Taksirle Yaralama Suçu (TCK 89): Unsurlar, Şikâyet, Cezalar ve Yargılama
TCK 89 kapsamındaki taksirle yaralama suçunun tanımı, unsurları, şikâyet ve zamanaşımı süreleri, uzlaştırma, bilinçli taksir ayrımı, cezalar ve yargılama usulü ayrıntılı biçimde açıklanmaktadır.
Taksirle Yaralama Suçu Nedir? (TCK 89)
Bu bölüm, suçun kavramının yasal tanımını ve kapsamını, TCK m. 89 çerçevesinde açıklamaktadır. Anlatımda bilgi içeriği korunarak, suçun unsurları ve örnekleri akademik bir dille yeniden yapılandırılmıştır.
Taksirle yaralama suçu, Türk Ceza Kanunu’nun 89. maddesinde düzenlenir. Fail, öngörülebilir bir sonucu dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırı davranarak öngöremediği için ortaya çıkan yaralanmadan sorumludur; hareket iradi, netice ise istenmeyen bir sonuçtur. Örneğin, araç kullanırken anlık dalgınlıkla öndeki araca çarpıp içindekilerin yaralanmasına sebep olan sürücü taksirle yaralama suçu işlemiş sayılır. Keza iş kazaları, trafik kazaları veya tıbbi müdahale hataları gibi durumlarda bir kimsenin vücut bütünlüğünün taksirle ihlali de taksirle yaralama suçu kapsamında değerlendirilir; örneğin kolonoskopi esnasında dikkatsizlikle bağırsak perforasyonuna neden olan hekim bu suçtan sorumlu tutulabilir. Kasten yaralamada netice bilerek ve isteyerek gerçekleştirilirken, taksirle yaralama suçunda netice öngörülememiştir. Toplumsal yaşamda herkes makul ölçüde dikkat ve özen göstermekle yükümlüdür; bazı meslek ve faaliyetlerde bu yükümlülük daha sıkıdır. Örneğin, iş güvenliği tedbirlerine uymadan çalışan müteahhit, inşaatta meydana gelen yaralanmalardan taksirle yaralama suçu kapsamında sorumlu olur.
Taksirle Yaralama Suçunda Şikâyet, Zamanaşımı ve Uzlaştırma
Bu kısım, taksirle yaralama suçu bakımından şikâyet koşulu, süreleri ve uzlaştırma uygulamasını özetler; hangi hâllerde resen soruşturma yürütüleceği belirtilir.
Taksirle yaralama suçu kural olarak şikâyete tabidir; şikâyet süresi, fiilin ve failin öğrenilmesinden itibaren altı aydır. Bilinçli taksir hâlinde sadece TCK m. 89/1’deki basit şekil şikâyete bağlıdır; m. 89/2-3-4’teki nitelikli haller bilinçli taksirle işlendiğinde şikâyet aranmaksızın resen soruşturulur. Taksirle yaralama suçu için dava zamanaşımı süresi sekiz yıldır; kanundaki koşullara bağlı olarak bu süre on iki yıla kadar uzayabilir. Ayrıca taksirle yaralama suçu uzlaştırma kapsamındadır; soruşturma ve kovuşturma aşamalarında öncelikle uzlaştırma denenir, uzlaşma sağlanamazsa süreç devam eder.
Taksirli Yaralama Suçunun Unsurları
Bu bölümde, taksirle yaralama suçunun oluşması için aranan unsurlar sistematik biçimde açıklanır; doktrinde ve uygulamada kabul gören ölçütler korunmuştur.
- Fiilin taksirle işlenebilir olması: Bir fiilin taksirli hâlinin cezalandırılabilmesi, kanunda açıkça düzenlenmesine bağlıdır. TCK, taksirle işlenebilen suçları belirtmiştir; yaralama suçu bunlardan biridir.
- Hareketin iradi olması: Fail davranışı özgür iradesiyle gerçekleştirir. İrade özgürlüğünü kendi kusuruyla yitiren kişi de taksirle yaralama suçundan sorumludur; örneğin aşırı alkol alıp araç kullanan sürücü bu tercihi iradi olarak yapmıştır.
