Evlat Edinme – Medeni Hukuk Ders Notu ve Test Soruları
Giriş
Evlat edinme, Türk Medeni Hukuku’nda kan bağı bulunmayan bir çocukla kişi arasında soybağı kurulmasına olanak tanıyan kurumsal bir işlemdir. Bu işlemle birlikte evlat edinilen çocuk, biyolojik çocuğun sahip olduğu tüm hak ve yükümlülüklere sahip olur. Evlat edinme, hem çocuğun üstün yararı hem de toplumun sosyal yapısının güçlendirilmesi açısından büyük önem taşır.
I. Evlat Edinmenin Hukuki Niteliği
Evlat edinme, bir soybağı kurma şeklidir ve yargı kararıyla gerçekleşir. Bu işlem, yalnızca mahkeme kararıyla hüküm ifade eder ve resmî bir süreçtir. Evlat edinme ile evlatlık, evlat edinenin soyadını alır, mirasçısı olur ve karşılıklı haklar kazanır.
II. Evlat Edinme Şartları
A. Evlat Edinmenin Genel Şartları
Türk Medeni Kanunu (TMK) m.305–320 arasında evlat edinmeye ilişkin düzenlemelere yer verilmiştir.
- Evlat edinenin yaş ve ehliyet şartı:
- Evlat edinmek isteyen kişinin en az 30 yaşında olması gerekir.
- Evli olmayan kişi tek başına evlat edinemez; evli çiftlerin en az 5 yıldır evli olmaları veya her ikisinin de 30 yaşını doldurmuş olması gerekir.
- En az 1 yıl birlikte bakma ve eğitme şartı:
- Evlat edinilmek istenen çocuk, evlat edinmek isteyen kişi tarafından en az 1 yıl süreyle bakılmış ve eğitilmiş olmalıdır (TMK m.305/2).
- Bu şart, çocuğun evlat edinenle duygusal ve fiili bağ kurmasını sağlamaya yöneliktir.
- Evlat edinilecek çocuğun rızası:
- 12 yaşını doldurmuş çocuğun evlat edinilmesine kendi rızası da gerekir.
- Aynı zamanda çocuğun ana ve babasının da rızası alınmalıdır. Ancak haklı bir neden varsa bu rıza aranmaz.
- Çocuğun yararı ilkesi:
- Evlat edinme kararı verilirken çocuğun üstün yararı esas alınır.
III. Evli Kişilerce Evlat Edinme
Evli kişiler birlikte evlat edinebilir. Bu durumda evlilik birliği içinde ortak bir karar alınmalı ve mahkemeye birlikte başvurulmalıdır. Yalnızca istisnai olarak eşlerden biri, diğer eşin çocuğunu evlat edinebilir. Buna üvey çocuk edinme denir.
IV. Tek Başına Evlat Edinme
- Tek başına evlat edinme mümkündür ancak sıkı şartlara tabidir.
- Genellikle eşlerin ayrı yaşadığı ya da evli olmayan bir kişinin biyolojik çocuğu evlat edinmek istemesi durumlarında gündeme gelir.
- Mahkeme, evlat edinmenin çocuğun yararına olduğunu açıkça tespit etmelidir.
V. Evlat Edinmenin Sonuçları
- Soybağı kurulması:
- Evlat edinilen çocuk, evlat edinenin biyolojik çocuğu gibi kabul edilir.
- Hem miras hem de kişisel statü açısından eşit haklara sahiptir.
- Soyadı ve mirasçılık:
- Evlatlık, evlat edinenin soyadını alır.
- Kanuni mirasçı olur.
- Velayet:
- Evlat edinilen küçükse velayet, evlat edinene geçer.
- Nüfus kayıtlarına tescil:
- Evlat edinme kararı kesinleştikten sonra nüfus müdürlüğüne bildirilir ve evlatlık çocuğun kaydı evlat edinenin hanesine geçer.
