Özel Evrakta Sahtecilik Nedir? TCK 207 Kapsamı, Unsurları ve Cezası (Güncel Rehber)
Özel Evrakta Sahtecilik (TCK 207) Nedir? Unsurlar, Seçimlik Hareketler ve Cezası, Şikayet–zamanaşımı, HAGB/erteleme, TCK 208–211–212 bağlantısı ve örnek Yargıtay kararları.
Özel Evrakta (Belgede) Sahtecilik Nedir? (TCK 207)
Özet: Özel evrakta sahtecilik, yazılı, okunabilir ve hukuki değer taşıyan özel belgenin sahte biçimde düzenlenmesi, değiştirilmesi ve kullanılmasıyla ortaya çıkan bir suçtur. Özel evrakta sahtecilik ile resmi evrakta sahtecilik arasındaki temel ayrım, belgenin niteliğinden kaynaklanır: resmi belgeler kamu görevlisince görev kapsamında düzenlenirken, özel belgeler kişiler arası ilişkilerde herkesçe oluşturulabilir.
Açıklama:
Özel evrak, yazılı ve okunabilir nitelikte olup, hukuk düzeni bakımından sonuç doğurma kapasitesine sahip belgelerdir. Resmi evrakta sahtecilikte konu belge kamu görevlisinin yetkisi dahilinde düzenlenirken, özel evrakta sahtecilik kişiler arasında kullanılan ve herkesçe düzenlenebilen özel belgeler üzerinde gerçekleşir. Bu nedenle, suçun konusunu oluşturan belgenin “özel” nitelikte olması ayırt edici unsurdur.
Özel Belgede (Evrakta) Sahteciliğin İşleniş Biçimleri
Özet: TCK 207, özel evrakta sahtecilik suçunu üç seçimlik hareketle kasten işlenebilir şekilde düzenler. Bu hareketlerden herhangi birinin gerçekleşmesi suçu oluşturur; aynı özel belgeyle aynı fail tarafından farklı zamanlarda işlenmesi halinde de tek ceza verilir.
Seçimlik Hareketler (Genel Çerçeve)
- Özel bir belgenin sahte olarak düzenlenip kullanılması,
- Gerçek bir özel belgenin aldatıcı şekilde değiştirilerek kullanılması,
- Sahte olduğu bilinen özel belgenin kullanılması.
Bu hareketlerden herhangi biri tek başına özel evrakta sahtecilik suçunun oluşumu için yeterlidir. Aynı belgeyle, aynı kişi tarafından farklı zamanlarda icra edilse dahi tek cezaya hükmolunur.
Özel Evrakta (Belgede) Sahtecilik ve Şikayet–Zamanaşımı
Özet: Özel evrakta sahtecilik şikayete bağlı değildir; bu nedenle 6 aylık şikayet süresi uygulanmaz. Suçun dava zamanaşımı 8 yıldır; bu süre içinde savcılık re’sen soruşturma başlatabilir ve müşteki her aşamada davaya katılabilir.
Açıklama:
TCK m. 73’te öngörülen 6 aylık süre, yalnız şikayete bağlı suçlar için geçerlidir; özel evrakta sahtecilik bu kapsamda değildir. Bununla birlikte, 8 yıllık dava zamanaşımı içinde ihbar/şikayet yapılması halinde soruşturma yürütülür. Şikayet hangi evrede olursa olsun, müştekinin davaya “müdahil” sıfatıyla katılması mümkündür.
Özel Belgede (Evrakta) Sahtecilik Suçunun Seçimlik Hareketleri
Özet: Resmi evrakta sahtecilikten farklı olarak özel evrakta sahtecilikte belgenin kullanılması zorunludur. Üretme/düzenleme/değiştirme tek başına yeterli değildir; mutlaka kullanma fiiliyle tamamlanır.
1) Özel Belgenin Sahte Olarak Düzenlenmesi ve Kullanılması (TCK 207/1)
Özet: Fail, sahte bir özel belge düzenler ve aynı belgeyi kullanır; kullanılmadığı durumda suç oluşmaz.
Açıklama:
TCK m. 207/1’deki seçimlik hareketlerden biri, özel belgenin sahte olarak düzenlenmesi ve kullanılmasıdır. Suçun varlığı için düzenleme eylemi tek başına yeterli değildir; belgenin kullanılması zorunlu unsur niteliğindedir.
Örnekler: Sahte kira sözleşmesi ya da gider pusulası düzenleyip vergi idaresine sunmak; bir başkasının adına özel belge imzalayıp üçüncü kişiye vermek gibi fiiller özel evrakta sahtecilik olarak değerlendirilir.
