Özel Belgeyi Yok Etme, Bozma veya Gizleme Suçu Nedir? (TCK 208)
Özel Belgeyi Yok Etme, Bozma veya Gizleme Suçu, hak sahibinin bir belgeden yararlanma olanağını ortadan kaldırmak amacıyla, gerçek bir özel belgenin yok edilmesi, bozulması ya da gizlenmesiyle meydana gelir (TCK m.208). Bu suç, Kamu Güvenine Karşı Suçlar bölümünde yer alan sahtecilik suçları arasında düzenlenmiştir ve üç farklı seçimlik hareketle işlenebilir.
Özel Belgeyi Yok Etme, Bozma ve Gizleme Suçunun Türleri
Bu suç tipi, belgenin ortadan kaldırılması, niteliklerinin bozulması veya gizlenmesi şeklinde üç farklı biçimde işlenebilir. Aşağıda her bir seçimlik hareket ayrı ayrı açıklanmıştır.
Özel Belgeyi Yok Etme Suçu
Özel belgeyi yok etme, belgenin fiziksel varlığının tamamen ortadan kaldırılmasıyla gerçekleşir. Bu durumda, belge artık mevcut değildir ve hak sahibinin ondan yararlanma imkânı kalmaz.
Özel Belgeyi Bozma Suçu
Özel belgeyi bozma eyleminde, belge varlığını korumaktadır; ancak artık hukuki değerini yitirmiştir. Bu durumda belge, hak sahibinin hakkını ispatlamasına veya kullanmasına olanak tanımaz. Örneğin, kira sözleşmesinin üzerine çizgi çekilerek geçersiz hale getirilmesi bu suçun tipik örneğidir.
Özel Belgeyi Gizleme Suçu
Gizleme fiilinde belge mevcut ve sağlam olsa da, fail belgeyi saklayarak hak sahibinin ondan yararlanmasını engeller. Gizlenen belge özel bir kişide bulunabileceği gibi, kamu kurumunda muhafaza edilen bir belge de olabilir. Örneğin, bir noterde saklanan vasiyetnamenin gizlenmesi bu suça örnektir.
Özel Belgeyi Yok Etme, Bozma veya Gizleme Suçunun Unsurları
Özel belgeyi yok etme, bozma veya gizleme suçunun maddi konusu, delil değeri taşıyan gerçek bir özel belgedir. Özel belgeler, kamu görevlileri tarafından değil, gerçek veya tüzel kişiler (örneğin şirketler, dernekler, vakıflar) tarafından düzenlenen belgelerdir.
Bu kapsamda;
- Kira sözleşmesi, işletme sözleşmesi, satış sözleşmesi,
- Vergi beyannamesi, teklif formu,
- Kişisel mektuplar veya yazılı beyanlar
gibi belgeler özel belge niteliği taşır.
Kambiyo Senetlerinin Niteliği
Türk Ticaret Kanunu’na göre unsurları eksik olan çek veya bono gibi kambiyo senetleri de özel belge sayılmaktadır. Ancak unsurları tam olan kambiyo senetleri resmî belgeyi yok etme, bozma veya gizleme suçu kapsamında değerlendirilir.
Suçu Oluşturan Fiiller
Gerçek bir özel belge üzerindeki yazıların boyanması, karalanması veya silinmesi suretiyle okunamaz hale getirilmesi, belgenin yırtılması, yakılması ya da saklanması suçun oluşması için yeterlidir.
Bir özel belgenin mahkemeden istenmesine rağmen mevcut olmadığı yönünde gerçeğe aykırı beyanda bulunulması da bu suç kapsamında değerlendirilir.
Ancak, soruşturma veya kovuşturma sürecinde istenen belgelerin verilmemesi hâlinde suç delillerini gizleme suçu gündeme gelir. Ayrıca, gizleme fiilinin çalma yoluyla gerçekleşmesi hâlinde, fail hırsızlık suçundan değil, özel belgeyi gizleme suçundan sorumlu tutulur (TCK 208 Gerekçesi).
Özel Belgeyi Yok Etme, Bozma veya Gizleme Suçunun Cezası (TCK 208)
Gerçek bir özel belgeyi bozan, yok eden veya gizleyen kişi 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
Bu suç başka bir suçun işlenmesi sırasında gerçekleşmişse, ayrıca ceza verilmez. Örneğin, özel belgeyi bozmak suretiyle dolandırıcılık suçu işlendiğinde, fail yalnızca dolandırıcılıktan cezalandırılır.
Zira TCK m.212’de sahtecilik suçlarının diğer suçlarla birlikte işlendiğinde ayrıca cezalandırılacağına dair özel bir hüküm bulunmamaktadır.
Adli Para Cezası, Erteleme ve HAGB Uygulaması
Adli Para Cezasına Çevirme
Özel belgeyi yok etme, bozma veya gizleme suçu nedeniyle hükmolunan hapis cezası, mahkeme tarafından adli para cezasına çevrilebilir.
Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB)
HAGB, sanık hakkında verilen hükmün belirli bir denetim süresi içinde sonuç doğurmamasını, bu süre içinde koşulların yerine getirilmesiyle ceza kararının ortadan kalkmasını sağlayan bir kurumdur.
Bu suç için hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilmesi mümkündür.
Ceza Ertelemesi
Mahkeme, belirli şartların oluşması hâlinde, fail hakkında verilen hapis cezasının cezaevinde infazından şartlı olarak vazgeçebilir. Özel belgeyi yok etme, bozma veya gizleme suçunda da erteleme hükümleri uygulanabilir.
