Dilencilik Yaptırma Suçu Nedir? (TCK 229)
Dilencilik yaptırma Suçu fiili, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 229. maddesinde “Genel Ahlaka Karşı Suçlar” başlığı altında düzenlenmiştir.
TCK 229’da Dilencilik Yaptırma Suçu
Madde 229 –
- Çocukların ya da bedensel veya zihinsel açıdan kendi yaşamını idame ettiremeyecek kişilerin dilencilik amacıyla kullanılması, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
- Suçun fail tarafından eşine veya üçüncü derece dahil olmak üzere kan ya da kayın hısımlarına yaptırılması durumunda ceza yarı oranında artırılır.
- Bu eylemin örgütlü bir yapı içinde işlenmesi halinde ise ceza bir kat artırılarak uygulanır.
Dilencilik Yapmak Kabahat Olarak Düzenlenmiştir
Kanun koyucu, dilenciliği yaptırmayı suç olarak düzenlerken, bizzat dilencilik yapmayı suç kapsamında değil, Kabahatlar Kanunu m.33 çerçevesinde değerlendirmiştir.
Kabahatler Kanunu m.33 – Dilencilik:
- Dilencilik yapan kişiye elli Türk Lirası idari para cezası uygulanır. Ayrıca, elde edilen gelir müsadere edilerek kamuya geçirilir.
- Bu kabahat sebebiyle para cezası verme ve el koyma işlemleri kolluk kuvvetleri veya belediye zabıtası tarafından yapılır. Müsadere kararı ise mülki amir veya belediye encümeni tarafından verilir.
Dilencilik Yaptırma Suçunun Unsurları
Madde gerekçesinde belirtildiği üzere; çocukların ya da zihinsel veya bedensel engelli kişilerin dilencilik amacıyla araç olarak kullanılmaları, insanların merhamet ve yardımseverlik duygularının istismarı yoluyla haksız kazanç sağlanmasına neden olmaktadır. Bu tür fiillerin toplumdaki yardımlaşma kültürünü zayıflattığı bilinen bir olgudur. Bu nedenle kanun koyucu, çocukların veya kendini idare edemeyecek durumda olanların dilencilikte kullanılmasını suç saymıştır.
1. Korunan Hukuki Değer
Toplumun ahlaki değerleri, yardımlaşma duygusu ve özellikle çocuklar ile engelli bireylerin korunması bu suç tipinde esas alınmıştır.
2. Fail ve Mağdur
Maddenin birinci fıkrasına göre; çocukları veya beden ve ruh bakımından kendi hayatını yönlendiremeyecek durumda olan kişileri dilendirmek suç olarak tanımlanmıştır. TCK m.6’ya göre çocuk, henüz 18 yaşını doldurmamış kişidir.
- Örneğin, anne babanın çocuğuna mendil sattırması kötü muamele suçu kapsamına girerken, çocuğunu trafik ışıklarında durdurarak para toplattırması dilencilik yaptırma suçu sayılmaktadır.
3. Yargıtay Kararı
Yargıtay 2. Ceza Dairesi’nin 2013/17198 sayılı kararında; dosyada bulunan özürlü kimlik belgesine göre %80 oranında ortopedik engelli olduğu anlaşılan tanık Ş.T. hakkında, TCK 229/1 uyarınca kişinin bedensel veya ruhsal olarak kendini idare edip edemediğinin tespiti için usulüne uygun sağlık kurulu raporu alınmadan hüküm kurulması, eksik inceleme kabul edilerek karar bozulmuştur.
4. Ağırlaştırıcı Nedenler
- Akrabalık ilişkisi: Suçun, üçüncü dereceye kadar kan veya kayın hısımları ya da eş tarafından işlenmesi durumunda ceza yarı oranında artırılır. Örneğin, anne veya babanın çocuğunu dilendirmesi halinde ceza ½ oranında artırılarak uygulanır.
- Örgüt faaliyeti: Eğer suç örgütlü bir yapı kapsamında işlenmişse, verilecek ceza bir kat artırılır.