2) Gerçek Özel Belgenin Değiştirilmesi ve Kullanılması (TCK 207/1)
Özet: Gerçek bir özel belge, ekleme–çıkarma–kazıma gibi işlemlerle değiştirilir ve kullanılır; değişiklik belgenin hukuki delil değerini etkiler.
Açıklama:
Ön koşul, ortada gerçek bir özel belgenin bulunmasıdır. Yapılan değişiklikler, belgenin hukuki sonuç doğurma gücünü farklılaştırmalıdır. Yazının değiştirilmesi veya eklenmesi, imza/tarihin silinmesi–değiştirilmesi gibi müdahaleler, değiştirilen belgenin kullanılmasıyla birlikte özel evrakta sahtecilik oluşturur.
3) Sahte Olduğu Bilinen Özel Belgenin Kullanılması (TCK 207/2)
Özet: Fail belgeyi sahte düzenleyen/değiştiren kişi değildir; sahte olduğunu bilerek bu özel belgeyi kullanır.
Açıklama:
Bu halde failin kastı, belgenin sahte olduğunun bilinmesine dayanır ve kullanım fiiliyle suç tamamlanır.
İçerik Sahteciliği (Fikrî Sahtecilik) Kapsam Dışı:
Özel evrakta sahtecilik yalnızca maddî sahtecilik (taklit, ekleme–çıkarma) hallerini kapsar; fikrî sahtecilik cezalandırılmaz. Örneğin, gerçekte bulunmayan bir kira ilişkisini varmış gibi düzenlemek içerik sahteciliğidir ve TCK m. 207 kapsamında suç oluşturmaz. Maddede yalnız “belgeyi sahte düzenleme” ve “gerçek belgedeki maddî değişiklik” halleri öngörülmüştür.
“Salt yalan beyan” içeren özel belgeler, özel evrakta sahtecilik suçunun maddi konusunu oluşturmaz (Y11CD-K.2022/1033).
Hangi Belgeler Özel Evrakta Sahtecilik Suçunun Konusu Olabilir?
Özet: Dilekçe, fatura, işe giriş bildirgesi, banka teminat mektubu, vergi beyannamesi, kira sözleşmesi, mal teslim–tesellüm fişi, adi apartman makbuzu, özel doktor raporu–reçete gibi özel evraklar suçun konusunu oluşturabilir.
Açıklama ve Sınırlar:
- Bono, çek, poliçe gibi kambiyo senetleri ile vasiyetname ve tahvil, kural olarak özel belgedir; ancak TCK m. 210 uyarınca resmi belge olarak kabul edilir. Buna karşılık, zorunlu unsurları eksik olduğu için kambiyo vasfını yitiren çek/poliçe/bonolar özel evrakta sahtecilik konusuna girebilir.
- Bir avukatın müvekkiline verdiği evrakların, avukatın onayı olmaksızın müvekkilce değiştirilmesi de özel evrakta sahtecilik oluşturur.
- “Açığa atılan imza” tek başına özel belge sayılmaz; içeriği bulunmayan boş kağıt özel belge niteliği kazanmaz. Bu tür durumlar TCK m. 209 kapsamındaki “açığa imzanın kötüye kullanılması”na girer.
- Aslı bulunmayan bir evrakın “resmi belgenin fotokopisi” olduğu iddiasıyla onaylanması halinde özel evrakta sahtecilik söz konusu olur (Yargıtay 6. CD, 2014/14972 K.).
- Sahte düzenlenen kira sözleşmesinin noterce onaylatılması, noter işleminin kendisinde sahtecilik olmadığı için özel evrakta sahtecilik olarak değerlendirilir (Yargıtay 11. CD, 2007/4387 K.).
Özel Evrakta (Belgede) Sahtecilik Suçunun Şartları ve Unsurları
Özet: Özel evrakta sahtecilikte belgenin yazılı–okunabilir olması, hukuki değer taşıması ve düzenleyenin belgeden anlaşılabilir olması gerekir. Bu nitelikler yoksa suçun maddi konusu oluşmaz.
(1) Yazılı ve Okunabilir Belge Şartı
Özel belgenin yazılı olması ve anlam bütünlüğü taşıyan bir dil/form/şekil içermesi gerekir. Türkçe veya başka dilde düzenlenmesi fark yaratmaz; okunabilirlik yeterlidir. Okunamayan ve kapsamı anlaşılamayan evrakın hukuki sonuç doğurması beklenemez.
(2) Hukuki Değer (İspat Yeteneği) Şartı
Belgenin hukuki değer taşıması, yani bir hakkın doğumuna ya da sona ermesine etkili olabilecek ispat gücüne sahip olması gerekir. Sadece bir düşünceyi veya maddi olayı anlatan her yazı, tek başına özel belge niteliği kazanmaz.
