Elektronik Kelepçe Nedir? Hangi Suçlarda Uygulanır ve Ne Kadar Sürer? İtiraz Yolları 2025
Elektronik kelepçe nedir, hangi hallerde takılır, süresi nasıl belirlenir, kim karar verir, itiraz ve kaldırma usulleri nelerdir? Katalog suçlar ve infaz detayları.
Elektronik Kelepçe Nedir? — Tanım, Amaç ve Uygulama Alanları
Bu bölüm, “elektronik kelepçe” tedbirinin hukuki niteliğini, kapsamını ve uygulama biçimlerini açıklar. Anlatımda bilgi ve anlam aynen korunarak, cümle yapıları özgünleştirilmiştir.
Elektronik kelepçe; şüpheli, sanık veya hükümlülerin toplum içinde belirlenmiş sınırlı bir alan dâhilinde elektronik yöntem ve araçlarla izlenmesini, gözetim ve denetimini sağlayan ve mağdurun veya toplumun korunmasını destekleyen bir uygulamadır (Denetimli Serbestlik Hizmetleri Yön. m.4/1-i). Elektronik kelepçe; kişilerin belirlenen sınırlı bölgede (örneğin konutta) bulunup bulunmadığını kontrol etmeye yarayan bir elektronik izleme cihazı olarak işler. Elektronik kelepçe yargılama sürecinde bir adli kontrol türü şeklinde, infaz safhasında ise cezanın yerine getirilme yöntemi olarak uygulanabilir.
Elektronik kelepçe takılmadan önce, şüpheli, sanık veya hükümlünün serbestçe hareket edeceği alan Denetimli Serbestlik Müdürlüğü görevlilerince belirlenip haritalandırılır; kişi bu bölgeyi terk etmesin diye elektronik kelepçe takılır. Örneğin, konutun içi ve bahçenin tamamı sistem üzerinde sınır olarak tanımlanır, elektronik kelepçe ile bu kısıtlı alan sürekli izlenir ve alanın terk edilmemesi gerektiği yükümlüye ihtar edilir. Sınırın ihlali halinde şüpheli veya sanık hakkında tutuklama şeklinde adli kontrol tedbiri kararı verilebilmesi gündeme gelebilir.
Adli kontrol; soruşturma veya kovuşturmada, tutuklama nedenleri bulunsa dahi, kişinin ceza infaz kurumu yerine dışarıda denetim altında tutulmasına karar verilmesidir. Tutuklama yerine uygulanan adli kontrol biçimlerinden biri de hâkimin elektronik kelepçe takılmasına hükmetmesidir. Bu tedbirinin amacı, şüpheli veya sanığın konutunda ya da belirlenen alanda denetim altında tutulmasını temindir ve uygulama bu amaca uygun şekilde yürütülmelidir.
Hâkim tarafından bu tedbirin takılmasına yol açacak adli kontrol kararı verildiğinde, tedbir kaldırılıncaya kadar kişinin konutu veya belirlenen alan dışına çıkmaması gerekir. Elektronik kelepçe ile takip edilen sınırların ihlali, şüpheli veya sanığın tutuklanmasına neden olabilecek sonuçlar doğurabilir.
Soruşturma aşamasında Cumhuriyet savcılığının kovuşturmaya yer olmadığına dair karar (KYOK) vermesiyle, kovuşturma aşamasında ise beraat kararıyla elektronik kelepçe şeklindeki adli kontrol tedbiri kendiliğinden ortadan kalkar. İnfaz evresinde ise infaz hâkimliğince belirlenen sürenin dolmasıyla elektronik kelepçe tedbirine son verilir.
Hangi Hallerde Elektronik Kelepçe Takılır?
Bu kısım, elektronik kelepçe uygulanabilecek durumları sistematik biçimde sınıflandırır. İlgili kanun ve yönetmelik atıfları korunarak anlatım yeniden düzenlenmiştir.
Adli Kontrol Tedbirleri Kapsamında Elektronik Kelepçe
Denetimli Serbestlik Hizmetleri Yönetmeliği m.56 ve m.57/4 uyarınca, aşağıdaki adli kontrol yükümlülükleri uygulanırken şüpheli veya sanığa takılabilir:
- Konutunu terk etmemek: Hâkimlikçe belirlenen konutun mazeretsiz veya izinsiz terk edilmemesi için elektronik kelepçe uygulanır.
- Belirli bir yerleşim bölgesini terk etmemek: Belirlenen yer veya yerleşim bölgesinin mazeretsiz ya da izinsiz terk edilmemesi amacıyla elektronik kelepçe kullanılabilir. Örneğin, İstanbul Bakırköy ilçesi sınırlarını terk etmeme koşuluyla serbest bırakılan kişi Denetimli Serbestlik Müdürlüğünce elektronik kelepçe ile izlenir.
