Görev Sırasında Din Hizmetlerini Kötüye Kullanma Suçu (TCK 219)
5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 219. maddesi, “Kamu Barışına Karşı Suçlar” bölümünde görev sırasında din hizmetlerini kötüye kullanma suçunu düzenlemiştir. Bu maddeye göre:
Madde 219
- İmam, hatip, vaiz, rahip, haham gibi dini önderlerden biri, görevini yerine getirirken alenen hükümet yönetimini, devlet kanunlarını veya hükümetin icraatlarını küçük düşürücü ya da aşağılayıcı söz ve davranışlarda bulunursa, bir aydan bir yıla kadar hapis cezası veya adli para cezası ile cezalandırılır.
- Aynı kişiler, dini sıfatlarını kullanarak hükümet idaresini, kanun ve nizamları, resmi emirleri ya da devlet dairelerine ilişkin görev ve yetkileri küçümser veya halka kanunlara uymamaları, hükümet emirlerine karşı gelmeleri ya da kamu görevlilerine görevlerini yapmamaları için tahrik ve teşvikte bulunurlarsa, üç aydan iki yıla kadar hapis ve adli para cezasına hükmolunur. Ayrıca bu kişiler, görevlerini fiilen icra etmekten sürekli veya geçici olarak men edilir ve buna bağlı menfaatlerden yararlanamazlar.
- Din görevlileri, dini kimliklerini kullanarak kanunla kazanılmış haklara aykırı söz ve davranışlarda bulunur, kişileri buna zorlar veya ikna ederse, ikinci fıkrada belirtilen ceza uygulanır.
- Dini sıfatını kullanarak, ilk fıkrada belirtilen eylemler dışında bir suç işleyen din görevlileri, işledikleri suçun kanunda öngörülen cezası üzerinden altıda bir oranında artırımla cezalandırılır.
- Ancak, ilgili suçun düzenlendiği kanun maddesi dini sıfatı zaten cezayı ağırlaştırıcı unsur olarak dikkate almışsa, bu durumda ayrıca artırıma gidilmez.
Görev Sırasında Din Hizmetlerini Kötüye Kullanma Suçunun Unsurları
Bu suçun faili, TCK m.219’da açıkça belirtildiği üzere “imam, hatip, vaiz, rahip, haham” gibi dini liderlerdir. Maddede kullanılan “gibi” ifadesi, yalnızca sayılan görevlilerle sınırlı kalınmadığını, bunlara benzer nitelikte dini otoriteye sahip kişilerin de suçun faili olabileceğini göstermektedir. Dolayısıyla, dini görev üstlenen ve toplumsal etki gücü bulunan herkes bu suçun faili konumunda olabilir.
Maddenin birinci fıkrasında cezalandırılan davranışlar, “takbih” ve “tezyif” kavramlarıyla açıklanmıştır. Takbih, kınama; tezyif ise değersizleştirme, küçültme anlamına gelir. Buna göre, dini görevini ifa eden kimselerin, hükümet idaresini, devletin kanunlarını veya hükümet icraatlarını alenen küçümsemeleri, değersizleştirmeleri veya kınamaları suç olarak düzenlenmiştir.
Birinci fıkra kapsamında, din görevlisinin görevi sırasında devlet otoritesini veya kanunlarını açıkça kötülemesi cezalandırılır.
İkinci fıkrada ise farklı bir durum düzenlenmiştir. Buna göre, din hizmeti veren kişi görev anında olmasa da, dini sıfatından yararlanarak ve bu sıfatı kullanarak, devlet idaresini, yasaları veya hükümetin uygulamalarını alenen aşağılayıcı söz ve davranışlarda bulunursa yine suç oluşur.
Adli Para Cezası, Erteleme ve Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması
Adli para cezası, işlenen bir suç karşılığında tek başına veya hapis cezası ile birlikte uygulanabilen bir yaptırım türüdür. Görev sırasında din hizmetlerini kötüye kullanma suçu bakımından, mahkeme tarafından hükmedilen hapis cezası 1 yıl veya daha az ise, bu cezanın adli para cezasına çevrilmesi mümkündür.