- Neticenin istenmemesi: Fail hareketi ister, ancak yaralanma sonucunu istemez; bu yön, taksirli suçları kasıtlı suçlardan ayırır. Netice bilerek ve istenerek doğurulmuşsa artık taksir değil kast söz konusudur.
- Nedensellik bağının bulunması: Failin davranışı ile meydana gelen yaralanma arasında uygun illiyet bağı bulunmalıdır. Bu bağ, mağdurun veya üçüncü kişinin tek başına gerçekleştirdiği bir hareketle kesilmişse fail taksirle yaralama suçundan sorumlu tutulamaz.
- Neticenin öngörülebilirliği: Ortaya çıkan yaralanma öngörülebilir nitelikte olmalı; fail bu sonucu öngöremeyerek hareket etmiş bulunmalıdır.
Mevzuatta Taksirle Yaralama Suçu ve Cezası (TCK m. 89)
Bu başlık, taksirle yaralama suçunun kanuni yaptırımlarını, basit ve nitelikli halleriyle birlikte madde sistematiğine uygun biçimde sunar.
Basit Hâl (m. 89/1): Taksirle başkasının vücuduna acı veren veya sağlığının ya da algılama yeteneğinin bozulmasına neden olan kişi, üç aydan bir yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır.
Nitelikli Hâller (m. 89/2): Taksirle yaralama fiili, mağdurda
- duyu veya organ işlevinin kalıcı zayıflaması,
- kemik kırığı,
- konuşmada sürekli güçlük,
- yüzde sabit iz,
- yaşamı tehlikeye sokan durum,
- hamile kadında çocuğun vaktinden önce doğması
sonuçlarından birine yol açarsa, (89/1’e göre) belirlenen ceza yarı oranında artırılır.
Daha Ağır Neticeler (m. 89/3): Fiil, mağdurda
- iyileşmesi mümkün olmayan hastalık veya bitkisel hayat,
- duyu ya da organ işlevinin tamamen yitirilmesi,
- konuşma veya üreme yeteneğinin kaybı,
- yüzde sürekli değişiklik,
- hamile kadında çocuğun düşmesi
neticesini doğurursa, (89/1’e göre) belirlenen ceza bir kat artırılır.
Birden Fazla Mağdur (m. 89/4): Fiil birden çok kişinin yaralanmasına neden olmuşsa, altı aydan üç yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.
Soruşturma ve Kovuşturma (m. 89/5): Taksirle yaralama suçu şikâyete bağlıdır; ancak birinci fıkra kapsamındaki yaralama hariç, suç bilinçli taksirle işlenmişse şikâyet koşulu aranmaz.
Basit Taksir – Bilinçli Taksir Ayrımı
Bu kısım, taksirle yaralama suçunda kusurluluk türlerinin sınırını açıklar; öngörü ölçütüne dayalı ayrım korunur.
Basit taksir, dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırı davranışın sonucunun öngörülmemesi hâlinde söz konusudur. Bilinçli taksirde ise sonuç öngörülür, fakat istenmez; kişi, şansına, becerisine veya başka etkenlere güvenerek davranışı sürdürür. Taksirle yaralama suçunun tüm halleri şikâyete tabi olmakla birlikte, bilinçli taksir işlendiğinde yalnızca basit şekil bakımından şikâyet aranır; nitelikli hâllerde resen soruşturma yürütülür. TCK m. 22/2 taksiri “dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırılık nedeniyle neticenin öngörülmeyerek gerçekleştirilmesi” olarak tanımlar; m. 22/3 ise bilinçli taksirde verilecek cezanın taksirle yaralama suçu için belirlenen ceza üzerinden üçte birden yarıya kadar artırılacağını öngörür. Basit taksir ile bilinçli taksir arasındaki ayırt edici ölçüt, öngörülebilir neticenin fail tarafından öngörülüp öngörülmediğidir.
Olası Kast – Bilinçli Taksir Ayrımı
Bu bölüm, taksirle yaralama suçu bağlamında olası kast ile bilinçli taksirin karıştırılmaması için kullanılan kıstasları açıklar.