- Belirlenen yer veya bölgelere gitmemek / yalnızca bazı yerlere gidebilmek: Yargı merciinin tayin ettiği bölgeler bakımından gitmeme ya da ancak belirli yerlere gitme yükümlülüğünün takibi için elektronik kelepçe takılabilir.
Kısa Süreli Hapis Cezasına Seçenek Yaptırımlarda Elektronik Kelepçe
Bir yıl veya daha az süreli hapis cezaları kısa süreli hapis cezasıdır (TCK m.49/2). TCK m.50’de düzenlenen seçenek yaptırımların uygulanması sırasında elektronik kelepçe ile izleme yapılabilir. Buna göre:
- Belirli yerlere gitmekten yasaklanma ve
- Belirli etkinlikleri yapmaktan yasaklanma seçenek yaptırımlarının infazında takılabilir.
HAGB Kapsamında Denetimli Serbestlik Tedbirlerinde Elektronik Kelepçe
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararına bağlanan denetimli serbestlik yükümlülüklerinin takibinde, elektronik kelepçe uygulaması mümkün olabilir.
Hapis Cezasının Konutta İnfazında Elektronik Kelepçe
Kesinleşmiş hapis cezasının bazı hâllerde konutta infazı, 5275 sayılı CGTİHK m.110 kapsamında mümkündür. Elektronik kelepçe ile konutta infazda hükümlü, cezanın tamamen infazına kadar belirlenen alan dışına çıkamaz. Ancak zorunlu ihtiyaçlar sebebiyle istisnai olarak alan dışına çıkılabilir; örneğin tedavi amacıyla hastaneye gidiş buna örnektir.
Denetimli Serbestlik Uygulamasında Elektronik Kelepçe
Hapis cezasının infazına ilişkin denetimli serbestlik uygulamasında, uygun görülen ölçüde hükümlü bu tedbir ile teknik izlemeye tabi tutulabilir.
Mükerrirlere Özgü İnfaz Rejimi Sırasında Elektronik Kelepçe
Cezası mükerrirlere özgü infaz rejimine göre çektirilen hükümlü bakımından, infaz hâkimliği elektronik kelepçe takılmasına karar vererek (CGTİK m.108/9):
- Mağdurun bulunduğu yerleşim bölgesinde ikamet etmekten yasaklama yükümlülüğünü,
- Mağdura yaklaşmaktan yasaklama yükümlülüğünü, elektronik kelepçe ile denetleyebilir.
Koşullu Salıverilmede Elektronik Kelepçe
Koşullu salıverilme kapsamında, gerekli görülen hâllerde hükümlünün elektronik kelepçe ile izlenmesi söz konusu olabilir.
6284 Sayılı Kanun Kapsamında Elektronik Kelepçe
6284 sayılı Kanun m.12 gereğince, hakkında koruyucu/önleyici tedbir kararı uygulanan kişiye elektronik kelepçe takılabilir.
Elektronik Kelepçe Kararı Vermeye Yetkili ve Görevli Mahkeme
Bu bölüm, elektronik kelepçe kararında yargısal yetki ve görev dağılımını soruşturma-kovuşturma ile infaz evreleri bakımından açıklar.
Adli Kontrol Olarak Elektronik Kelepçe: Yetki ve Görev
Elektronik kelepçe ile uygulanacak konutu terk etmeme veya belirli yerleşim bölgesini terk etmeme kararı için yürüyen bir soruşturma veya kovuşturma bulunmalıdır:
- Soruşturma aşamasında: Elektronik kelepçe adli kontrol kararı verme görevi Sulh Ceza Hâkimliğine aittir (5235 s. Kanun m.10). Şüpheli, savcının istemi ve sulh ceza hâkiminin kararıyla soruşturmanın her evresinde adli kontrol altına alınabilir (CMK m.110/1). Tutuklamaya itirazı inceleyen asliye ceza mahkemesi de, şüpheliyi tahliye ederken bu tedbir ile adli kontrole karar verebilir. Yetkili sulh ceza hâkimliği, suçun işlendiği yer hâkimliğidir.
- Kovuşturma aşamasında: Ceza davasına bakan mahkeme, elektronik kelepçe ile adli kontrole karar vermeye görevlidir. Mahkeme kararına itirazı inceleyen merci de bu yönde karar tesis edebilir.
Cezanın İnfazı Aşamasında Yetki
İnfaz evresinde elektronik kelepçe takılmasını gerektiren kararları vermek, infazın yapıldığı yer İnfaz Hâkimliğinin görevidir.