(3) Düzenleyenin Belirlenebilirliği
Belgeyi düzenleyen kişinin belgeden anlaşılabilir olması şarttır. Buradaki düzenleyici, belgeyi fiilen yazan değil; adına düzenlenen kişidir. İmza–isim gibi unsurlar düzenleyiciyi gösterir. Önemli olan, düzenleyenin kimliğinin belgeden tespit edilebilir olmasıdır.
Zarar İhtimali ve Aldatma Yeteneği
Özet: Özel evrakta sahtecilik kamu güvenine karşı bir suçtur. Suçun oluşumu için belgenin zarar ihtimali ve aldatma yeteneği taşıması aranır; bu değerlendirme belgenin objektif özelliklerine göre yapılır.
Zarar İhtimali
Belgenin somut bir zarara yol açması şart değildir; zarar doğurma olasılığı yeterlidir. Hukuken zarar sonucu doğurmaya elverişli olmayan evrak üzerinden özel evrakta sahtecilikten söz edilemez.
Aldatma Yeteneği
Aldatıcılık gücü, mağdurun kişisel özelliklerine göre değil, belgenin objektif niteliklerine göre ölçülür. Sahteciliğin ilk bakışta herkesçe anlaşılabilir olması halinde suç oluşmaz. Uygulamada aldatma yeteneğinin tespiti için mahkemelerce bilirkişi incelemesi yapılır; teknik süreçlerin etkin takibi bakımından müdafaanın avukat aracılığıyla yürütülmesi itiraz haklarının kullanılmasını kolaylaştırır.
Özel Belgeyi Bozmak, Yok Etmek veya Gizlemek (TCK 208)
Özet: TCK 208, özel belgeyi bozma, yok etme veya gizleme fiillerini ayrıca suç olarak düzenler. Belgenin fiziksel yapısına müdahale edilmesi veya erişiminin engellenmesi yeterlidir; yaptırım 1–3 yıl hapis cezasıdır.
Açıklama:
Kira sözleşmesinin yırtılması, el yazılı vasiyetnamenin yakılması gibi eylemler belgeyi hukuken kullanılamaz hale getirir ve TCK 208 kapsamındaki suçu oluşturur. Bu düzenleme, özel evrakta sahtecilikten bağımsızdır.
Özel Evrakta (Belgede) Sahtecilik Suçu Cezası
Özet: Özel evrakta sahtecilik suçu için kanuni yaptırım 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezasıdır. Ceza, seçimlik hareket fark etmeksizin aynıdır; bazı hallerde indirim–artırım hükümleri gündeme gelir.
Açıklama:
- TCK 211: Suç, bir hukuki ilişkiye dayanan alacağın ispatı veya gerçek bir durumun belgelenmesi amacıyla işlenmişse verilecek ceza 1/2 oranında indirilir. Failin, kanıtlamak istediği olaya gerçekten inançla hareket etmiş olması yeterlidir; olayın doğruluğu ayrıca aranmaz.
- TCK 212: Özel belgenin başka bir suçun işlenmesi sırasında kullanılması halinde, fail hem özel evrakta sahtecilikten hem de işlenen diğer suçtan ayrı ayrı cezalandırılır.
Özel Belgede Sahtecilik ve Nitelikli Dolandırıcılık
Özet: Dolandırıcılık, hileli davranışlarla bir kimsenin aldatılıp menfaat temin edilmesidir. Özel evrakta sahtecilik ile (basit veya nitelikli) dolandırıcılık birlikte işlenebilir ve TCK 212 gereği ayrı ayrı cezalandırma söz konusu olur.
Açıklama:
Ceza hukukunda “kaç fiil–kaç suç” ilkesi kural olmakla birlikte, özel evrakta sahtecilik ile dolandırıcılığın birlikte işlendiği hallerde ikili yaptırım uygulanır. Böylece hem sahtecilik eylemi hem de hileyle menfaat sağlama fiili yaptırıma bağlanır.
Adli Para Cezası, HAGB ve Erteleme İmkanları
Özet: Özel evrakta sahtecilikte hükmolunan hapis cezasının süresine göre adli para cezasına çevirme, HAGB ve erteleme kurumları uygulanabilir.
Açıklama:
- Adli Para Cezası: Hükmedilen hapis cezası 1 yıl veya altında ise adli para cezasına çevrilebilir.
- HAGB: 2 yıl veya altındaki hapis cezalarında hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilebilir; belirlenen denetim süresi koşullarıyla sonuç doğurmaz.
- Erteleme: 2 yıl veya altındaki hapis cezalarında cezanın ertelenmesi de mümkündür.
Özel Evrakta Sahtecilikte Zamanaşımı ve Uzlaştırma
Özet: Özel evrakta sahtecilik şikayete tabi değildir; savcılık zamanaşımı içinde re’sen soruşturabilir. Suçun temel zamanaşımı süresi 8 yıldır ve uzlaştırma kapsamında değildir.