Adli Para Cezası, Erteleme ve Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması
Adli Para Cezası
Adli para cezası, suç karşılığında hapis cezası ile birlikte veya tek başına uygulanabilen yaptırımlardan biridir. Dilencilik yaptırma suçu nedeniyle verilen hapis cezası 1 yıl veya daha az olduğunda, bu cezanın adli para cezasına çevrilmesi mümkündür.
Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB)
HAGB, sanık hakkında verilen hükmün belirli bir denetim süresi boyunca sonuç doğurmamasını ifade eder. Sanık, bu süre içerisinde yükümlülüklere uygun davranırsa, karar hiçbir hukuki sonuç doğurmadan ortadan kalkar ve dava düşer. Dilencilik yaptırma suçu nedeniyle hükmolunan hapis cezası 2 yıl veya altındaysa, mahkeme sanık hakkında HAGB kararı verebilir.
Erteleme
Erteleme, verilen hapis cezasının koşullu olarak infaz edilmemesi, yani sanığın cezaevine girmeden cezanın ertelenmesidir. Dilencilik yaptırma suçunda verilen hapis cezası 2 yıl veya daha az ise, mahkeme tarafından cezanın ertelenmesine hükmedilebilir.
Suçun Şikayet Süresi ve Zamanaşımı
Dilencilik yaptırma suçu, şikayete bağlı suçlardan değildir. Bu nedenle savcılık makamı tarafından kendiliğinden (resen) soruşturulur ve herhangi bir şikayet süresi bulunmaz. Mağdurun şikayetten vazgeçmesi de davanın düşmesine yol açmaz.
Dava Zamanaşımı
Dava zamanaşımı, suçun işlendiği tarihten itibaren belirli bir süre içinde dava açılmaması veya dava açıldıktan sonra da kanuni süreler içinde sonuçlandırılmaması halinde, ceza davasını sona erdiren bir kurumdur.
Dilencilik yaptırma suçu açısından olağan dava zamanaşımı süresi 8 yıldır. Bu süre içerisinde suç her zaman soruşturulabilir. Ancak 8 yıllık zamanaşımı dolduktan sonra soruşturma yapılması artık mümkün değildir.
Uzlaşma
Uzlaşma, suç isnadı bulunan kişi ile mağdur arasında, tarafların bir uzlaştırmacı aracılığıyla iletişim kurup anlaşmaları esasına dayanan bir ceza muhakemesi kurumudur. Ancak, dilencilik yaptırma suçu uzlaşma kapsamına giren suçlardan değildir. Dolayısıyla bu suç bakımından uzlaşma prosedürü uygulanmaz.
Görevli Mahkeme
Dilencilik yaptırma suçuna ilişkin yargılamalarda görevli mahkeme asliye ceza mahkemesidir. Bu nedenle soruşturma aşaması sonrasında açılan kamu davaları asliye ceza mahkemelerinde görülür.
Dilencilik Yaptırma Suçu Yargıtay Kararları
İlahi Söyleyerek Dilencilik Yaptırma
Sanığın, akıl hastası olan mağduru tekerlekli sandalye ile dolaştırarak ilahi söylettiği ve çevreden para topladığı olayda, dosya kapsamı ve sanığın ikrarı dikkate alındığında, dilencilik yaptırma suçunun oluştuğu kabul edilmesi gerekirken, sanığın beraatine karar verilmesi hukuka aykırı bulunmuş ve hüküm bozulmuştur.
(Yargıtay 14. Ceza Dairesi, 2014/10702)
Dilencilik Suçu ile Kötü Muamele Suçu Ayrımı
10 ve 11 yaşındaki öz çocuklarına mendil sattıran sanığın eylemi, dilencilik suçu değil, TCK 232/1’de düzenlenen kötü muamele suçu kapsamında değerlendirilmiştir. Bu durumda mağdur sayısınca hüküm kurulması gerekirken tek hüküm verilmesi ve ayrıca sanığın TCK 53/1-c kapsamındaki yetkiyi kötüye kullanması sebebiyle TCK 53/5’in uygulanmaması bozma nedeni yapılmıştır.
