Kıymetli damgada sahtecilik suçu, TCK md. 199 kapsamında “kamu güvenine karşı suçlar” arasında yer alan bir sahtecilik türüdür. Kıymetli damga; ilgilinin bir vergi veya harcı ödediğini göstermek üzere düzenlenen belge niteliğindeki kıymetli bir değeri ifade eder. Bu bağlamda, kıymetli damgada sahtecilik suçu, kamu güvenini sarsan fiillerle doğrudan bağlantılıdır ve kıymetli damga piyasasına olan güvenin korunmasını amaçlar.
Kısa Özet
Bu bölüm, kıymetli damgada sahtecilik suçunun temel tanımını, hukuki dayanağını ve kıymetli damga kavramının kapsamını açıklar. Suçun kamu güvenine etkisi ve kıymetli damganın belge/ödeme vasıtası niteliği vurgulanır.
Suçun Oluşumu: Seçimlik Hareketler
Kıymetli damgada sahtecilik suçu aşağıdaki seçimlik hareketlerden herhangi birinin gerçekleştirilmesiyle oluşur:
- Kıymetli damgayı sahte olarak üretmek, ülkeye sokmak, nakletmek, muhafaza etmek veya tedavüle koymak (TCK md. 199/1).
- Sahte kıymetli damgayı bilerek kabul etmek (TCK md. 199/2).
- Sahteliğini bilmeden kabul edilen kıymetli damgayı, bu niteliği sonradan öğrenildikten sonra bilerek tedavüle koymak (TCK md. 199/3).
Kıymetli Damga Kavramı ve Hukuki Çerçeve
Özel kanunlar, bazı işlemlerin kıymetli damga içeren kâğıtlar üzerinde yapılmasını veya işlem üzerine belirli değerlerde damga pulu yapıştırılıp imha edilmesini zorunlu kılar. Posta hizmetlerinden yararlanmak isteyenlerin, idarece belirlenen bedelde posta pulunu mektup veya paket üzerine yapıştırması da bu kapsamda değerlendirilir. Bu kâğıt ve pullar, ödenen vergi veya harcın makbuzu niteliğini taşırken; nominal değerleri üzerinden alınıp satılabilmeleri, zaman zaman ödeme aracı gibi dolaşmaları ve basım ile piyasaya sürme tekelinin devlete ait olması onları paraya yaklaşan bir değer haline getirir. Bu özellikler nedeniyle, kıymetli damgada sahtecilik suçu bağımsız bir suç tipi olarak öngörülmüştür. Suçun konusunu oluşturan kıymetli damganın suç tarihinde kullanılabilir nitelikte olması gerekir; sadece millî damgalar değil, paraya benzer şekilde yabancı kıymetli damgalar da korunur (madde gerekçesi).
Kapsama Girmeyen Pullar (İstisna)
Damgalı kâğıtlar, damga ve posta pulları ile belirli bir vergi/harcın ödendiğini belgelemek için kullanılan pullar kıymetli damga sayılır ve bu durumda fail, kıymetli damgada sahtecilik suçu nedeniyle sorumlu tutulur (TCK md. 199/4). Buna karşılık, posta pulu işlevini görmeyen, çeşitli kuruluşlarca çıkarılıp zarflara yapıştırılan ve esasen bağış niteliği taşıyan pullar bu tanımın dışındadır. Ancak özel kanunda bu tür pulları içermeyen zarf veya paketlerin posta hizmetlerinden yararlanamayacağı yahut bu pulların devlet pullarıyla eşdeğer sayıldığı belirtilmişse, istisna uygulanmaz (madde gerekçesi).
Kıymetli Damgada Sahtecilik Suçunun Cezası
Bu bölüm, kıymetli damgada sahtecilik suçu bakımından yaptırımları maddeler halinde özetler. Cezalar, suçun seçimlik hareketine göre farklılaşır ve hem hapis hem de adlî para cezası öngörebilir.
Kısa Özet
Kanun, üretme/ülkeye sokma/nakletme/muhafaza/tedavül, bilerek kabul ve sahteliği sonradan öğrenilen damgayı tedavüle koyma halleri için farklı ceza aralıkları belirlemiştir. Bazı hallerde adlî para cezası hapisle birlikte uygulanabilir.
Yaptırım Çerçevesi
- Sahte üretim, ülkeye sokma, nakletme, muhafaza veya tedavüle koyma: 1 yıldan 5 yıla kadar hapis ve adlî para cezası (TCK md. 199/1).
- Sahte kıymetli damgayı bilerek kabul etme: 3 aydan 1 yıla kadar hapis ve adlî para cezası (TCK md. 199/2).
- Sahteliğini bilmeden kabul ettiği damgayı, sonradan öğrendikten sonra bilerek tedavüle koyma: 1 aydan 6 aya kadar hapis (TCK md. 199/3).
