Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi Nedir? Şartları, Süresi ve Sonuçları (CMK 171)
Kamu davasının açılmasının ertelenmesi, savcının belirli şartlarda iddianame düzenlemeyip davayı beş yıl ertelemesine imkân tanıyan bir ceza muhakemesi kurumudur. Şartları, süresi, itiraz hakkı ve sabıka kaydına etkisini CMK m.171 çerçevesinde ayrıntılı biçimde öğrenin.
Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi Nedir?
Kamu davasının açılmasının ertelenmesi, ceza muhakemesi hukukunda savcılığın belirli şartların gerçekleşmesi halinde kamu davası açmayı beş yıl süreyle ertelemesine olanak tanıyan bir kurumdur. Bu uygulama, sanığın yargılama sürecine girmeden belirli yükümlülükler altında gözlemlenmesini ve yeniden suç işlememesi durumunda dava açılmamasını sağlar.
Kamu davası, savcılığın suç işlendiğine dair yeterli şüphe bulunması halinde, maddi gerçeği ortaya çıkarmak amacıyla açtığı davadır. Takibi şikâyete bağlı suçlarda, şikâyet hakkına sahip kişinin başvurusu üzerine; şikâyete bağlı olmayan suçlarda ise savcı re’sen soruşturma yaparak delilleri toplar ve yeterli şüpheye ulaşırsa iddianame düzenler.
Ceza muhakemesi hukukunda kural olarak “kamusallık” ve “mecburilik” ilkeleri geçerlidir. Buna göre, savcılık suç işlendiğini öğrendiğinde, olayı araştırmak, delilleri toplamak ve dava açmak zorundadır. Ancak bu zorunluluğun istisnasını, kamu davasının açılmasının ertelenmesi kararı oluşturur.
Bu kurum, cezanın ertelenmesi veya infazın ertelenmesi kavramlarıyla karıştırılmamalıdır.
- Cezanın ertelenmesi, hükmedilen hapis cezasının cezaevinde değil, denetim süresi içinde geçirilmesi anlamına gelir.
- İnfazın ertelenmesi ise kesinleşen cezanın infazının daha sonraki bir tarihe bırakılmasıdır.
Oysa kamu davasının açılmasının ertelenmesi, henüz iddianame düzenlenmeden savcının dava açmayı belirli bir süre için askıya almasıdır (CMK m.171/2).
Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesinin Şartları
Kamu davasının açılmasının ertelenmesi kararının verilebilmesi için hem şüpheliye ilişkin hem de suça ilişkin koşulların birlikte gerçekleşmesi gerekir. Bu şartlar, Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 171. maddesinin ikinci ve üçüncü fıkralarında düzenlenmiştir.
Aşağıdaki hallerde kamu davasının açılmasının ertelenmesi mümkündür:
- Suçun niteliği
Üst sınırı üç yılı aşmayan hapis cezası gerektiren suçlarda uygulanabilir (CMK m.171/2). Ancak on beş yaşını doldurmamış çocuklar bakımından bu sınır beş yıldır (ÇKK m.19/2). - Yeterli şüphe bulunması
Yapılan soruşturma sonucunda, isnat edilen suçun işlendiğine dair yeterli şüphe bulunmalıdır. Yeterli şüphe yoksa, kovuşturmaya yer olmadığı kararı verilmeli; buna rağmen erteleme kararı verilmemelidir (Yargıtay 8. Ceza Dairesi, 2021/23408 K.). - Şüphelinin geçmişi
Şüpheli daha önce kasıtlı bir suçtan dolayı hapis cezasına mahkûm olmamış olmalıdır. - Tekrar suç işlememe kanaati
Savcı, şüphelinin erteleme süresi içinde suç işlemeyeceğine dair kanaate varmalıdır. Bu kanaat, özellikle şüphelinin suçu işledikten sonraki davranışlarına dayanmalıdır. - Toplum ve şüpheli açısından yararlılık
Erteleme kararı, hem şüpheli hem de toplum açısından dava açılmasından daha yararlı olmalıdır. - Zararın giderilmesi
Suç nedeniyle mağdurun veya kamunun uğradığı zarar, aynen iade, suçtan önceki hale getirme veya tazmin yoluyla tamamen giderilmelidir. - Önödeme ve uzlaştırma kapsamı dışında olma
Önödeme veya uzlaşma kapsamında kalan suçlarda kamu davasının açılmasının ertelenmesi uygulanmaz (CMK m.171/2).