(Yargıtay 14. Ceza Dairesi, 2014/10613)
Çocukların Dilencilikte Araç Olarak Kullanılmasında Şikayet Hakkı
6284 sayılı Kanun’un 20/2. maddesi gereğince, çocukların dilencilikte araç olarak kullanılması suçunda Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’nın davadan haberdar edilmesi gerekir. Bakanlık yokluğunda verilen hükmün usule aykırı tebliğ edilmesi bozma nedeni sayılmıştır.
(Yargıtay 8. Ceza Dairesi, 2017/2701)
Zincirleme Suç Hükümleri
Üç farklı mağduru dilendiren sanık hakkında TCK 43/1-2 zincirleme suç hükümleri uygulanmadan hüküm kurulması bozma gerekçesi yapılmıştır. Aynı şekilde, suça sürüklenen çocuk hakkında birden fazla mağdura tek fiille işlenen suçta iki ayrı ceza verilmesi de bozma nedeni sayılmıştır.
(Yargıtay 8. Ceza Dairesi, 2016/7718; 2016/308)
Çocuğuna Karşı Dilencilik Suçu
Sanığın öz çocuğunu dilendirmesi halinde, TCK 229/2 gereği cezanın yarı oranında artırılması gerekir. Ancak aleyhe temyiz olmadığından bozma nedeni yapılmamıştır. Benzer şekilde, sanıkların öz çocuklarını dilencilikte araç olarak kullanmaları sebebiyle cezanın artırılması gerekirken eksik ceza tayini yapılmış, bu da karşı temyiz olmadığından bozma nedeni sayılmamıştır.
(Yargıtay 14. Ceza Dairesi, 2014/7842; Yargıtay 2. Ceza Dairesi, 2012/46101)
Dilendirmek Suçunun İspatı
Sanığın, kendisi dilenmeden, yanında bulunan küçük ya da engelli kişileri kullanarak başkalarından para istemesi halinde dilencilik yaptırma suçu oluşur. Somut olayda, sanığın 9–10 yaşlarındaki küçük F.’i araç olarak kullanmasına ilişkin yeterli gerekçe ortaya konulmadan hüküm kurulması, eksik inceleme sayılarak bozma nedeni yapılmıştır.
(Yargıtay 6. Ceza Dairesi, 2013/5854)
Avukat Gökhan Yağmur Kimdir?
Ben, Avukat Gökhan Yağmur, uzun yıllardır ceza hukuku, aile hukuku, ticaret hukuku, fikri mülkiyet ve marka-patent davaları başta olmak üzere pek çok alanda müvekkillerime hukuki danışmanlık ve dava avukatlığı hizmeti sunmaktayım. İstanbul başta olmak üzere Türkiye’nin birçok ilinde aktif olarak dava takibi yapıyor, bireylerin ve şirketlerin haklarını en etkin şekilde savunmayı amaçlıyorum.
Hukuk eğitiminin yanı sıra psikoloji alanındaki bilgilerim sayesinde, müvekkillerimin yalnızca hukuki değil, aynı zamanda insani ihtiyaçlarını da gözeterek daha bütüncül bir yaklaşım benimsiyorum. Her davada, “dosyadaki kişi” değil, “hayatı ve geleceği olan bir insan” bakış açısıyla hareket ediyorum.
Çalışmalarımda şeffaflık, dürüstlük ve hızlı çözüm üretme ilkelerini esas alıyorum. Müvekkillerimin dava sürecindeki her aşamayı anlaşılır bir şekilde takip edebilmesini sağlıyor, süreci birlikte yönetiyoruz. Boşanma, velayet, nafaka, ceza davaları, şirketler hukuku, marka ve patent başvuruları gibi geniş bir alanda hukuki destek veriyorum.
Güncel içtihatları yakından takip ederek, her davada en güçlü savunmayı hazırlıyor ve hukukun sağladığı tüm imkânlardan yararlanarak hak arama özgürlüğünü en etkin şekilde kullanmaya özen gösteriyorum.
Daha detaylı bilgi için www.gokhanyagmur.com ve www.gokhanyagmur.com.tr adreslerinden bana ulaşabilir, hukuki danışmanlık hizmetlerim hakkında bilgi alabilirsiniz.