Açıklama:
Şikayete tabi olmaması nedeniyle süre sınırlaması bulunmaz; 8 yıllık dava zamanaşımı süresi içinde özel evrakta sahtecilik nedeniyle ihbar/şikayet yapılabilir ve mağdur, istemesi halinde “müdahil” olarak davaya katılabilir. Suç, uzlaşma prosedürüne elverişli suçlar arasında sayılmamıştır.
Sık Karşılaşılan Uygulama Noktaları (Özet Listesi)
- Kullanma: Özel belgede düzenleme/değiştirme kullanma ile tamamlanır.
- Maddî–Fikrî Ayrımı: Özel evrakta sahtecilik yalnız maddî sahteciliği kapsar; fikrî sahtecilik kapsam dışıdır.
- Aldatma Yeteneği: Objektif ölçütlerle değerlendirilir; ilk bakışta anlaşılabilir sahtecilikte suç oluşmaz.
- TCK 210/211/212: Özel–resmi belge ayrımı, indirim nedeni ve başka suçla birlikte kullanımda ayrı ayrı cezalandırma hükümleri birlikte gözetilir.
- TCK 208: Belgeyi bozma–yok etme–gizleme ayrı suçtur ve 1–3 yıl hapis yaptırımı öngörür.
- Zamanaşımı: 8 yıl, şikayete tabi değildir; uzlaşma kapsamında değildir.
Kaynak Niteliğindeki Yargıtay Örnekleri (Metindeki Atıflar)
- Yargıtay 6. Ceza Dairesi, 2014/14972 K. – Aslı bulunmayan ve “resmi belgenin fotokopisi” denilerek onaylatılan evrakta özel evrakta sahtecilik değerlendirmesi.
- Yargıtay 11. Ceza Dairesi, 2007/4387 K. – Sahte kira sözleşmesinin noterden onaylatılması halinde özel evrakta sahtecilik kabulü.
- Y11CD-K.2022/1033 – Fikrî sahtecilik (salt yalan beyan) kapsam dışıdır; özel evrakta sahtecilik suçunun maddi konusu olmaz.
Sonuç
Özet: Özel evrakta sahtecilik, yalnızca maddî sahtecilik hallerini kapsayan ve kullanma unsuru ile tamamlanan, kamu güvenini hedef alan bir suçtur. TCK 207’nin seçimlik hareketleri, TCK 208–211–212 ile birlikte yorumlanarak cezalandırma ve indirim/ayrık hükümler belirlenir; suç şikayete tabi olmayıp 8 yıllık zamanaşımı süresi içinde re’sen soruşturulabilir.
Özel Evrakta Sahtecilik Suçu Yargıtay Kararları (TCK 207): Tanım, Uygulama ve Kritik İçtihatlar
Özel evrakta sahtecilik suçu (TCK 207) nedir? Ceza hukukunda özel belge tanımı, zincirleme suç, “faydasız sahtecilik”, içerik (fikrî) sahteciliği istisnası, TCK 210–211, özel kanun hükümleri ve seçilmiş Yargıtay kararları.
Ceza Hukukunda Özel Belge Nedir?
Özet: Özel belge, tıpkı resmî belge gibi kanıt değeri ve hukuki sonuç doğurma kapasitesi bulunan yazılı evraktır. Ancak kapsamı çoğunlukla kişiler arası ilişkilerle sınırlıdır ve koruma alanı “belgenin varlığı” üzerinedir. Özel evrakta sahtecilik, bu korumayı hedef alan bir kamu güveni suçudur; bu nedenle kullanma unsurunun gerçekleşmesi aranmaktadır.
Açıklama:
Ceza hukukunda belge; belirli bir düşünceyi, hukuki ilişkiyi veya vakıayı yansıtan; düzenleyicisi anlaşılabilen; hukuki sonuç doğurmaya elverişli irade beyanını içeren yazılı evraktır. Yazılılık, hukuken korunmaya değer içerik ve düzenleyenin kimliğinin belgeden anlaşılabilirliği temel öğelerdir. Özel belge, resmî belge sayılmasını gerektiren unsurları taşımayan; kamu görevlisi olmayan gerçek veya tüzel kişilerce düzenlenen evraktır. Örnekler: banka yazısı, kredi sözleşmesi, teminat mektubu, adi senet, fatura, mal/vergi/gümrük beyanı, sigorta giriş bildirimi, mektup, özel tutanak, kira sözleşmesi, tahliye taahhüdü, dilekçe ve ihbar yazıları.