Tüm bu koşulların birlikte gerçekleşmesi zorunludur. Şartlardan herhangi biri eksikse, kamu davasının açılmasının ertelenmesi kararı verilemez.
Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi Uygulanamayacak Suçlar
CMK’nın 171/6. maddesine göre, aşağıda belirtilen suçlarda kamu davasının açılmasının ertelenmesi hükümleri uygulanmaz:
- Örgüt suçları: Suç işlemek amacıyla örgüt kurmak, yönetmek veya örgüte üye olmak; örgüt faaliyeti çerçevesinde işlenen suçlar.
- Kamu görevlileriyle ilgili suçlar: Kamu görevlisinin görevinden dolayı işlediği veya kamu görevlisine karşı görevinden ötürü işlenen suçlar; askerî suçlar.
- Cinsel dokunulmazlığa karşı suçlar: Cinsel taciz, cinsel saldırı, çocukların cinsel istismarı ve reşit olmayanla cinsel ilişki suçları.
Bu suç tiplerinde kamu davasının açılmasının ertelenmesi kararı verilmesi mümkün değildir.
Şüpheli ve suça ilişkin tüm şartlar gerçekleştiğinde, Cumhuriyet savcısı kamu davasının açılmasının ertelenmesi kararı verir ve bu kararı özel sisteme kaydeder.
Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi Kararına İtiraz Hakkı
Kamu davasının açılmasının ertelenmesi kararı, Cumhuriyet savcısı tarafından verilir; ancak hem şüpheli hem de suçtan zarar gören bu karara karşı itiraz hakkına sahiptir. Bu itiraz, kararın keyfiliğini önlemek ve adil yargılanma ilkesini korumak açısından önemli bir güvencedir.
Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 171. ve 173. maddelerine göre, kamu davasının açılmasının ertelenmesi kararına karşı iki hafta içinde itiraz edilebilir. Bu süre, kararın şüpheliye veya suçtan zarar görene tebliğ edildiği tarihten itibaren işlemeye başlar.
İtiraz, kararı veren Cumhuriyet savcısının görev yaptığı yer ağır ceza mahkemesinin yargı çevresindeki sulh ceza hâkimliğine yapılır (CMK m.173/1). Hâkimlik, dosya üzerinden yaptığı inceleme sonucunda erteleme kararını onaylayabilir veya kaldırabilir.
Bu sayede, kamu davasının açılmasının ertelenmesi kararının hem usul hem de içerik yönünden hukuka uygunluğu yargısal denetime tabi tutulmuş olur.
Erteleme Süresi, Şüphelinin Yükümlülükleri ve Zamanaşımı
Cumhuriyet savcılığı tarafından kamu davasının açılmasının ertelenmesi kararı verildiğinde, şüpheli hakkında beş yıl süreyle bir denetim süreci başlar. Bu süre boyunca şüpheli, kasten yeni bir suç işlememekle yükümlüdür (CMK m.171/4).
Bu beş yıllık süreç, yalnızca bir gözlem süresi değildir; aynı zamanda şüphelinin topluma yeniden kazandırılmasına yönelik bir fırsat niteliği taşır. Şüpheli bu dönemde örnek bir davranış sergiler, yükümlülüklerini ihlal etmez ve yeni bir suç işlemezse, Cumhuriyet savcısı erteleme süresi sonunda kovuşturmaya yer olmadığına karar verir.
Bu durumda, şüpheli hakkında daha önce verilen kamu davasının açılmasının ertelenmesi kararı da adli sicil kayıtlarından tamamen silinir.