Elektronik Kelepçe Kararı Verilmesinin Şartları / Nedenleri
Bu kısım, elektronik kelepçe takılmasının dayandığı koşulları adli kontrol ve infaz aşaması bakımından ayrı ayrı düzenler.
Adli Kontrolde Elektronik Kelepçe Şartları
Konutun terk edilmemesi veya belirli yerleşim bölgesinin terk edilmemesi biçimindeki adli kontrol yükümlülükleri elektronik kelepçe ile izlenir. Mahkemenin bu tedbirlere hükmedebilmesi için, soruşturma veya kovuşturmada CMK m.100’deki tutuklama nedenlerinin varlığı aranır; tutuklama yerine elektronik kelepçe ile adli kontrole karar verilebilir (CMK m.109/1). Tutuklama yasağı öngörülen durumlarda da adli kontrol hükümleri uygulanabilir; dolayısıyla elektronik kelepçe ile adli kontrol kararı verilebilir (CMK m.109/2).
Tutuklamaya alternatif niteliği gereği, elektronik kelepçe kararı verilebilmesi için şu şartların sağlanması gerekir:
- Kuvvetli suç şüphesi: Şüpheli veya sanığın suçu işlediğine dair somut delillerle desteklenen kuvvetli şüphe bulunmalıdır. Bu bulunmadan elektronik kelepçe ile adli kontrol kararı verilemez.
- Tutuklama nedeni: Kuvvetli şüphe olsa dahi ayrıca tutuklama nedeni mevcut olmalıdır (CMK m.100/1).
Uygulamada tutuklama nedeni var sayılan hâller:
- Kaçma veya kaçma şüphesini doğuran somut olgular (CMK m.100/2),
- Delillerin karartılacağı yönünde kuvvetli şüphe (CMK m.100/2),
- Katalog suçlarda (CMK m.100/3) somut delillere dayanan kuvvetli şüphe bulunması. Örneğin kasten öldürme veya yağma suçunda kuvvetli şüphe mevcutsa, tutuklama nedeni de var sayılır.
İnfaz Aşamasında Elektronik Kelepçe Şartları
İnfaz sürecinde; hükümlünün durumu, uygulanan infaz rejimi, cezanın niteliği ve hükümlüye yüklenen yükümlülükler gözetilerek infaz hâkimliğince elektronik kelepçe takılmasına karar verilebilir.
Hangi Suçlarda Elektronik Kelepçe Kararı Verilebilir?
Bu bölüm, elektronik kelepçenin uygulanabildiği suç tiplerini ve özellikle sık uygulandığı katalog suçları listeler.
Elektronik kelepçe ile adli kontrol, tüm suçlar bakımından şartları varsa uygulanabilir. Tutuklama yasağı bulunan hâllerde dahi, şüpheli veya sanık hakkında elektronik kelepçe şeklindeki adli kontrol kararı verilebilir (CMK m.109/2).
Pratikte elektronik kelepçe en çok, tutuklamanın katalog suçlarında görülür. Bunlar arasında:
- Soykırım ve insanlığa karşı suçlar (TCK m.76, 77, 78)
- Göçmen kaçakçılığı ve insan ticareti (TCK m.79, 80)
- Kasten öldürme (TCK m.81, 82, 83)
- Kasten yaralama (TCK m.86/3-b, e, f) ve neticesi sebebiyle ağırlaşmış kasten yaralama (TCK m.87)
- Kadına karşı kasten yaralama; sağlık personeline görev sırasında/ nedeniyle kasten yaralama
- İşkence (TCK m.94, 95)
- Cinsel saldırı (TCK m.102 — birinci fıkra hariç)
- Çocukların cinsel istismarı (TCK m.103)
- Hırsızlık (TCK m.141, 142)
- Gasp (TCK m.148, 149)
- Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti (TCK m.188)
- Suç işlemek amacıyla örgüt kurma (TCK m.220 — 2, 7 ve 8. fıkralar hariç)
- Devletin güvenliğine karşı suçlar (TCK m.302, 303, 304, 307, 308)
- Anayasal düzene ve işleyişine karşı suçlar (TCK m.309–315 arası)
- 6136 s. Kanun’da silah kaçakçılığı (m.12)
- 4389 s. Bankalar Kanunu’nda zimmet (m.22/3-4)
- 4926 s. Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu’nda hapis gerektiren suçlar
- 2863 s. Kanun’da (m.68, 74) suçlar
- 6831 s. Orman Kanunu’nda kasten orman yakma (m.110/4-5)
- 2911 s. Kanun m.33’te sayılan suçlar
- 3713 s. TMK m.7/3’te belirtilen suçlar
Elektronik Kelepçe Tedbirinin Azami Süresi
Bu kısım, elektronik kelepçenin adli kontrol çerçevesindeki süresinin, mahkemenin görevine göre nasıl belirlendiğini açıklar.
