kamu hizmetinin etkin biçimde yürütülmesi ve kamu yararının sağlanmasıdır; ekonomik kazanç değildir.
💡 Uygulama Notu:
Bir belediyenin park yapımı veya karayolları genel müdürlüğünün yol onarımı faaliyetleri idari fonksiyona örnektir. Her iki işlem de kamu yararı için yapılır, fakat hiçbirinde kâr elde etme amacı yoktur.
İdarenin Görevleri
İdare, Anayasa ve kanunlarla kendisine verilen kamu hizmetlerini yerine getirirken çok çeşitli görev alanlarında faaliyet gösterir.
Bu görevleri genel olarak altı ana başlıkta toplayabiliriz:
1. Milli Güvenliğin Korunması
Devletin en önemli fonksiyonlarından biri olan milli güvenlik, hem iç hem de dış tehditlere karşı ülkenin korunmasını ifade eder.
Türk Silahlı Kuvvetleri’nin yurt savunmasına hazırlanmasında ve milli güvenliğin sağlanmasında Cumhurbaşkanı, TBMM’ye karşı sorumludur.
Bu kapsamda yürütülen tüm faaliyetler idarenin görev alanındadır.
2. Kolluk Faaliyetlerinin Yürütülmesi
İdari kolluk, kamu düzenini, güvenliğini ve sağlığını korumakla yükümlüdür.
Bu faaliyet, İçişleri Bakanlığı’na bağlı Emniyet Genel Müdürlüğü ve Jandarma Genel Komutanlığı tarafından yürütülür.
İdarenin kolluk yetkisi, bireylerin özgürlüklerini sınırlama yetkisiyle doğrudan ilişkilidir, ancak bu sınırlama sadece kamu düzeni amacıyla yapılabilir.
💬 Örnek Olay:
Bir gösterinin kamu güvenliğini tehlikeye sokması durumunda valinin mitingi yasaklaması, idari kolluk yetkisinin kullanımıdır.
3. Kamu Hizmetlerinin Yürütülmesi
Kamu yararına olduğu kabul edilen ve toplumun ortak ihtiyaçlarını karşılayan faaliyetlerin tümü “kamu hizmeti”dir.
Yasama organı bu faaliyetleri “kamu hizmeti” olarak nitelendirir ve idareye yürütme görevi verir.
Eğitim, sağlık, ulaşım, sosyal yardım, çevre koruma gibi hizmetler idarenin asli fonksiyonları arasındadır.
4. Özendirme ve Destekleme Faaliyetleri
Bazı alanlar —örneğin tarım, sanayi, istihdam veya teknoloji yatırımları— doğrudan kamu hizmeti sayılmaz ancak kamu yararını ilgilendirir.
Bu alanlarda devlet, teşvik ve destek politikalarıyla bireyleri ve şirketleri yönlendirir.
Bu, idarenin ekonomik ve sosyal gelişmeyi özendirme görevidir.
5. İç Düzen Faaliyetleri (Özyönetim)
İdarenin kendi içinde işleyişini düzenlemesi, çalışanlarını, teşkilat yapısını ve iç yazışmalarını belirlemesi “iç düzen” veya “özyönetim faaliyeti” olarak adlandırılır.
Bu faaliyet, idarenin kendi verimliliğini ve koordinasyonunu sağlamaya yöneliktir.
Her kamu kurumu, kendi iç yönetimini düzenleyerek görevini daha etkin yerine getirir.
6. Planlama Faaliyetleri
Anayasa, devletin yatırım ve kalkınma politikalarını planlı biçimde yürütme yükümlülüğünü açıkça düzenlemiştir.
Bu nedenle idare, ekonomik, sosyal ve fiziksel kalkınmayı planlamak, kamu kaynaklarını etkin biçimde kullanmakla yükümlüdür.
Bu planlama görevi, devletin uzun vadeli vizyonunu ve kamu hizmetlerinin sürekliliğini güvence altına alır.
📌 Uygulama Örneği:
Beş yıllık kalkınma planları, merkezi idarenin planlama faaliyetlerinin klasik örneklerindendir.
Bölüm Sonu Geçişi
Bir önceki bölümde (burada yok, çünkü bu giriştir) idare hukukunun genel çerçevesini çizdik; kavram, konu ve işlevsel temelleriyle sistemi tanımladık.
Bir sonraki bölümde ise idare hukukunun özelliklerini ele alacağız. Bu bölümde idare hukukunun genç bir hukuk dalı olmasının sonuçlarını, içtihatlara dayalı yapısını ve özel hukukla farklarını ayrıntılı biçimde inceleyeceğiz.
Avukat Gökhan Yağmur Kimdir?
Av. Gökhan Yağmur, İstanbul merkezli olarak faaliyet gösteren, ceza hukuku, aile hukuku, ticaret hukuku ve fikri mülkiyet hukuku alanlarında uzmanlaşmış bir avukattır. Uzun yıllara dayanan mesleki deneyimiyle birlikte yalnızca dava ve uyuşmazlıkların çözümünde değil, aynı zamanda önleyici hukuk danışmanlığı, sözleşme yönetimi ve şirketlere stratejik hukuki destek sunmaktadır.
Ceza yargılamaları, boşanma ve velayet davaları, ticari uyuşmazlıklar ve marka–patent süreçlerinde müvekkillerine etkin savunma ve çözüm odaklı yaklaşımıyla hizmet vermektedir. Ayrıca TÜRKPATENT, USPTO ve EUIPO nezdinde marka tescili ve fikri mülkiyet koruması konularında hem yerli hem de yabancı müvekkillere danışmanlık sağlamaktadır. – Turkey Brand Law
Kurucusu olduğu Hukuk Plus, HukukBankasi.net ve diğer dijital projeleriyle hukuk öğrencileri, stajyer avukatlar ve meslektaşlara yönelik özgün bir ekosistem geliştirmiştir. Bu sayede hukuk bilgisinin paylaşımı, güncel içtihatların takibi ve mesleki dayanışmanın güçlenmesine katkı sunmaktadır.
Av. Gökhan Yağmur, girişimci vizyonu ile yalnızca klasik avukatlık hizmeti sunmakla kalmayıp; marka yönetimi, e-ticaret hukuku, uluslararası şirket danışmanlığı ve dijital hukuk çözümleri alanlarında da fark yaratan çalışmalara imza atmaktadır.
Daha fazla bilgi için:
📌 www.gokhanyagmur.com
📌 www.gokhanyagmur.com.tr
📞 0542 157 06 34
Yolculuk Süresini Hesaplayın
Yakındaki yerler için seyahat süresini ve yol tariflerini görün