Zamanaşımı açısından da önemli bir husus bulunur: Erteleme kararı verildiği anda, dava zamanaşımı süresi işlemeyi durdurur. Bu, teknik olarak “kesilme” değil, “durma” nedenidir. Yani erteleme süresi dolana kadar zamanaşımı ilerlemez.
Eğer şüpheli, bu beş yıllık sürede kasıtlı bir suç işlerse, Cumhuriyet savcısı dosyayı yeniden ele alır ve iddianame düzenleyerek kamu davası açar.
Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi ve Adli Sicil (Sabıka Kaydı)
Kamu davasının açılmasının ertelenmesi kararları, genel adli sicil kayıtlarına değil, sadece bu kuruma özgü özel bir sisteme kaydedilir (CMK m.171/5). Bu kayıtlar gizlidir ve yalnızca bir soruşturma veya kovuşturma kapsamında Cumhuriyet savcısı, hâkim veya mahkeme tarafından talep edilmesi halinde erişilebilir.
Bu nedenle, kişi iş başvurusu, memuriyet, ihale veya başka bir resmi süreçte adli sicil belgesi talep ettiğinde, bu belgede kamu davasının açılmasının ertelenmesi bilgisi yer almaz.
Erteleme kararı, bir hüküm veya mahkûmiyet kararı olmadığından, kişinin sabıka kaydına işlenmez. Bu yönüyle, şüpheli açısından hem rehabilite edici hem de toplumsal itibarın korunmasını sağlayan bir düzenleme niteliği taşır.
Uyuşturucu Madde Kullanma Suçu ve Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi
Kamu davasının açılmasının ertelenmesi kurumu, uyuşturucu madde kullanma suçu bakımından özel bir düzenlemeye sahiptir. Türk Ceza Kanunu’nun 191. maddesine göre, kullanmak için uyuşturucu veya uyarıcı madde satın alan, kabul eden, bulunduran ya da kullanan kişi hakkında Cumhuriyet savcısı, beş yıl süreyle kamu davasının açılmasının ertelenmesi kararı verebilir.
Bu durumda CMK m.171’deki genel şartlar aranmaz. Yani şüphelinin sabıkası, zarar giderimi veya kanaat şartı gibi koşulların bulunması gerekmez. Bu yönüyle TCK m.191, genel düzenlemeden ayrılarak daha esnek bir uygulama öngörür.
Erteleme süresi boyunca şüpheli hakkında en az bir yıl süreyle denetimli serbestlik tedbiri uygulanır. Savcı gerekli görürse bu süre, üçer aylık periyotlarla toplamda bir yıl daha uzatılabilir. Ayrıca, şüphelinin tedaviye ihtiyacı varsa, bu süre zarfında tedaviye tabi tutulması kararlaştırılabilir.
Şüpheli, erteleme süresi boyunca şu yükümlülüklere uymak zorundadır:
- Uyuşturucu veya uyarıcı madde satın almamak, bulundurmamak veya kullanmamak,
- Cumhuriyet savcısının belirlediği tedavi ve denetimli serbestlik programına uymak.
Bu yükümlülüklere uygun davranan şüpheli hakkında sürenin sonunda kovuşturmaya yer olmadığına karar verilir.
Ancak, şüpheli bu kuralları ihlal ederse, savcılık kamu davası açar. Özellikle şu durumlarda dava açılır:
- Yükümlülüklere aykırı hareket edilmesi,
- Tedavi gereklerine uymamakta ısrar edilmesi,
- Erteleme süresi içinde yeniden uyuşturucu madde bulundurmak, satın almak veya kullanmak.
Aynı Şüpheli Hakkında Birden Fazla Erteleme Kararı Verilmesi
Kamu davasının açılmasının ertelenmesi kararının kesinleşmesine kadar aynı kişi tarafından işlenen kullanmak için uyuşturucu bulundurma veya kullanma fiilleri, tek bir suç olarak değerlendirilmelidir.
Örneğin, failin 2025 yılı içinde üç ayrı tarihte (01.05.2025, 01.10.2025 ve 01.12.2025) uyuşturucu madde kullanma eyleminde bulunması halinde, bu üç fiil için ayrı ayrı soruşturma yürütülse bile, bunlar birleştirilerek tek bir kamu davasının açılmasının ertelenmesi kararı verilmelidir.