Kimi özel belgeler (hisse senedi, kambiyo senedi, tahvil vb.), TCK m.210/1 uyarınca resmî belge gibi kabul edilir; fakat unsur eksikliğiyle bu nitelik kaybedildiğinde belge özel sayılır (ör. tanzim tarihi bulunmayan çek/bono). Kamu görevlisinin göreviyle ilgisi olmayan belgeleri de özel belgedir (CGK 2021/97 E., 2022/155 K.). Özel evrakta sahtecilik suçunda fail herkes olabilir; özgü suç değildir ve suçun maddi konusu “belge”dir.
Özel Belgede Sahtecilik ve Zincirleme Suç
Özel evrakta sahtecilik seçimlik hareketlidir; kanuni tanımdaki alternatif fiillerden biri dahi suçu tamamlar. Aynı özel belge üzerinde birden çok seçimlik hareketin gerçekleşmesi, tek suç oluşturur; sırf bu nedenle zincirleme suç hükümleri uygulanmaz.
Açıklama:
Seçimlik hareketlerin (düzenleme–kullanma, değiştirme–kullanma, sahte olduğunu bilerek kullanma) birkaçı birlikte işlense bile, aynı özel belgeye yönelik olduğunda tek suç söz konusudur. Nitekim, sanığın sahte kira sözleşmesini hem vergi dairesine hem de ruhsat işlemlerinde kullanması şeklindeki süreğen kullanım, hukuki sonuç doğurmayan tekrar niteliği taşıyorsa tek bir özel evrakta sahtecilik kabule yeterlidir; zincirleme suç hükümleri uygulanamaz (Yargıtay 11. CD, K. 2014/14591). Özel evrakta sahtecilik burada tek suç olarak değerlendirilmelidir.
“Faydasız Sahtecilik” Halinde Beraat İhtimali
Suça konu belgenin hukuki sonucu etkilememesi veya somut olayda belgenin kullanılmasıyla istenen sonucun zaten değişmeyecek olması hâlinde, eylem “faydasız sahtecilik” kapsamında kalabilir. Bu durumda özel evrakta sahtecilik yönünden mahkûmiyet kurulamaz.
Açıklama:
Sahte maaş bordrosuyla kredi başvurusu iddiasında, bankanın belgeden bağımsız şekilde krediyi verip vermeyeceği araştırılmalı; ödemelere ilişkin kayıtlar getirtilmeli; belgenin sonucu etkileyip etkilemediği tartışılmalıdır (Yargıtay 11. CD, K. 2014/11081). Kat mülkiyeti kararında sahte imzanın, kararın geçerliliğini değiştirmediği durumda da faydasız sahtecilik gündeme gelebilir (Yargıtay 11. CD, K. 2019/1805). Özel evrakta sahtecilik suçunun oluşumu için aldatma gücü ve zarar ihtimali önem taşır.
Özel Belgede Sahtecilikte İçerik Sahteciliği (Fikrî Sahtecilik) Yoktur
Özet: TCK m.207, yalnız maddî sahtecilik hallerini (taklit/ekleme-çıkarma) kapsar; fikrî sahtecilik cezalandırılmaz. Salt gerçeğe aykırı içerik oluşturmak, özel evrakta sahtecilik suçunun kapsamı dışındadır.
Açıklama:
Maddî sahtecilik: sahte düzenleme veya gerçek belge üzerinde tahrifat. Fikrî sahtecilik: düzenleyen gerçek olup içeriğin gerçeğe aykırı kaleme alınmasıdır. Kaza tespit tutanağındaki gerçeğe aykırı içerik nedeniyle özel evrakta sahtecilik oluşmadığı kabul edilmiştir (Yargıtay 11. CD, E. 2021/38066, K. 2022/1033). Toplu yapı yönetim planına ilişkin tutanakta sonradan içerik eklenmesi de fikrî sahtecilik olarak görülmüş; özel evrakta sahtecilik unsurları oluşmadığından beraat gerektiği belirtilmiştir (Yargıtay 11. CD, 2020/304 E., 2020/6716 K.). Özel evrakta sahtecilik burada gündeme gelmez.
Gerçek Bir Durumun Belgelenmesi Amacıyla Sahtecilik (TCK 211)
Özet: Özel evrakta sahtecilik, bir alacağın ispatı veya gerçek bir durumun belgelenmesi amacıyla işlenmişse ceza 1/2 oranında indirilir. Failin, olayın doğruluğuna iyi niyetle inanması yeterlidir.
Açıklama (Örnek İçtihatlar):
- Tarımsal destek için sahte kira sözleşmesi düzenleyen sanıkların arazileri rızayla fiilen kullandıkları anlaşılınca TCK m.211 uygulanmalıdır (Yargıtay 15. CD, K. 2015/30608).
- Gerçekte kiralama ilişkisi bulunan olayda sahte sözleşmeyle kullanım nedeniyle TCK m.211 uyarınca indirim gerekir (Yargıtay 21. CD, K. 2016/899).