Konutunu terk etmeme (ev hapsi) veya yerleşim bölgesini terk etmeme, adli kontrol türleridir; dolayısıyla elektronik kelepçenin azami süresi adli kontrol hükümlerine göre belirlenir:
- Ağır ceza mahkemesinin görevine girmeyen işlerde: Konutu terk etmeme (ev hapsi) tedbiri en çok iki yıl uygulanır; zorunlu hâllerde gerekçe gösterilerek bir yıl daha uzatılabilir.
- Ağır ceza mahkemesinin görevine giren işlerde: Adli kontrol süresi en çok üç yıldır. Zorunlu hâllerde gerekçeyle uzatılabilir; uzatma toplamda üç yılı, TCK İkinci Kitap Dördüncü Kısım’ın 4–7. bölümlerindeki suçlar ile TMK kapsamındaki suçlarda ise dört yılı geçemez. Bu süreler çocuklar bakımından yarı oranında uygulanır (CMK m.110/A).
Elektronik kelepçenin sürdürülüp sürdürülmeyeceği, en geç dört ay aralıklarla; soruşturmada savcının istemi üzerine sulh ceza hâkimi, kovuşturmada ise resen mahkeme tarafından karara bağlanır (CMK m.109/4). Çocuklar yönünden süreler yine yarı oranında uygulanır (CMK m.110/3). Hüküm kesinleştiğinde yargılama aşamasına ilişkin elektronik kelepçe tedbiri kendiliğinden kalkar; infaz aşamasında yargılama evresine ait adli kontrol hükümleri uygulanmaz.
Elektronik Kelepçe Tedbiri Nasıl Uygulanır?
Bu bölüm, elektronik kelepçenin teknik-idari işleyişini ve ihlal prosedürünü adım adım açıklar.
Konutun terk edilmemesi veya belirli yerleşim bölgesinin terk edilmemesi tedbirleri, elektronik kelepçe üzerinden icra edilir (Denetimli Serbestlik Hiz. Yön. m.57/5). Elektronik kelepçe, konutu veya belirlenen bölgeyi merkez alarak yükümlünün hareketlerini sınırlı bir alan içinde izler. Konutu terk etmeme kararlarının infazında, kişinin konut çevresi sistem haritasında kısıtlı alan olarak belirlenir; kararda yer alan zaman dilimlerinde yükümlünün konutta bulunup bulunmadığı elektronik kelepçe ile takip edilir (Denetimli Ser. Hiz. Yön. m.103/3-a).
Belirlenen sınır dışına çıkıldığında cihaz Elektronik İzleme Merkezine ihlal sinyali gönderir; bu birim Denetimli Serbestlik Müdürlüğüne bağlıdır. Elektronik kelepçenin açılması hâlinde de sistem alarm üretir; yükümlülüğü bu şekilde ihlal eden kişi bakımından tutuklama söz konusu olabilir. Kelepçenin açılması, alanın terk edilmesi veya sinyalin engellenmesi tedbir kararına aykırılık sayılır.
Elektronik izlemeye tabi kişi; cihazın takılmasına ve ünitenin kurulmasına rıza göstermek, cihazları çalışır durumda tutmak, karara ilişkin kısıtlamalara ve kullanım kurallarına uymak zorundadır. Kurallara aykırılık tespitinde müdahale ekibi derhal bilgilendirilir; ilgili şube, aykırılığı denetimli serbestlik müdürlüğüne yazıyla bildirir. Vaka sorumlusunca ihlal değerlendirmesi yapıldıktan sonra konu infaz işlemleri değerlendirme komisyonuna iletilir; komisyon gerekli görürse derhal mahkemeye bildirir. Mahkeme, tutuklama veya tedbirin sürdürülmesi seçeneklerinden birine karar verebilir (Denetimli Serbestlik Hizm. Yön. m.101/3-4).
Elektronik Kelepçe Tedbirine İtiraz ve Kaldırma Usulü
Bu kısım, elektronik kelepçe ile uygulanan adli kontrol kararlarına karşı başvuru yollarını ve kaldırma süreçlerini özetler.