VI. Evlat Edinmenin İptali
Evlat edinme, esas itibariyle geri alınamaz ve iptal edilemez. Ancak çok istisnai durumlarda, evlat edinmenin iptali istenebilir. Örneğin;
- Rızanın hileyle alınmış olması,
- Ağır yanılma,
- Kamu düzenine açık aykırılık
gibi durumlarda iptal davası açılabilir.
VII. Yargıtay Kararları
Yargıtay 18. HD, 2017/11012 E., 2018/2482 K.
“Evlat edinilenin 12 yaşını doldurması halinde, açık rızası alınmadan verilen evlat edinme kararı, şekil yönünden hukuka aykırıdır.”
Yargıtay 2. HD, 2020/4563 E., 2021/7845 K.
“Bir yıllık bakım ve eğitim süresi dolmadan yapılan evlat edinme başvurusunun reddi hukuka uygundur.”
Test Soruları (OSMY Tarzı – Çoktan Seçmeli)
1. Aşağıdakilerden hangisi evlat edinmenin hukuki niteliğidir?
A) Sözleşme
B) Aile içi anlaşma
C) Mahkeme kararıyla gerçekleşen soybağı kurumu
D) Vasiyetnameyle yapılır
E) Noter huzurunda beyan
Cevap: C
2. Evli kişilerin evlat edinebilmesi için aşağıdaki şartlardan hangisi aranmaz?
A) Her iki eşin başvurusu
B) En az 5 yıl evli olmak
C) Her iki eşin 30 yaşını doldurmuş olması
D) Hakimin izni
E) Ortak başvuru
Cevap: D
3. Evlat edinilecek çocuk kaç yaşındaysa rızası gerekir?
A) 10
B) 11
C) 12
D) 13
E) 14
Cevap: C
4. Evlat edinilen çocuk hangi soyadını alır?
A) Annesinin
B) Babasının
C) Kendi soyadını korur
D) Evlat edinenin
E) Hakimin belirlediği
Cevap: D
5. Aşağıdakilerden hangisi evlat edinmenin sonucudur?
A) Babalık karinesi oluşur
B) Nafaka yükümlülüğü doğar
C) Evlatlık, evlat edinenin mirasçısı olur
D) Velayet otomatik olarak biyolojik anneye geçer
E) Soybağı iptal olur
Cevap: C
6. Tek başına evlat edinmenin koşullarından biri değildir:
A) 30 yaşını doldurmuş olmak
B) Evli olmamak
C) Eşin izni
D) Mahkeme kararı
E) Çocuğun yararına olması
Cevap: C
7. Evlat edinme ile ilgili karar hangi kurum tarafından verilir?
A) Noter
B) Nüfus müdürlüğü
C) Kaymakamlık
D) Aile mahkemesi
E) Sosyal hizmetler
Cevap: D
8. Evlat edinme işlemi ile aşağıdakilerden hangisi kurulmaz?
A) Mirasçılık ilişkisi
B) Velayet
C) Nafaka yükümlülüğü
D) Evlatlıkla soybağı
E) Babalık karinesi
Cevap: E
9. Evlat edinmenin iptali hangi durumda mümkündür?
A) Çocuk 12 yaşından küçükse
B) Çocuk istemezse
C) Hileli rıza varsa
D) Mahkeme kararından sonra pişman olunursa
E) Evlat edinen başka çocuk sahibi olursa
Cevap: C
10. Evlat edinilen çocuğun nüfus kaydı nereye taşınır?
A) Eski hanede kalır
B) Annesinin hanesine
C) Evlat edinenin hanesine
D) Baba hanesine
E) Devlet korumasına
Cevap: C
Bu içerik Avukat Gökhan Yağmur tarafından hazırlanmıştır.
Tüm medeni hukuk ders notlarına ulaşmak için:
🔗 www.gokhanyagmur.com.tr/category/hukuk-ders-notlari