- Müşterek taşınmaz üzerinde tarımsal destek alınmasına dair muvafakatname olayında, taşınmazın fiilen kim tarafından kullanıldığı araştırılarak TCK m.211 değerlendirilmelidir (Yargıtay 11. CD, E. 2020/945, K. 2022/2640).
- Makinenin satın alındığı ve KDV’ye yansıtıldığı savunmaları karşısında, “gerçek durumun belgelenmesi” kapsamında olup olmadığı tartışılmalıdır (Yargıtay 11. CD, E. 2021/42306, K. 2022/2009).
Bu örneklerde özel evrakta sahtecilik ile TCK 211’in kesişimi açıkça görülmektedir.
Sahte GSM (Telefon) Abonelik Sözleşmesi: Özel Hüküm Uygulaması
Özet: Kişinin rızası dışında abonelik tesisi veya gerçeğe aykırı evrak düzenlenmesi hâllerinde, Elektronik Haberleşme Kanunu’ndaki özel hükümler uygulanır; somut olaya göre özel evrakta sahtecilik yerine özel kanun maddeleri devreye girebilir.
Açıklama:
Yargıtay, sahte GSM abonelik sözleşmelerinde 5809 sayılı Kanun’un 56 ve 63. maddelerinin yaptırım getirdiğini; bu nedenle özel evrakta sahtecilik yerine özel hükmün uygulanmasını belirtmiştir (Yargıtay 11. CD, K. 2014/14265). Benzer şekilde, 2014 tarihli kanun değişikliği sonrasında ön ödeme önerisi ve özel hüküm gözetilmeden beraat kararı verilmesi bozma nedenidir (Yargıtay 11. CD, K. 2019/5118). Özel evrakta sahtecilik ile özel hüküm ayrımı özellikle abonelik işlemlerinde önem taşır.
Kambiyo Senetlerinde Özel Evrakta Sahtecilik / Resmî Evrakta Sahtecilik
Özet: Çek/poliçe/bononun TTK’daki zorunlu unsurları yoksa belge özel sayılır; bu hâlde yapılan sahtecilik özel evrakta sahtecilik oluşturur. Zorunlu unsurlar tam ise resmî evrakta sahtecilik gündeme gelebilir.
Açıklama:
Tanzim tarihi bulunmayan senetler özel belge niteliğindedir; bu durumda sahtecilik TCK m.207 kapsamında değerlendirilir (Yargıtay 11. CD, K. 2016/2605). Özel evrakta sahtecilik burada tipik uygulanma alanını bulur.
Özel Belgede Sahtecilik ile Resmî Evrakta Sahtecilik Birlikte Göründüğünde
Özet: Her iki suçta korunan yarar kamu güvenidir ve unsurlar benzerlik gösterir. Bazı durumlarda aynı suç kapsamında zincirleme resmî belgede sahtecilik kabul edilerek ayrıca özel evrakta sahtecilikten mahkûmiyet kurulmaz.
Açıklama:
CGK, sahte nüfus cüzdanı ve sürücü belgesi ile yapılan oto kiralama sözleşmesinde, eylemleri zincirleme resmî belgede sahtecilik olarak nitelemiş; ayrıca özel evrakta sahtecilikten mahkûmiyeti hukuka aykırı bulmuştur (CGK, K. 2015/495; Yargıtay 11. CD, K. 2012/21239; 2012/10896). Bu yaklaşım, özel evrakta sahtecilik ile resmî sahtecilik arasındaki içtima sorunlarında belirleyicidir.
Özel Evrakta Sahtecilik Suçunda Mağdurun Rızası
Özet: Belgeye önceden verilmiş açık veya zımni rıza varsa ve fail zarar verme bilinciyle hareket etmiyorsa, özel evrakta sahtecilik kastı oluşmaz.
Açıklama:
Rıza, fiilden önce açıklanmalı ve failin mağdura zarar vermeyeceği inancıyla hareket ettiği anlaşılmalıdır. Kira sözleşmesinde kiraya veren adına atılan imzada önceden rıza saptandığında beraat gerekir (Yargıtay 11. CD, 2018/3042 E., 2020/4508 K.). Kooperatif üyelik başvurusunda kardeş adına imza atılması olayında da rıza ve zarar yoksa kastın varlığından söz edilemez (Yargıtay 11. CD, K. 2017/1575). Özel evrakta sahtecilik burada manevi unsur yönünden oluşmamaktadır.
SGK’ya Fiilen Çalışmayan Kişinin İşçi Olarak Bildirilmesi
Özet: Fiilen çalışmayan kişilerin çalışmış gibi gösterilerek SGK’ya işe giriş bildirgesi verilmesi, somut olayda zincirleme özel evrakta sahtecilik olarak nitelendirilmiştir.