Şikayet, Zamanaşımı, Uzlaşma ve Görevli Mahkeme
Uzlaşma
Bu suç, uzlaşma kapsamında değildir. Yani fail ile mağdur uzlaştırmacı aracılığıyla anlaşma yapamaz.
Şikayet ve Zamanaşımı
Özel belgeyi yok etme, bozma veya gizleme suçu şikayete tabi değildir; savcılık tarafından re’sen soruşturulur. Bu nedenle herhangi bir şikayet süresi söz konusu değildir ve şikayetten vazgeçme davayı düşürmez.
TCK m.208 uyarınca bu suçta olağan dava zamanaşımı süresi 8 yıldır.
Zamanaşımı süresi dolmadığı sürece suç her zaman soruşturulabilir; sürenin geçmesi halinde ise artık soruşturma yapılamaz.
Görevli Mahkeme
Bu suçun yargılaması asliye ceza mahkemesi tarafından yapılır.
Özel Belgeyi Yok Etme, Bozma veya Gizleme Suçu Yargıtay Kararları
Aşağıda Yargıtay’ın konuya ilişkin çeşitli kararları özetlenmiştir. Bu kararlar, suçun hangi fiillerle oluşabileceğini somut örneklerle göstermektedir.
Avukatın Bürosunda Senet Yırtma Olayı
Sanık, borçlu olduğu senet nedeniyle şikayetçi avukatın bürosuna gitmiş, senedi gören sanık senedi avukatın elinden alarak yırtmıştır. Bu olayda, sanığın cebir kullanarak senedi alıp yok etmesi nedeniyle eylemin yağma suçu olarak değerlendirilmesi gerekir (Yargıtay 11. Ceza Dairesi, 2008/1647).
Yırtılan Senet Parçalarının Birleştirilmesi ve Suç Vasfı
Yırtılmış senet parçaları bir araya getirildiğinde Türk Ticaret Kanunu’nda belirtilen unsurlar tam ise, eylem resmî belgeyi bozma, yok etme veya gizleme suçunu; unsurlar eksikse özel belgeyi bozma, yok etme veya gizleme suçunu oluşturur.
Parçaların birleştirilmesi sonrası belgenin geçerliliği saptanarak suçun tamamlanıp tamamlanmadığı değerlendirilmelidir (Yargıtay 21. Ceza Dairesi, 2015/5460).
Muhasebecinin Defterleri Teslim Etmemesi
Müşterisine ait defterleri, hizmet ilişkisi sona ermesine rağmen iade etmeyen muhasebecinin eylemi, güveni kötüye kullanma suçunu oluşturur. Bu durumda, failin “özel belgeyi gizleme suçu”ndan mahkûm edilmesi hukuka aykırıdır (Yargıtay 21. Ceza Dairesi, 2016/4397).
Yırtılan Senedin Hukuki Geçerliliği ve Teşebbüs Hali
Sanığın ödemek bahanesiyle ele geçirdiği bonoyu yırtması durumunda, yırtılan senet parçalarının birleştirilip hukuki geçerliliğini sürdürüp sürdürmediği incelenmelidir. Eğer belge geçerliliğini koruyorsa, suç teşebbüs aşamasında kalır.
Eksik araştırmayla karar verilmesi hukuka aykırıdır (Yargıtay 11. Ceza Dairesi, 2015/30038).
Avukat Gökhan Yağmur Kimdir?
Av. Gökhan Yağmur, İstanbul merkezli olarak faaliyet gösteren, ceza hukuku, aile hukuku, ticaret hukuku ve fikri mülkiyet hukuku alanlarında uzmanlaşmış bir avukattır. Uzun yıllara dayanan mesleki deneyimiyle birlikte yalnızca dava ve uyuşmazlıkların çözümünde değil, aynı zamanda önleyici hukuk danışmanlığı, sözleşme yönetimi ve şirketlere stratejik hukuki destek sunmaktadır.
Ceza yargılamaları, boşanma ve velayet davaları, ticari uyuşmazlıklar ve marka–patent süreçlerinde müvekkillerine etkin savunma ve çözüm odaklı yaklaşımıyla hizmet vermektedir. Ayrıca TÜRKPATENT, USPTO ve EUIPO nezdinde marka tescili ve fikri mülkiyet koruması konularında hem yerli hem de yabancı müvekkillere danışmanlık sağlamaktadır. – Turkey Brand Law
Kurucusu olduğu Hukuk Plus, HukukBankasi.net ve diğer dijital projeleriyle hukuk öğrencileri, stajyer avukatlar ve meslektaşlara yönelik özgün bir ekosistem geliştirmiştir. Bu sayede hukuk bilgisinin paylaşımı, güncel içtihatların takibi ve mesleki dayanışmanın güçlenmesine katkı sunmaktadır.
Av. Gökhan Yağmur, girişimci vizyonu ile yalnızca klasik avukatlık hizmeti sunmakla kalmayıp; marka yönetimi, e-ticaret hukuku, uluslararası şirket danışmanlığı ve dijital hukuk çözümleri alanlarında da fark yaratan çalışmalara imza atmaktadır.
Daha fazla bilgi için:
📌 www.gokhanyagmur.com
📌 www.gokhanyagmur.com.tr
📞 0542 157 06 34
Yolculuk Süresini Hesaplayın
Yakındaki yerler için seyahat süresini ve yol tariflerini görün