Ancak, failin eylem sayısının fazlalığı nedeniyle cezanın belirlenmesinde TCK m.61 uyarınca alt sınırdan uzaklaşılması mümkündür.
Yargıtay 10. Ceza Dairesi’nin 2025/4913 sayılı kararında da belirtildiği üzere, kesinleşmeden önceki fiiller tek suç olarak değerlendirilirken, erteleme kararının kesinleşmesinden sonraki eylemler yeni bir suç olarak kabul edilir.
Eğer usule aykırı şekilde aynı kişi hakkında birden fazla kamu davasının açılmasının ertelenmesi kararı verilmişse, bunlardan yalnızca usulüne uygun şekilde verilmiş ve kesinleşmiş olan ilk karar geçerlidir.
Dayanak alınan ilk karar sonucunda “ceza verilmesine yer olmadığına” veya “beraat” kararına hükmedilmişse, önceki kamu davasının açılmasının ertelenmesi kararı hukuki geçerliliğini yitirir ve kovuşturma şartı ortadan kalkar.
Ayrıca Yargıtay 10. Ceza Dairesi’nin 2025/8597 sayılı kararına göre, yargılama sırasında suç vasfı değişip uyuşturucu ticareti suçundan uyuşturucu kullanma suçuna dönüşen kişiler hakkında verilen hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB) kararı, eğer TCK m.191/3 uyarınca tedavi ve denetimli serbestlik tedbirine yer verilmemişse, kamu davasının açılmasının ertelenmesi yerine geçmez. Bu durumda, kişi tekrar suç işlerse yeni bir erteleme kararı verilmesi mümkündür.
Tüm bu düzenlemeler, kamu davasının açılmasının ertelenmesi kurumunun hem birey hem de toplum açısından ıslah edici, ikinci bir şans tanıyan bir mekanizma olarak işlev gördüğünü gösterir.
Avukat Gökhan Yağmur Kimdir?
Av. Gökhan Yağmur, İstanbul merkezli olarak faaliyet gösteren, ceza hukuku, aile hukuku, ticaret hukuku ve fikri mülkiyet hukuku alanlarında uzmanlaşmış bir avukattır. Uzun yıllara dayanan mesleki deneyimiyle birlikte yalnızca dava ve uyuşmazlıkların çözümünde değil, aynı zamanda önleyici hukuk danışmanlığı, sözleşme yönetimi ve şirketlere stratejik hukuki destek sunmaktadır.
Ceza yargılamaları, boşanma ve velayet davaları, ticari uyuşmazlıklar ve marka–patent süreçlerinde müvekkillerine etkin savunma ve çözüm odaklı yaklaşımıyla hizmet vermektedir. Ayrıca TÜRKPATENT, USPTO ve EUIPO nezdinde marka tescili ve fikri mülkiyet koruması konularında hem yerli hem de yabancı müvekkillere danışmanlık sağlamaktadır. – Turkey Brand Law
Kurucusu olduğu Hukuk Plus, HukukBankasi.net ve diğer dijital projeleriyle hukuk öğrencileri, stajyer avukatlar ve meslektaşlara yönelik özgün bir ekosistem geliştirmiştir. Bu sayede hukuk bilgisinin paylaşımı, güncel içtihatların takibi ve mesleki dayanışmanın güçlenmesine katkı sunmaktadır.
Av. Gökhan Yağmur, girişimci vizyonu ile yalnızca klasik avukatlık hizmeti sunmakla kalmayıp; marka yönetimi, e-ticaret hukuku, uluslararası şirket danışmanlığı ve dijital hukuk çözümleri alanlarında da fark yaratan çalışmalara imza atmaktadır.
Daha fazla bilgi için:
📌 www.gokhanyagmur.com
📌 www.gokhanyagmur.com.tr
📞 0542 157 06 34
Yolculuk Süresini Hesaplayın
Yakındaki yerler için seyahat süresini ve yol tariflerini görün