Açıklama:
Muhasebecinin birden çok bildirim yapması TCK m.207/1 ve 43/1 kapsamında değerlendirilmelidir (Yargıtay 11. CD, K. 2015/29867). Vekâletle işlem yapan muhasebecinin eylemlerinde de özel evrakta sahtecilik kabul edilmiştir (Yargıtay 11. CD, K. 2015/27247). Özel evrakta sahtecilik bu tür bildirimlerde sıkça tartışılır.
Özel Evrakta Sahtecilik ve Dolandırıcılık Suçu
Özet: Hileli davranışlarla menfaat temini ile sahte belgenin kullanılması bir aradaysa, özel evrakta sahtecilik ile (basit/nitelikli) dolandırıcılık birlikte oluşabilir.
Açıklama:
Narenciye bahçelerine ilişkin sahte satış sözleşmeleri ile tasarruf yetkisi varmış gibi menfaat temini hâlinde iki suç bir aradadır (Yargıtay 23. CD, K. 2015/6293). Özel evrakta sahtecilik bu içtima ilişkisinde bağımsız cezalandırılır.
Başkası Adına İmza Atma ve Özel Evrakta Sahtecilik
Özet: Yetkisiz olarak başkası adına imza taklidiyle makbuz düzenlenmesi, özel evrakta sahtecilik oluşturur.
Açıklama:
Okul müdürünün, okul aile birliği yöneticisinin imzasını taklit ederek makbuz düzenlemesi bu kapsamdadır (Yargıtay 23. CD, K. 2015/6139). Özel evrakta sahtecilik unsur ve fail yönüyle burada da tipiktir.
Dernek Yöneticisinin Sahte Gider Makbuzu Kullanması
Özet: Gerçekte ödeme yapılmadığı hâlde sahte gider makbuzu düzenlenmesi özel evrakta sahtecilik suçunu oluşturur.
Açıklama:
Emlakçılık kursu için ödeme yapılmadan ödenmiş gibi makbuz düzenlenmesi, özel evrakta sahtecilik olarak değerlendirilmiştir (Yargıtay 11. CD, K. 2014/9956).
Sınav Giriş Belgesinde Sahtecilik: Suç Vasfı ve Savunma Hakkı
Özet: Resmî nitelikteki sınav giriş belgesinin sahteciliği zincirleme resmî belgede sahtecilik kapsamında olabilir. İddianamede sevk maddesi TCK 207 gösterilmediği hâlde özel evrakta sahtecilikten hüküm kurulması, ek savunma verilmeden yapılamaz.
Açıklama:
Harran Üniversitesi Özel Yetenek Sınavı giriş belgesi örneğinde, suç vasfının resmî kabul edilmesi ve CMK m.226’ya aykırı biçimde savunma hakkı tanınmaksızın TCK 207’den mahkûmiyet bozma nedenidir (Yargıtay 11. CD, K. 2013/9202). Özel evrakta sahtecilik yerine resmî belge tartışması burada öne çıkmıştır.
“Kuvvetle Muhtemel” İmza Tespiti Yeterli Delil Değildir
Özet: Sadece “kuvvetle muhtemel” düzeyindeki imza tespiti, özel evrakta sahtecilik için mahkûmiyete elverişli kesin delil sayılmaz.
Açıklama:
Dilekçe altındaki imzanın sanığa kuvvetle muhtemel ait olduğu yönündeki rapor, şüpheyi gidermez; beraat gerekir (Yargıtay 21. CD, 2015/922 E., 2015/1092 K.). Özel evrakta sahtecilikte ispat standardı titizlik gerektirir.
Özel Evrakta Sahtecilik Suçunun Ayrıntılı Araştırılması Gerekir
Özet: Abonelik sözleşmelerinde sahtecilik iddialarında, imza incelemesi, HTS kayıtları, tutanakların akıbeti ve bağlantılı soruşturmalar birlikte değerlendirilmelidir.
Açıklama:
İş yeri kaşesi, yazı–imza aidiyeti, hattı fiilen kullanan kişilerin tespiti ve birleştirme ihtiyacı araştırılmadan mahkûmiyet kurulması bozma nedenidir (Yargıtay 11. CD, K. 2019/5102). Özel evrakta sahtecilik isnadında maddi gerçeğin tam aydınlatılması zorunludur.
Sahte Sigorta Poliçesi “Özel Belge”dir
Özet: Sigorta poliçelerinin iğfal kabiliyeti mahkemece incelenmeli; özel hukuk tüzel kişisine ait poliçeler TCK m.210 kapsamındaki resmî/kambiyo/emtia belgesi sayılmadığından özel belgedir.