Kıymetli Damgada Sahtecilik Suçunda Etkin Pişmanlık (TCK 201)
Etkin pişmanlık; failin özgür iradesiyle pişmanlık göstererek suçtan doğan olumsuzlukları gidermesi ve ceza adaletine katkı sunması halinde atıfet sonuçları doğuran bir kurumdur. Kıymetli damgada sahtecilik suçu yönünden iki ayrı etkin pişmanlık hali düzenlenmiştir.
Kısa Özet
Bu başlık, TCK md. 201 uyarınca etkin pişmanlığın şartlarını ve sonuçlarını aktarır. Bilgilendirme, resmî makamlarca öğrenilmeden önce yapılmalı ve somut yakalama/ele geçirme sonucunu doğurmalıdır.
Etkin Pişmanlık Halleri
- Sahte kıymetli damga üreten, ülkeye sokan, nakleden, muhafaza eden veya kabul eden kişi; kıymetli damgayı tedavüle koymadan ve resmî makamlar haber almadan önce, diğer suç ortaklarını ve sahte damgaların üretildiği/saklandığı yerleri ilgili mercie bildirir ve verilen bilgi suç ortaklarının yakalanmasını ve sahte kıymetli damgaların ele geçirilmesini sağlarsa, hakkında cezaya hükmolunmaz (TCK md. 201/1).
- Sahte kıymetli damga üretiminde kullanılan alet ve malzemeyi izinsiz şekilde üreten, ülkeye sokan, satan, devreden, satın alan, kabul eden veya muhafaza eden kişi; resmî makamlar haber almadan önce diğer suç ortaklarını ve malzemenin üretildiği/saklandığı yerleri bildirir ve bu bilgi yakalama ile ele geçirmeyi sağlarsa, hakkında cezaya hükmolunmaz (TCK md. 201/2).
Adlî Para Cezasına Çevirme, Erteleme ve Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması
Bu kısım, mahkûmiyet hâlinde hapis cezasının adlî para cezasına çevrilmesi, ertelenmesi ve HAGB uygulanması imkânlarını açıklar. Kıymetli damgada sahtecilik suçu bakımından bu kurumların şartları gerçekleştiğinde değerlendirme yapılabilir.
Kısa Özet
Hapis cezaları, koşulları mevcutsa adlî para cezasına çevrilebilir, ertelenebilir veya HAGB kapsamında sonuç doğurmayacak şekilde askıya alınabilir. Uygulama, her somut olayın koşullarına göre yapılır.
Uygulanabilecek Kurumlar
- Adlî para cezası: İşlenen suç karşılığı verilen hapis cezası, şartları mevcutsa adlî para cezasına çevrilebilir.
- Hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB): Sanık hakkında hükmolunan cezanın belirli bir denetim süresince hukukî sonuç doğurmaması ve koşulların yerine getirilmesiyle kararın ortadan kaldırılabilmesi mümkündür. Kıymetli damgada sahtecilik suçu yönünden HAGB kararı verilebilir.
- Cezanın ertelenmesi: Mahkemece belirlenen hapis cezasının cezaevinde infazından şartlı olarak vazgeçilmesi söz konusu olabilir; bu suç bakımından ertelenme de gündeme gelebilir.
Şikâyet Süresi, Zamanaşımı, Uzlaşma ve Görevli Mahkeme
Kıymetli damgada sahtecilik suçu, uzlaşma kapsamında değildir ve şikâyete tabi suçlardan sayılmaz. Soruşturma ve kovuşturma resen yürütülür; zamanaşımı koşullarına uyulması yeterlidir. Yargılama görevi, asliye ceza mahkemesine aittir.
Kısa Özet
Bu bölüm, uzlaşma kapsamı dışında oluşu, şikâyet şartının aranmaması, 8 yıllık olağan dava zamanaşımı ve görevli mahkemeyi açıklar. Şikâyetten vazgeçme, davanın düşmesini doğurmaz.
Usulî Çerçeve
- Uzlaşma: Kıymetli damgada sahtecilik suçu uzlaşma kapsamında değildir.
- Şikâyet: Şikâyete tabi değildir; savcılık resen soruşturur, şikâyet süresi aranmaz ve şikâyetten vazgeçme düşme sonucunu doğurmaz.
- Zamanaşımı: Olağan dava zamanaşımı süresi 8 yıldır; bu süreler içinde soruşturma/kovuşturma yürütülebilir, süre geçtikten sonra yürütülemez.
- Görevli Mahkeme: Yargılama, asliye ceza mahkemesi tarafından yapılır.
amp-img src=”https://barandogan.av.tr/images/tokmak-yargitay-kararlari-1280×720.webp” alt=”Kıymetli Damgada Sahtecilik Suçu Yargıtay Kararları” width=”1280” height=”720” layout=”responsive”> </amp-img>
Kıymetli Damgada Sahtecilik Suçu Yargıtay Kararları
Bu bölümde, kıymetli damgada sahtecilik suçu bakımından Yargıtay’ın aldatma/iğfal kabiliyeti ve delil değerlendirmesine ilişkin ölçütleri özetlenir. Kararlar, özellikle sahteciliğin aldatma yeteneği yönünden somut inceleme yapılması gerektiğini vurgular.