Elektronik kelepçe ile konutu veya yerleşim bölgesini terk etmeme kararları, yukarıda belirtilen adli kontrol süreleri dolduğunda mahkemece kendiliğinden kaldırılır. Şüpheli veya sanık, süre dolmadan da tedbirin kaldırılmasını ilgili hâkim veya mahkemeden isteyebilir. Kararın öğrenilmesinden itibaren iki hafta içinde itiraz mümkündür; süre geçse dahi elektronik kelepçenin kaldırılması ayrıca talep edilebilir. İstem üzerine Cumhuriyet savcısının görüşü alındıktan sonra, hâkim veya mahkeme beş gün içinde karar verir (CMK m.111). Savcının istemiyle hâkim, elektronik kelepçe şeklindeki konutu terk etmeme veya yerleşim bölgesini terk etmeme tedbirini başka yükümlülüklerle değiştirebilir, kısmen veya tamamen kaldırabilir ya da geçici muafiyet tanıyabilir (CMK m.110/2).
Soruşturma aşamasında savcının istemiyle sulh ceza hâkimliği, elektronik kelepçe tedbirini her zaman kaldırabilir. Kovuşturma aşamasında ise yargılamayı yapan mahkeme, sanığın talebi üzerine ve savcının görüşünü aldıktan sonra tedbirin sürüp sürmeyeceğine dair karar verir.
Elektronik Kelepçe Altında Geçen Sürenin Cezadan Mahsubu
Bu bölüm, adli kontrol süresinin cezadan indirimde dikkate alınmasına ilişkin istisnayı vurgular.
Kural olarak adli kontrol altında geçen süre, kişi hürriyetini sınırlayan bir neden sayılsa da cezadan mahsup edilmez (CMK m.109/6). Ancak CMK m.109/3-(j) uyarınca elektronik kelepçe ile icra edilen konutunu terk etmeme (ev hapsi) yükümlülüğü istisnadır; bu kapsamda geçen her iki gün, mahsuba bir gün olarak yansır. Örneğin, elektronik kelepçe ile konutu terk etmeme tedbiri altında 6 ay geçiren kişi, mahkûmiyet hâlinde 3 ay indirime hak kazanır.
Elektronik Kelepçenin Kasten Kırılması: Suç ve Yaptırım
Bu bölüm, elektronik kelepçeye yönelik kasten zarar verme fiilinin hukuki niteliğini ve cezasını açıklar.
Elektronik kelepçe, Denetimli Serbestlik Müdürlüğüne ait kamu malı niteliğindedir. Tedbir yükümlüsü veya üçüncü kişi tarafından elektronik kelepçenin kasten kırılması, kamu malına zarar verme suçunu oluşturur (TCK m.152/1-a). Bu fiili işleyen kişi hakkında bir yıldan dört yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.
Avukat Gökhan Yağmur Kimdir?
Av. Gökhan Yağmur, İstanbul merkezli olarak faaliyet gösteren, ceza hukuku, aile hukuku, ticaret hukuku ve fikri mülkiyet hukuku alanlarında uzmanlaşmış bir avukattır. Uzun yıllara dayanan mesleki deneyimiyle birlikte yalnızca dava ve uyuşmazlıkların çözümünde değil, aynı zamanda önleyici hukuk danışmanlığı, sözleşme yönetimi ve şirketlere stratejik hukuki destek sunmaktadır.
Ceza yargılamaları, boşanma ve velayet davaları, ticari uyuşmazlıklar ve marka–patent süreçlerinde müvekkillerine etkin savunma ve çözüm odaklı yaklaşımıyla hizmet vermektedir. Ayrıca TÜRKPATENT, USPTO ve EUIPO nezdinde marka tescili ve fikri mülkiyet koruması konularında hem yerli hem de yabancı müvekkillere danışmanlık sağlamaktadır. – Turkey Brand Law
Kurucusu olduğu Hukuk Plus, HukukBankasi.net ve diğer dijital projeleriyle hukuk öğrencileri, stajyer avukatlar ve meslektaşlara yönelik özgün bir ekosistem geliştirmiştir. Bu sayede hukuk bilgisinin paylaşımı, güncel içtihatların takibi ve mesleki dayanışmanın güçlenmesine katkı sunmaktadır.
Av. Gökhan Yağmur, girişimci vizyonu ile yalnızca klasik avukatlık hizmeti sunmakla kalmayıp; marka yönetimi, e-ticaret hukuku, uluslararası şirket danışmanlığı ve dijital hukuk çözümleri alanlarında da fark yaratan çalışmalara imza atmaktadır.
Daha fazla bilgi için:
📌 www.gokhanyagmur.com
📌 www.gokhanyagmur.com.tr
📞 0542 157 06 34
Yolculuk Süresini Hesaplayın
Yakındaki yerler için seyahat süresini ve yol tariflerini görün