Olası kastta fail, suçun yasal unsurlarının gerçekleşebileceğini öngörmesine rağmen fiili işler ve neticenin meydana gelmesini kabul eder. Bilinçli taksirde ise netice öngörülür fakat istenmez; fail, neticenin doğmayacağına güvenerek hareketi sürdürür. Öğretide yer verilen ölçütlere göre “neticenin gerçekleşeceğini bilseydi hareketi yapmayacak olan” fail bakımından bilinçli taksir; “nasıl olsa hareketi her hâlükârda yapacak olan” fail bakımından olası kast söz konusu kabul edilir. Taksirle yaralama suçunun sınırları, bu kabul ve göze alma değerlendirmesiyle belirginleşir.
Mağdurun veya Üçüncü Kişinin Katkısı ve Nedensellik
Bu başlık, taksirle yaralama suçunda illiyet bağının akıbetini mağdur/üçüncü kişi katkısı bakımından değerlendirir.
Taksirle yaralama suçunda nedensellik bağı bulunmuyorsa fail sonuçtan sorumlu tutulamaz. Mağdurun ya da üçüncü kişinin taksirli davranışı neticeye katkıda bulunsa dahi, bu katkı nedensellik bağını kesmiyorsa failin sorumluluğu devam eder; ancak katkı, temel cezanın belirlenmesinde dikkate alınabilir. Neticenin yalnızca mağdurun veya üçüncü kişinin kusurlu hareketinden kaynaklandığı ve failin davranışıyla illiyet bağının ortadan kalktığı durumlarda fail sorumlu tutulmaz. Buna karşılık birden fazla kusurlu davranış birleşerek zararlı sonuca yol açmışsa herkes kendi kusuru oranında sorumlu olur; taksirle yaralama suçu bakımından iştirak hükümleri uygulanmaz.
Taksirle Yaralama Halinde Tazminat Sorumluluğu
Bu bölüm, taksirle yaralama suçu ile bağlantılı özel hukuk taleplerini özetler; örnek uyuşmazlık türleri korunmuştur.
Taksirle yaralama suçu işleyen fail aleyhine mağdur, maddi ve manevi tazminat davası açabilir. Yaralanma tıbbi uygulama hatasından kaynaklanmışsa hekim aleyhine malpraktis nedeniyle tazminat istenebilir. İş kazası söz konusuysa işveren aleyhine, trafik kazası varsa ilgili sorumlular aleyhine tazminat talep edilebilir.
Taksirle Basit Yaralama Suçunun Cezası
Bu başlık, taksirle yaralama suçunun temel hâlindeki yaptırımı ve seçenek yaptırımların sınırını açıklar.
Taksirle yaralama suçunun basit şeklinde ceza üç aydan bir yıla kadar hapis veya adlî para cezasıdır (TCK 89/1). Mahkeme, ya hapis ya adlî para cezası verir; hapis cezasına hükmedilmişse artık bu ceza adlî para cezasına çevrilemez.
Taksirle Nitelikli Yaralama Suçunun Cezası
Bu kısım, taksirle yaralama suçunun ağır sonuç doğuran hallerinde ceza artırımını somutlaştırır.
TCK 89/2: Mağdurda duyu/organ işlevinin sürekli zayıflaması, kemik kırığı, konuşmada sürekli zorluk, yüzde sabit iz, yaşamı tehlikeye sokan durum veya hamile kadında çocuğun vaktinden önce doğması söz konusuysa basit şekle göre belirlenen ceza yarı oranında artırılır; sonuç olarak 4,5 aydan 1,5 yıla kadar hapis veya adlî para cezası gündeme gelir.
TCK 89/3: Mağdurda iyileşmesi mümkün olmayan hastalık/bitkisel hayat, duyu-organ işlevinin tamamen yitirilmesi, konuşma ya da çocuk yapma yetisinin kaybı, yüzde sürekli değişiklik veya hamile kadında çocuğun düşmesi gerçekleşmişse basit şekle göre belirlenen ceza bir kat artırılır; bu durumda 6 aydan 2 yıla kadar hapis veya adlî para cezası söz konusu olur.
TCK 89/4: Fiilin birden fazla kişinin yaralanmasına neden olması hâlinde altı aydan üç yıla kadar hapis cezası verilir; bu hâlde adlî para cezasına hükmedilmesi öngörülmemiştir.
