DÖRDÜNCÜ (4) BÖLÜM: İLAMLI İCRA – İCRA İFLAS HUKUKU DERS NOTU ÜCRETSİZ
Bu derste, ilâmlı icra kurumunu ve takip sürecinin aşamalarını inceleyeceğiz. İlâmlı icra, alacaklının elinde mahkeme kararı (ilâm) veya ilâm niteliğinde belge bulunması hâlinde, bu karara dayanarak borçludan alacağını cebren tahsil etmesini sağlayan takip yoludur.
İlâmsız icradan farklı olarak, ilâmlı icrada borcun varlığı artık mahkemece kesinleşmiş bir hükümle tespit edilmiştir. Dolayısıyla borçlunun, ilâmda yer alan yükümlülüğü yerine getirmemesi durumunda devlet gücü devreye girer ve cebrî icra uygulanır.
Bu bölümde;
- İlâmlı icranın hukuki dayanağı ve özellikleri,
- İlâm ve ilâm niteliğinde belgelerin kapsamı,
- İcraya konulabilir ilâmlar,
- İcra emri ve borçlunun itiraz hakkı,
- İcranın geri bırakılması (tehir-i icra) ve istinaf/temyiz sürecinin etkisi,
- Tahliye ilâmlarının icrası
konuları ayrıntılı olarak ele alınacaktır.
Bu ders notları, hukuk fakültesi öğrencileri ile Hukuk Mesleklerine Giriş Sınavı (HMGS)’na hazırlanan adaylara yönelik olup, mevzuat.gov.tr ve Resmî Gazete kaynaklarına dayalı olarak hazırlanmıştır. Hedef; icra hukukunun bu temel alanını, hem teorik hem de uygulamaya dönük biçimde, ücretsiz ve erişilebilir bir öğrenme materyali hâline getirmektir.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM: İLAMLI İCRA
İlamlı icra, mahkeme kararına (ilama) veya ilam niteliğinde belgeye dayanarak başlatılan cebri icra türüdür. Para veya teminat dışındaki alacakların zorla yerine getirilmesi, yalnızca ilamlı icra yoluyla mümkündür. Bu takip türü, mahkeme hükmünün devlet gücüyle uygulanmasını sağlar.
İlamlı İcra Nedir?
İlamlı icra; taşınır teslimi, taşınmazın tahliyesi veya teslimi, bir fiilin yapılması veya yapılmaması gibi borçların, mahkeme ilamı aracılığıyla yerine getirilmesini konu alır. Bu tür alacaklarda mutlaka dava açılarak bir mahkeme kararı (ilam) alınması gerekir.
Yetki yönünden, Türkiye’de kurulu bulunan tüm icra daireleri ilamlı icra takibi yapmaya yetkilidir.
İlamlı İcra Süreci
Alacaklı, elinde bulunan mahkeme kararını (ilamı) icraya koymak için icra dairesine başvurur. Süreç şu şekilde işler:
Alacaklı ➜ Takip Talebi ➜ İcra Dairesi ➜ İcra Emri
Borçlu, icra emrinin tebliğinden itibaren:
- 7 gün içinde borcu ödemekle,
- 7 gün içinde icranın geri bırakılmasını talep etmekle veya
- 7 gün içinde mal beyanında bulunmakla yükümlüdür.
Burada dikkat edilmesi gereken önemli bir nokta vardır:
👉 İlamlı icrada borçlunun itiraz hakkı yoktur.
Bu nedenle icra emri tebliğ edildiğinde borçlunun yalnızca yasal yollarla icranın geri bırakılmasını istemesi mümkündür.
4.1. İlam ve İlam Niteliğinde Belgeler
İlam, mahkemeler tarafından verilen ve bir hakkın varlığını kesin biçimde ortaya koyan kararlardır. Ancak bazı belgeler de kanunen ilam niteliğinde belge sayılarak ilamlı icraya konu olabilir.