Kıymetli Damgada Sahtecilik ve Aldatma Kabiliyeti
Kıymetli damgaların, bir vergi veya harcın ödendiğini belgelemekle beraber nominal değerleriyle alınıp satılabildiği ve ödeme vasıtası gibi dolaşabildiği, bu nedenle paraya yaklaştığı ve sahteciliğin ayrı bir suç tipi olarak tanımlandığı gerekçesi hatırlatılmıştır. 07.10.2011 tarihli kriminal raporda aldatma kabiliyeti bulunduğu belirtilen araç muayene pullarının bu vasıfları taşıyıp taşımadığının tereddüde mahal bırakmayacak şekilde saptanması gerekir. Belgelerdeki sahteciliğin aldatma yeteneğinin takdiri mahkemeye ait olduğundan, emanetteki suça konu pullar duruşmaya getirtilip incelenmeli, özellikleri tutanağa geçirilerek buna göre sanığın hukuki durumu belirlenmelidir. Eksik soruşturma ile hüküm kurulması hukuka aykırıdır (Yargıtay 8. Ceza Dairesi – Karar: 2014/18398).
Pulda Sahtecilik ve İğfal Kabiliyeti
Suça konu pulların sahteliği ve iğfal kabiliyeti hakkında, pulları çıkaran kurumdan bilirkişi raporu alınması gerekir. Yeterli olmayan raporlara dayanılarak eksik inceleme ile mahkûmiyet kurulması kanuna aykırıdır (Yargıtay 8. Ceza Dairesi – Karar: 2011/10045). Ayrıca, suça konu posta pulunun sahte olup olmadığı, sahteliğin ilk bakışta herkesçe anlaşılıp anlaşılamayacağı ve iğfal kabiliyetinin bulunup bulunmadığı hususunda Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğünden görüş alınmalı; sonuca göre hüküm tesis edilmelidir (Yargıtay 8. Ceza Dairesi – Karar: 2009/13885).
Sahte İETT Bileti Satma
Sanığın “ucuz olduğu için satın aldığı” ve bilirkişi raporuna göre aldatma kabiliyetine sahip sahte İETT biletlerini sattığı sabit ise, eylem atılı suçun unsurlarını taşır. 5237 sayılı Kanun hükümlerinin sanık lehine olanı belirlenerek karşılaştırma yapılmalı ve Çocuk Koruma Kanunu hükümleri gözetilerek sanığın hukuki durumu tespit edilmelidir (Yargıtay 4. Ceza Dairesi – Karar: 2006/14107).
Değerlendirme Notu
Kıymetli damgada sahtecilik suçu, özellikle aldatma kabiliyetinin tespiti ve somut delillerin duruşmada incelenmesi gibi yönleri itibarıyla titiz bir değerlendirme gerektirir.
Avukat Gökhan Yağmur Kimdir?
Av. Gökhan Yağmur, İstanbul merkezli olarak faaliyet gösteren, ceza hukuku, aile hukuku, ticaret hukuku ve fikri mülkiyet hukuku alanlarında uzmanlaşmış bir avukattır. Uzun yıllara dayanan mesleki deneyimiyle birlikte yalnızca dava ve uyuşmazlıkların çözümünde değil, aynı zamanda önleyici hukuk danışmanlığı, sözleşme yönetimi ve şirketlere stratejik hukuki destek sunmaktadır.
Ceza yargılamaları, boşanma ve velayet davaları, ticari uyuşmazlıklar ve marka–patent süreçlerinde müvekkillerine etkin savunma ve çözüm odaklı yaklaşımıyla hizmet vermektedir. Ayrıca TÜRKPATENT, USPTO ve EUIPO nezdinde marka tescili ve fikri mülkiyet koruması konularında hem yerli hem de yabancı müvekkillere danışmanlık sağlamaktadır. – Turkey Brand Law
Kurucusu olduğu Hukuk Plus, HukukBankasi.net ve diğer dijital projeleriyle hukuk öğrencileri, stajyer avukatlar ve meslektaşlara yönelik özgün bir ekosistem geliştirmiştir. Bu sayede hukuk bilgisinin paylaşımı, güncel içtihatların takibi ve mesleki dayanışmanın güçlenmesine katkı sunmaktadır.
Av. Gökhan Yağmur, girişimci vizyonu ile yalnızca klasik avukatlık hizmeti sunmakla kalmayıp; marka yönetimi, e-ticaret hukuku, uluslararası şirket danışmanlığı ve dijital hukuk çözümleri alanlarında da fark yaratan çalışmalara imza atmaktadır.
Daha fazla bilgi için:
📌 www.gokhanyagmur.com
📌 www.gokhanyagmur.com.tr
📞 0542 157 06 34
Yolculuk Süresini Hesaplayın
Yakındaki yerler için seyahat süresini ve yol tariflerini görün
