Egemenlik ve Kuvvetler Ayrılığı Nedir? Yasama, Yürütme ve Yargı Açıklaması + Test Soruları (2025 Anayasa Hukuku Konu Anlatımı)
📚 1. Egemenlik Nedir?
Egemenlik, bir devletin sınırları içindeki en üstün, bağımsız ve nihai irade kaynağıdır. İçte mutlak iktidar, dışta bağımsızlık anlamına gelir. Egemenliğin sahibi ve kullanımı, devlet şekline göre değişir.
1.1. Türkiye’de Egemenlik
1982 Anayasası madde 6:
“Egemenlik, kayıtsız şartsız milletindir.”
Millet bu egemenlik hakkını, yetkili organlar eliyle Anayasa ve kanunlara uygun olarak kullanır. Bu ifade, temsili demokrasi anlayışının temelidir.
📌 2. Kuvvetler Ayrılığı Teorisi
Kuvvetler ayrılığı, devletin yasama, yürütme ve yargı olmak üzere üç temel erkini birbirinden ayıran anayasal ilkedir. Bu ilke, ilk kez Montesquieu tarafından sistematik hâle getirilmiştir.
Amaç:
- Güçlerin tek elde toplanarak despotizme yol açmasını engellemek,
- Devlet gücünü dengelemek ve sınırlamaktır.
2.1. Türleri:
- Yumuşak kuvvetler ayrılığı (Parlamenter sistem)
- Keskin kuvvetler ayrılığı (Başkanlık sistemi)
📚 3. Kuvvetler (Erkler) Ayrılığı: Yasama – Yürütme – Yargı
3.1. Yasama
TBMM tarafından yürütülür. Kanun yapar, bütçeyi onaylar, yürütmeyi denetler.
Anayasa m.7:
“Yasama yetkisi, Türk Milleti adına Türkiye Büyük Millet Meclisinindir. Bu yetki devredilemez.”
3.2. Yürütme
Cumhurbaşkanı ve atadığı bakanlar tarafından gerçekleştirilir. Anayasa m.8:
“Yürütme yetkisi ve görevi, Cumhurbaşkanı tarafından Anayasaya ve kanunlara uygun olarak kullanılır ve yerine getirilir.”
3.3. Yargı
Bağımsız mahkemeler eliyle gerçekleştirilir. Anayasa m.9:
“Yargı yetkisi, Türk Milleti adına bağımsız ve tarafsız mahkemelerce kullanılır.”
📌 4. Türkiye’de Kuvvetler Ayrılığı
Türkiye’de kuvvetler ayrılığı fonksiyonel ve kurumsal olarak uygulanır.
Her erk kendi alanında bağımsızdır ancak birbirini denetleme yolları mevcuttur:
- Yasama yürütmeyi denetler.
- Yürütme, kanun teklif edemez ama TBMM’yi feshedebilir.
- Yargı, hem yasama hem yürütme işlemlerini denetler.
📘 5. Kuvvetler Ayrılığına İlişkin Öğretici Notlar
- Kuvvetler ayrılığı, anayasal devletin temelidir.
- “Yasama yetkisinin devredilemezliği”, TBMM’nin özgün rolünü korur.
- Yürütmenin işlemleri, idarî yargı; yasamanın kanunları ise Anayasa Mahkemesi denetimine tabidir.
- Yargı bağımsızlığı, hukuk devleti ilkesinin olmazsa olmazıdır.
📌 Hazırlayan:
Avukat Gökhan Yağmur
Tüm anayasa hukuku notları için:
🌐 www.gokhanyagmur.com
📚 https://www.gokhanyagmur.com.tr/category/hukuk-ders-notlari/
📘 Egemenlik ve Kuvvetler Ayrılığı – Test Soruları (10 Soru)
1. Anayasaya göre egemenlik kime aittir?
A) Devlete
B) TBMM’ye
C) Hükümete
D) Millete
E) Cumhurbaşkanına
✅ Cevap: D
2. “Egemenlik, kayıtsız şartsız milletindir.” hükmü Anayasa’nın hangi maddesindedir?
A) m.1
B) m.5
C) m.6
D) m.7
E) m.8
✅ Cevap: C
3. Aşağıdakilerden hangisi yürütme yetkisini kullanır?
A) Anayasa Mahkemesi
B) TBMM
C) Sayıştay
D) Cumhurbaşkanı
E) Yargıtay
✅ Cevap: D
4. Kuvvetler ayrılığı ilkesini sistematik hâle getiren düşünür kimdir?
A) Rousseau
B) Montesquieu
C) Hobbes
D) Locke
E) Machiavelli
✅ Cevap: B
5. Aşağıdakilerden hangisi kuvvetler ayrılığı ilkesine aykırıdır?
A) Yasama ve yürütmenin ayrı seçilmesi
B) Yargının bağımsız olması
C) Tek kişinin hem yasa hem yürütme görevini üstlenmesi
D) İdarenin yargı denetimine tabi olması
E) Meclisin yürütmeyi denetlemesi
✅ Cevap: C
6. Türkiye’de yasama yetkisi hangi organa aittir?
A) Anayasa Mahkemesi
B) Cumhurbaşkanı
C) Danıştay
D) TBMM
E) Bakanlar Kurulu
✅ Cevap: D
7. Aşağıdakilerden hangisi “erk” değildir?
A) Yasama
B) Denetim
C) Yürütme
D) Yargı
E) Hiçbiri
✅ Cevap: B
8. Aşağıdakilerden hangisi yargı organıdır?
A) TBMM
B) Anayasa Mahkemesi
C) Cumhurbaşkanlığı
D) Milli Güvenlik Kurulu
E) İçişleri Bakanlığı
✅ Cevap: B
9. Kuvvetler ayrılığı ilkesi anayasal sistemin hangi özelliğini güvence altına alır?
A) Üniter yapıyı
B) Ekonomik bağımsızlığı
C) Keyfi yönetime karşı dengeyi
D) Seçim sistemini
E) Sosyal devlet ilkesini
✅ Cevap: C
10. Anayasaya göre yargı yetkisi hangi cümleyle tanımlanmıştır?
A) “Yargı yetkisi millete aittir.”
B) “Yargı yetkisi, Adalet Bakanlığına aittir.”
C) “Yargı yetkisi bağımsız ve tarafsız mahkemelerce kullanılır.”
D) “Yargı, Cumhurbaşkanına bağlıdır.”
E) “Yargı görevini yürütme ile birlikte kullanır.”
✅ Cevap: C