İlam Niteliğinde Belgeler
a) Mahkeme Kararları:
- Hakem kararları
- Sayıştay ilamları
- Tanınmış ve tenfiz edilmiş yabancı mahkeme kararları
b) İcra ve İflas Kanunu’na (İİK) göre ilam niteliğinde belgeler:
- Mahkeme huzurunda yapılan sulh ve kabuller
- Kayıtsız şartsız para borcu ikrarını içeren düzenleme biçimindeki noter senetleri
- İstinaf ve temyiz kefaletnameleri
- İcra dairesinde verilen kefaletnameler
- Kayıtsız şartsız para borcu ikrarını içeren ipotek akit tabloları
c) Özel kanunlara göre ilam niteliğinde belgeler:
- Avukatlık Kanunu’na göre, her iki tarafın avukatı huzurunda düzenlenen ve imzalanan uzlaşma tutanakları
- Tüketici Hakem Heyeti kararları
- Barolar ve Noterler Birliği’nin aidat ve giderlere ilişkin kesinleşmiş kararları
- Uzlaşmaya tabi suçlarda düzenlenen uzlaşma belgeleri
- Mahkemece icra edilebilirlik şerhi verilmiş arabuluculuk anlaşma belgeleri
⚖️ UYARI:
Ceza mahkemesi kararları, idare mahkemesinin iptal kararları veya hukuk mahkemesinin yalnızca tespit ya da inşai hüküm içeren kararları doğrudan ilamlı icraya konu edilemez.
Bu kararların yalnızca yargılama giderleri kısmı icraya konulabilir.
Ayrıca mahkeme dışı sulh ve kabuller, onaylama biçimindeki noter senetleri ve icra dairesindeki sulh işlemleri ilam niteliğinde belge sayılmaz.
Zamanaşımı Süresi
İlamlı icra takipleri 10 yıllık zamanaşımına tabidir. Ancak aile ve şahsın hukukuna ilişkin ilamlar ile taşınmazlara veya bunların aynına ilişkin ilamlar zamanaşımına uğramaz.
Örneğin, boşanma kararı veya taşınmaz mülkiyetine ilişkin bir hüküm, aradan ne kadar süre geçerse geçsin icra edilebilirliğini korur.
4.2. İlamların Kesinleşmesi Gereği
Kural
Bir mahkeme kararının icraya konulabilmesi için kesinleşmiş olması zorunlu değildir.
Bu, hukuk sistemimizde ilamlı icranın hızlı işlemesini sağlayan temel ilkedir.
İstisna
Bazı kararlar, ancak kesinleştikten sonra icraya konulabilir.
Buna örnek olarak, menfi tespit davasında borçlu lehine hükmedilen tazminat kararları gösterilebilir. Bu durumda ilam kesinleşmeden icra takibi yapılamaz.
İstisnanın İstisnası (Asıl Kuralın Geri Dönüşü)
Bazı kararlar ise kesinleşmeye gerek olmadan doğrudan icraya konulabilir:
- Taşınmaz üzerindeki ayni haklara ilişkin kararlar
- Aile hukukuna ilişkin kararlar (örneğin boşanma, babalık, soybağı veya nesebin reddi davaları)
- Kişiler hukukuna ilişkin hükümler
- Sayıştay ilamları
- Yabancı mahkeme kararlarının tanınması veya tenfizine ilişkin hükümler
- Ceza mahkemelerinin yalnızca yargılama giderlerine dair kararları
- Kira alacağının tespitine ilişkin ilamlar
- Türk Ticaret Kanunu’nun 33 ve 34. maddelerinde düzenlenen tescil ve tescile itiraz kararları
- Bayrak veya sicil durumuna bakılmaksızın gemiler ve bunlara bağlı ayni haklara ilişkin hükümler
Özel Durumlar:
- Menfi tespit davasında lehine tazminata hükmedilen borçlu, ilam kesinleşmeden icra takibi başlatamaz.
- Taşınmaz üzerindeki kişisel haklara (örneğin kira bedeli, işgal tazminatı, tahliye kararları gibi) ilişkin hükümler kesinleşmeden icra edilebilir.
- Nafaka hükümleri kesinleşme şartına tabi değildir.
- Hakem kararlarının icra edilebilmesi için de kesinleşme aranmaz.
4.3. İcranın Durdurulması, Geri Bırakılması ve İadesi
İlamlı icra takibine karşı borçlunun başvurabileceği sınırlı yollar vardır. Bunlar:
- İcranın durdurulması
- İcranın geri bırakılması
- İcranın iadesi
İcranın Durdurulması
Borçlu, icra takibinin geçici olarak durdurulmasını isteyebilir. Bunun için icra dairesine başvurarak takip konusu alacağın tamamı kadar teminat yatırması gerekir.