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB) ise, sanık hakkında verilen mahkûmiyet kararının belirli bir denetim süresi boyunca sonuç doğurmamasını ifade eder. Bu süre içinde yükümlülükler yerine getirilirse hüküm ortadan kalkar ve dava düşer. TCK m.219 kapsamında verilen 2 yıl veya daha az hapis cezalarında HAGB kararı uygulanabilir.
Erteleme, mahkemenin hükmettiği hapis cezasının infazından şartlı olarak vazgeçilmesidir. Fail hakkında hükmedilen hapis cezası 2 yıl veya altındaysa, görev sırasında din hizmetlerini kötüye kullanma suçu yönünden cezanın ertelenmesine karar verilebilir.
Suçun Şikayet Süresi ve Zamanaşımı
Görev sırasında din hizmetlerini kötüye kullanma suçu, şikayete bağlı suçlardan değildir. Bu nedenle, herhangi bir şikayet şartı aranmadan savcılık tarafından re’sen soruşturulur. Dolayısıyla suçun işlendiğine dair bir şikayet süresi bulunmaz. Ayrıca, şikayetten vazgeçilmesi de ceza davasının düşmesine yol açmaz. Ancak, soruşturma ve kovuşturma işlemleri dava zamanaşımı süresi içerisinde yapılabilir.
Dava zamanaşımı, suçun işlendiği tarihten itibaren belirli bir süre içinde dava açılmamış veya açılan davada kanuni süre içinde hüküm verilememiş olması halinde davanın düşmesi sonucunu doğuran bir ceza hukuku kurumudur.
TCK m.219 kapsamında düzenlenen bu suç için olağan dava zamanaşımı süresi 8 yıldır. Yani suç, işlendiği tarihten itibaren 8 yıl boyunca her zaman soruşturulabilir. Ancak bu süre dolduktan sonra artık suç nedeniyle soruşturma ve kovuşturma yapılamaz.
Uzlaşma
Uzlaşma, suç isnadı altındaki kişi ile suçtan zarar görenin bir uzlaştırmacı aracılığıyla iletişim kurarak anlaşmaları sürecidir. Ancak, görev sırasında din hizmetlerini kötüye kullanma suçu uzlaşma kapsamına giren suçlardan değildir. Bu nedenle tarafların uzlaşması halinde bile ceza davası düşmez.
Görevli Mahkeme
Bu suçtan kaynaklanan davalar, asliye ceza mahkemesi tarafından görülür. Yargılama yetkisi bu mahkemelere aittir.
Avukat Gökhan Yağmur – Hukuk ve Danışmanlık Hizmetleri
Ben Avukat Gökhan Yağmur, İstanbul başta olmak üzere Türkiye genelinde ceza hukuku, aile hukuku, ticaret hukuku, fikri mülkiyet hukuku ve marka-patent danışmanlığı alanlarında faaliyet göstermekteyim. Müvekkillerimin yalnızca hukuki sorunlarını çözmekle kalmayıp, aynı zamanda onların haklarını en güçlü şekilde savunmayı ve süreci şeffaf biçimde yürütmeyi temel ilke ediniyorum.
Bugüne kadar boşanma, velayet, nafaka gibi aile hukuku uyuşmazlıkları, dolandırıcılık, hakaret, tehdit, özel hayatın gizliliği gibi ceza davaları, marka tescili, patent uyuşmazlıkları ve şirket danışmanlığı gibi ticari ve fikri mülkiyet alanındaki davalar başta olmak üzere pek çok dosyada hukuki destek sağladım.
Hukukçuluğun yanı sıra girişimcilik ve dijital alanda da çalışmalar yaparak, hukuk bankası projeleri, içerik üretimi ve hukuki eğitim notları hazırlamakta; hem vatandaşlara hem de hukuk öğrencilerine yol gösterici kaynaklar sunmaktayım.
Detaylı bilgi ve profesyonel hukuki destek için benimle iletişime geçebilirsiniz:
📞 0542 157 06 34
🌐 gokhanyagmur.com.tr