Bilinçli Taksirle Yaralama Suçunun Cezası
Bu bölüm, taksirle yaralama suçu bakımından bilinçli taksir olduğunda cezanın nasıl belirleneceğini açıklar.
Bilinçli taksir hâlinde ceza, taksirle yaralama suçu için belirlenen yaptırım esas alınarak TCK m. 22/3 uyarınca üçte birden yarıya kadar artırılır. Böylece fail, öngördüğü neticeyi istememekle birlikte neticenin meydana gelmesi nedeniyle artırımlı cezayla karşılaşır.
Yargılama Usulü ve Görevli Mahkeme
Bu başlık, taksirle yaralama suçu yargılamasında uygulanacak usul ve görevli mahkemeyi özetler.
Taksirle yaralama suçunun TCK m. 89/1 kapsamındaki temel şeklinde basit yargılama usulü uygulanabilir; diğer hâllerde genel yargılama usulü geçerlidir. Suçun yargılanması asliye ceza mahkemesinin görevidir.
Cezanın Ertelenmesi ve HAGB
Bu kısım, taksirle yaralama suçu bakımından seçenek yaptırımlar ile cezanın ertelenmesi ve HAGB ihtimallerini düzenler.
Taksirle yaralama suçu nedeniyle seçimlik yaptırım olarak adlî para cezası verilebilir. Ceza hapis olarak tayin edilmişse artık adlî para cezasına çevrilemez; ancak koşulları varsa hükmün açıklanmasının geri bırakılması veya cezanın ertelenmesi kararı verilebilir.
Etkin Pişmanlık
Bu başlık, taksirle yaralama suçu özelinde etkin pişmanlık hükümlerinin durumunu bildirir.
Taksirle yaralama suçu ve bilinçli taksirle yaralama bakımından etkin pişmanlık hükümleri öngörülmemiştir. Suç; iş güvenliği kurallarının, trafik kurallarının ihlalinden veya sağlık kurumlarında tıbbi uygulamalardan doğan pek çok nedene dayanabilir.
Avukat Gökhan Yağmur Kimdir?
Av. Gökhan Yağmur, İstanbul merkezli olarak faaliyet gösteren, ceza hukuku, aile hukuku, ticaret hukuku ve fikri mülkiyet hukuku alanlarında uzmanlaşmış bir avukattır. Uzun yıllara dayanan mesleki deneyimiyle birlikte yalnızca dava ve uyuşmazlıkların çözümünde değil, aynı zamanda önleyici hukuk danışmanlığı, sözleşme yönetimi ve şirketlere stratejik hukuki destek sunmaktadır.
Ceza yargılamaları, boşanma ve velayet davaları, ticari uyuşmazlıklar ve marka–patent süreçlerinde müvekkillerine etkin savunma ve çözüm odaklı yaklaşımıyla hizmet vermektedir. Ayrıca TÜRKPATENT, USPTO ve EUIPO nezdinde marka tescili ve fikri mülkiyet koruması konularında hem yerli hem de yabancı müvekkillere danışmanlık sağlamaktadır. – Turkey Brand Law
Kurucusu olduğu Hukuk Plus, HukukBankasi.net ve diğer dijital projeleriyle hukuk öğrencileri, stajyer avukatlar ve meslektaşlara yönelik özgün bir ekosistem geliştirmiştir. Bu sayede hukuk bilgisinin paylaşımı, güncel içtihatların takibi ve mesleki dayanışmanın güçlenmesine katkı sunmaktadır.
Av. Gökhan Yağmur, girişimci vizyonu ile yalnızca klasik avukatlık hizmeti sunmakla kalmayıp; marka yönetimi, e-ticaret hukuku, uluslararası şirket danışmanlığı ve dijital hukuk çözümleri alanlarında da fark yaratan çalışmalara imza atmaktadır.
Daha fazla bilgi için:
📌 www.gokhanyagmur.com
📌 www.gokhanyagmur.com.tr
📞 0542 157 06 34
Yolculuk Süresini Hesaplayın
Yakındaki yerler için seyahat süresini ve yol tariflerini görün