Ancak borçlu devletse veya adli yardımdan yararlanıyorsa teminat gösterme zorunluluğu yoktur.
- Talep haklı bulunursa, inceleme sonuçlanıncaya kadar icra takibi ertelenir.
- Karar, takibin yapıldığı yer İcra Mahkemesi tarafından verilir.
- Nafaka hükümleri hakkında icranın durdurulması kararı verilemez.
İcranın Geri Bırakılması
İcra emrinin tebliğinden önce ortaya çıkan sebepler varsa, borçlu 7 gün içinde icra mahkemesine başvurabilir.
Eğer bu sebepler icra emrinin tebliğinden sonra doğmuşsa, başvuru süresizdir; paranın paylaştırılması aşamasına kadar yapılabilir.
- Borçlu itfa (borcun sona erdiği) veya süre verilmesi sebeplerine dayanıyorsa, belge sunma zorunluluğu vardır.
- Zamanaşımı iddiasında bulunuyorsa, belge göstermesine gerek yoktur.
İcranın İadesi
Bir ilamın, Bölge Adliye Mahkemesi tarafından kaldırılması veya Yargıtay tarafından bozulması hâlinde icranın iadesi söz konusu olur.
Bozma kararı verildiği anda icra işlemleri durur.
İcranın iadesi için belirli bir süre sınırlaması bulunmaz ve talep doğrudan icra dairesinden yapılır.
Uygulama Notu:
Bir boşanma kararına dayanılarak nafaka tahsiline başlanmışsa, bu hüküm kesinleşme şartına tabi olmadığı için icra takibi hemen başlatılabilir.
Ancak Yargıtay’ın kararı bozması hâlinde, bu süreç durur ve icranın iadesi gündeme gelir.
İlamlı icra, devletin yargı kararlarını cebren yerine getirme yetkisinin somutlaşmış hâlidir. Bu süreçte hem hızlı icra ilkesi hem de borçlunun korunması ilkesi dengelenir.
İcra hukukunun bu bölümünü anlamak, hem avukatlık pratiğinde hem de hukuk sınavlarında büyük önem taşır.
Avukat Gökhan Yağmur Kimdir?
Av. Gökhan Yağmur, İstanbul merkezli olarak faaliyet gösteren, ceza hukuku, aile hukuku, ticaret hukuku ve fikri mülkiyet hukuku alanlarında uzmanlaşmış bir avukattır. Uzun yıllara dayanan mesleki deneyimiyle birlikte yalnızca dava ve uyuşmazlıkların çözümünde değil, aynı zamanda önleyici hukuk danışmanlığı, sözleşme yönetimi ve şirketlere stratejik hukuki destek sunmaktadır.
Ceza yargılamaları, boşanma ve velayet davaları, ticari uyuşmazlıklar ve marka–patent süreçlerinde müvekkillerine etkin savunma ve çözüm odaklı yaklaşımıyla hizmet vermektedir. Ayrıca TÜRKPATENT, USPTO ve EUIPO nezdinde marka tescili ve fikri mülkiyet koruması konularında hem yerli hem de yabancı müvekkillere danışmanlık sağlamaktadır. – Turkey Brand Law
Kurucusu olduğu Hukuk Plus, HukukBankasi.net ve diğer dijital projeleriyle hukuk öğrencileri, stajyer avukatlar ve meslektaşlara yönelik özgün bir ekosistem geliştirmiştir. Bu sayede hukuk bilgisinin paylaşımı, güncel içtihatların takibi ve mesleki dayanışmanın güçlenmesine katkı sunmaktadır.
Av. Gökhan Yağmur, girişimci vizyonu ile yalnızca klasik avukatlık hizmeti sunmakla kalmayıp; marka yönetimi, e-ticaret hukuku, uluslararası şirket danışmanlığı ve dijital hukuk çözümleri alanlarında da fark yaratan çalışmalara imza atmaktadır.
Daha fazla bilgi için:
📌 www.gokhanyagmur.com
📌 www.gokhanyagmur.com.tr
📞 0542 157 06 34
Yolculuk Süresini Hesaplayın
Yakındaki yerler için seyahat süresini ve yol tariflerini görün