Açıklama:
Mahkeme, poliçelerin özelliklerini zapta geçirerek aldatma gücünü değerlendirmelidir. İktisadi devlet teşekkülü niteliği bulunmayan şirket poliçeleri özel belgedir; resmî belge kabulüyle mahkûmiyet bozma sebebidir (Yargıtay 15. CD, K. 2018/2428). Özel evrakta sahtecilik bu nitelendirmeyle uygulanır.
Sahte Abonelik Sözleşmesi ve Özel Kanun Hükümleri
Özet: Kişinin rızası dışında tesis edilen aboneliklerde, Elektronik Haberleşme Kanunu’nun 56 ve 63. maddeleri öncelikli uygulanır; ön ödeme önerisi dahil süreç doğru işletilmelidir.
Açıklama:
Sanığın iş yerinde düzenlenen abonelik sözleşmelerinde imzaların katılana ait olmadığı tespiti ve menfaatin sanığa ait oluşu karşısında, değişen mevzuatın getirdiği özel hüküm ve ön ödeme rejimi gözetilmeksizin verilen beraat bozma nedenidir (Yargıtay 11. CD, K. 2019/5118). Özel evrakta sahtecilikten ayrım dikkatle yapılmalıdır.
Hizmet Nedeniyle Güveni Kötüye Kullanma ve Sahte Fatura
Özet: Hizmet ilişkisi bulunan durumda, tahrifatlı faturayla fazla ödeme alınması hâlinde özel evrakta sahtecilik ve hizmet nedeniyle güveni kötüye kullanma birlikte oluşabilir.
Açıklama:
Sigorta primi ve maaş ilişkisinin varlığı, vekâlet ve tahrifatlı faturanın özel belge niteliği birlikte değerlendirilerek iki suçun da oluştuğu kabul edilmiştir (Yargıtay 15. CD, K. 2019/7219). Özel evrakta sahtecilik burada eş zamanlı suç görünümündedir.
Son Değerlendirme
Özet: Özel evrakta sahtecilik, kamu güvenini hedef alan ve kullanma unsuru aranan bir suç tipidir. Yargıtay içtihatları; zincirleme suç ayrımı, faydasız sahtecilik, fikrî sahtecilik istisnası, TCK m.211 indirimi, özel kanunların önceliği ve ispat standardı gibi başlıklarda yol göstericidir.
Açıklama:
Olayın özelliklerine göre özel evrakta sahtecilik ile resmî sahtecilik ayrımı, içtima kuralları, mağdur rızası, aldatma yeteneği ve zarar ihtimali titizlikle değerlendirilmelidir. Suçun yaptırımları ve sonuçları bakımından soruşturma–kovuşturma süreçlerinde ayrıntılı delil incelemesi esastır.
Avukat Gökhan Yağmur Kimdir?
Av. Gökhan Yağmur, İstanbul merkezli olarak faaliyet gösteren, ceza hukuku, aile hukuku, ticaret hukuku ve fikri mülkiyet hukuku alanlarında uzmanlaşmış bir avukattır. Uzun yıllara dayanan mesleki deneyimiyle birlikte yalnızca dava ve uyuşmazlıkların çözümünde değil, aynı zamanda önleyici hukuk danışmanlığı, sözleşme yönetimi ve şirketlere stratejik hukuki destek sunmaktadır.
Ceza yargılamaları, boşanma ve velayet davaları, ticari uyuşmazlıklar ve marka–patent süreçlerinde müvekkillerine etkin savunma ve çözüm odaklı yaklaşımıyla hizmet vermektedir. Ayrıca TÜRKPATENT, USPTO ve EUIPO nezdinde marka tescili ve fikri mülkiyet koruması konularında hem yerli hem de yabancı müvekkillere danışmanlık sağlamaktadır. – Turkey Brand Law
Kurucusu olduğu Hukuk Plus, HukukBankasi.net ve diğer dijital projeleriyle hukuk öğrencileri, stajyer avukatlar ve meslektaşlara yönelik özgün bir ekosistem geliştirmiştir. Bu sayede hukuk bilgisinin paylaşımı, güncel içtihatların takibi ve mesleki dayanışmanın güçlenmesine katkı sunmaktadır.
Av. Gökhan Yağmur, girişimci vizyonu ile yalnızca klasik avukatlık hizmeti sunmakla kalmayıp; marka yönetimi, e-ticaret hukuku, uluslararası şirket danışmanlığı ve dijital hukuk çözümleri alanlarında da fark yaratan çalışmalara imza atmaktadır.
Daha fazla bilgi için:
📌 www.gokhanyagmur.com
📌 www.gokhanyagmur.com.tr
📞 0542 157 06 34
Yolculuk Süresini Hesaplayın
Yakındaki yerler için seyahat süresini ve yol tariflerini görün
